Diax: Dawny fizjologik z Oritheny. Przypisuje mu się wypędzenie entuzjastów ze świątyni i stworzenie rygorystycznych intelektualnych podwalin teoryki.
Dolina Dzwoneczków: Dolina górska, od której pochodzi nazwa matemu założonego w niej w roku 17 p.r. i specjalizującego się w badaniu i doskonaleniu sztuk walki i pokrewnych zagadnień. Patrz także: Droga dzwoneczków.
Don: W koncentach przestrzegających tradycji messalu — starszy deklarant siedzący przy stole i obsługiwany przez deklarantów niższej rangi.
Droga dzwoneczków: Sztuka walki wywodząca się z Doliny Dzwoneczków (zob.).
Dron: Potoczny skrót nazwy „droga dzwoneczków” (zob.).
Drumon: duży pojazd kołowy używany extramuros do przewozu ciężkich ładunków.
Dynastia: Chronologiczny ciąg deklarantów, którzy przed reformami Trzeciej Łupieży nabyli i zatrzymali własność wykraczającą poza zawój, sznur i sferę i przed śmiercią przekazywali je wybranemu dziedzicowi. W tym rozumieniu często łączona z fundami. Czasem także skrótowe określenie Starej Dynastii (zob.).
Dyscyplina — patrz: Cartaska, Dyscyplina.
Dyskuta: Nieformalna grupa robocza na konwoksie, której członkowie z własnej inicjatywy spotykają się wieczorami i do późna w nocy rozprawiają na interesujące ich tematy.
Dziedzina przyczynowa: Zbiór rzeczy lub faktów połączonych siecią zależności przyczynowo-skutkowych.
Dziesiąta Noc: Tradycyjne zakończenie apertu, odbywające się w dziesiąty — ostatni — wieczór. Matem wyprawia wówczas ucztę dla wszystkich chętnych gości z extramuros. Uczta jest okazją do załatwienia spraw wymagających udziału państwa sekularnego — takich jak przeniesienie nowych kolektantów z jurysdykcji sekularnej pod władzę matemową.
Dziesiętnik: Potocznie decenarysta (zob.).
Dzikus: Człowiek piśmienny i obdarzony umiejętnością teorycznego rozumowania, ale zamieszkały w Saeculum i odcięty od świata matemowego. Termin ten odnosi się najczęściej do eks-deklarantów, którzy zostali zwolnieni ze ślubów albo odrzuceni, ale można go również stosować w odniesieniu do samouków, którzy nigdy nie byli deklarantami.
Dzwonecznik: Deklarant z Doliny Dzwoneczków, który całe życie poświęcił zgłębianiu tajników sztuk walki.
Ecba: Wyspa wulkaniczna na Morzu Mórz, siedziba Oritheny do roku –2621, kiedy to świątynię zniszczyła katastrofalna w skutkach erupcja wulkanu.
Edhar: Saunt z zakonu evenedryckiego, który w roku 267 powołał nowy zakon, a później założył koncent, w którym dożył kresu swoich dni. Zarówno zakon, jak i koncent noszą jego imię. Pełna nazwa brzmi „Zakon Saunta Edhara”, na co dzień skraca się ją jednak do „Saunt Edhar” lub wręcz samego „Edhar”.
Entuzjaści: Pogardliwe określenie tych spośród dawnych fizjologików, których Diax przepędził z Oritheny, zarzucając im niezdolność lub niechęć do zdyscyplinowanego rozumowania.
Epoka Praksis: Okres historii Arbre rozpoczęty w stuleciu po Odrodzeniu (około roku –500) i zakończony Straszliwymi Wypadkami i Rekonstrukcją (rok 0). Nazwę zawdzięcza mieszkańcom dawnych matemów, którzy po Odrodzeniu rozproszyli się po Saeculum i w oparciu o teorykę zainicjowali eksplorację świata i rozwój techniki.
Erasmas: Fraa z Saunty Baritoe z czternastego wieku p.r., który wspólnie z Uthentine stworzył gałąź metateoryki nazwaną protyzmem złożonym. Jego imiennik, fraa z Saunta Edhara, żyje w trzydziestym siódmym stuleciu p.r. i jest narratorem Peanatemy.
Ethras: Dość zamożne i wpływowe starożytne miasto-państwo, które w Złotym Wieku (od ok. –2600 do –2300) wydało wielu znamienitych teorów, między innymi Thelenesa i Protasa. Miejsce akcji wielu dialogów badanych i odtwarzanych przez fidów.
Etrevaneński — patrz: Romans etrevaneński.
Evenedrycy: Wcześnie powstały odłam halikaarnijczyków.
Evenedryk: Uczeń Halikaarna, który kontynuował dzieło mistrza w okresie Rekonstrukcji i przyczynił się do założenia referatów semantycznych.
Ewokacja: Powołanie deklaranta w rycie voco.
Extramuros: Świat za murami matemu; świat sekularny.
Faanowie: Wczesny odłam proceńczyków.
Fid (fida): Młody deklarant (deklarantka), który nie przystąpił jeszcze do żadnego zakonu. Patrz także: Kwalifik.
Fikochwast: Pospolite zielsko. Po przeżuciu ma działanie pobudzające, w większych dawkach psychoaktywne. Należy do Jedenastki.
Fizjologik: W epoce między Cnoüsem i Diaksem — myśliciel, zwolennik Drogi Hylaejskiej, czyli przedstawionej przez Hylaeę interpretacji wizji ojca. Poprzednicy teorów i założycieli Oritheny. Patrz także: Deolatra.
Fluks: Główny język świata sekularnego, pochodzący od starego języka „barbarzyńców” (nie orthyjskiego). Słownictwo fluksyjskie pokrywa się z orthyjskim w zakresie pojęć abstrakcyjnych, terminów technicznych, medycznych i prawnych. Mieszkańcy extramuros najczęściej umieją czytać, choć czynią to rzadko; kiedy zaś chcą utrwalić tekst w formie pisanej, posługują się improwizowanymi systemami pisma, takimi jak kinagramy i logotyp. Język fluksyjski można jednak zapisać także w tym samym alfabecie, którego używa orth.
Fraa: Deklarant płci męskiej.
Funda: W najogólniejszym sensie — wszelki majątek zgromadzony i posiadany przez dynastię w świecie matemowym. Poza nielicznymi wyjątkami określenie używane w odniesieniu do budynków i ich zawartości.
Gheeth: Potoczne, lekko pejoratywne określenie jednej z grup etnicznych w świecie sekularnym.
Grabie Diaksa: Zwięzły termin użyty przez Diaksa na schodach Oritheny, skąd ogrodniczymi grabiami przepędził wróżbitów. Jego znaczenie można streścić następująco: nie należy wierzyć w coś tylko dlatego, że pragniemy, aby to było prawdą. Po tamtym wydarzeniu większość fizjologików przyjęła ideę Grabi i stała się teorami (to również nazwa ukuta przez Diaksa). Ci, którzy się z nim nie zgodzili, zwani są od tamtej pory entuzjastami.
Gryzipiórek: Termin pejoratywny używany przez fraa Orola na określenie wysokiego rangą urzędnika państwa sekularnego.
Gwiezdny krąg: odpowiednik ziemskiego obserwatorium astronomicznego, zwłaszcza wyposażonego w liczne teleskopy.
Halikaarn: Saunt żyjący u schyłku Epoki Praksis, zajadły przeciwnik Proca. Znany również jako saunt Halikaarn Wielki. Jest uważany za przywódcę szkoły teoryki zapoczątkowanej przed tysiącami lat przez Protasa i Thelenesa. Jego dzieło kontynuował jego uczeń Evenedryk i referaty semantyczne.
Halikaarnijczyk: Człowiek lub instytucja związani z sauntem Halikaarnem lub którymś z zakonów kontynuujących tradycje referatów semantycznych. Często postrzegani jako naturalni przeciwnicy proceńczyków i faanów.
Hierarcha: Członek wyspecjalizowanej kasty deklarantów, do której obowiązków należy zarządzanie matemami i koncentami, kontakty ze światem sekularnym i hierarchami z innych matemów, obrona matemu przed sekularami, pilnowanie porządku i nadzorowanie przestrzegania Dyscypliny.