Matem: Stosunkowo niewielka społeczność deklarantów (zwykle licząca mniej niż setkę ludzi, czasem zaledwie jednoosobowa). Zazwyczaj wszyscy członkowie jednego matemu obchodzą apert w tym samym rytmie — czyli wszyscy są unarystami, decenarystami, centenarystami lub milenarystami. Patrz także: Koncent.
Matka: Nieoficjalne określenie starszej, szanowanej suur.
Megazabójca: Broń o niespotykanym stopniu złożoności praksycznej, której domniemane użycie podczas Straszliwych Wypadków przyniosło katastrofalne skutki. Istnieje rozpowszechnione (choć nie poparte dowodami) przekonanie, że to udział teorów w skonstruowaniu megazabójcy doprowadził do ogólnoświatowego porozumienia w kwestii odseparowania ich od społeczeństwa. Ta polityka po wprowadzeniu w życie została nazwana Rekonstrukcją.
Messaclass="underline" W niektórych (zwłaszcza starszych i większych) koncentach tradycyjny posiłek wieczorny, podczas którego nie więcej niż siedmiu starszych deklarantów (donów) jest obsługiwanych przez taką samą liczbę młodszych deklarantów (posługaczy).
Metateoryka: Odpowiednik ziemskiej metafizyki. Część dorobku intelektualnego ludzkości odpowiadająca na tak fundamentalne pytania, że bez ich rozstrzygnięcia niemożliwa jest sensowna praca teoryczna.
Metekoranes: Starożytny teor, zginął przysypany popiołem podczas erupcji wulkanu, która zniszczyła Orithenę. Według niektórych tradycji założyciel (prawdopodobnie mimowolny) Starej Dynastii (zob.)
Milenarysta: Deklarant, który przysiągł nie opuszczać matemu i unikać kontaktów ze światem zewnętrznym aż do następnego apertu milenijnego. Potocznie: „tysięcznik”.
Mistagog: Miłośnik tajemniczych rozmyślań i mętnego żargonu. W Starej Epoce Matemowej, w stuleciach poprzedzających Odrodzenie, mistagodzy tworzyli wielce wpływową organizację. Od tamtej pory określenie to ma charakter pejoratywny.
Mob: Kołowy pojazd pasażerski używany extramuros.
Morze Mórz: Stosunkowo niewielki słony akwen o skomplikowanej linii brzegowej, w trzech punktach połączony poprzez cieśniny z wielkimi oceanami Arbre, uważany za kolebkę współczesnej cywilizacji.
Muncoster, saunt: (1) Teor żyjący u schyłku Epoki Praksis, któremu Arbre zawdzięcza znaczne postępy w dziedzinie zwanej na Ziemi ogólną teorią względności. (2) Jeden z koncentów Wielkiej Trójki.
Niebiański Strażnik: Popularny przywódca religijny z okresu tuż przed rozpoczęciem akcji Peanatemy, który objął władzę w Saeculum, twierdząc, że ucieleśnia całą mądrość świata matemowego.
Nieskalany: Jeden z trzech matemów tysiącletnich, które nie zostały zdobyte i złupione podczas trwającej siedem dziesięcioleci Trzeciej Łupieży. Znajdowały się w koncentach saunta Edhara, saunta Rambalfa i saunta Tredegarha.
Nowa materia: Postać materii, której jądra atomowe zostały sztucznie zsyntetyzowane, dzięki czemu wykazuje właściwości niespotykane u naturalnie występujących pierwiastków i związków chemicznych.
Odrodzenie: Wydarzenie historyczne oddzielające Starą Epokę Matemową od Epoki Praksis, datowane w przybliżeniu na rok –500. Otworzyły się wówczas bramy matemów i deklaranci rozproszyli się po Saeculum. W Odrodzeniu nastąpił rozkwit kultury, rozwinęła się teoryka i szybko postępowała eksploracja świata.
Odrzucenie: Potoczne określenie peanatemy.
Odrzucony: Eks-deklarant po peanatemie.
Ojciec: Nieoficjalne określenie starszego, szanowanego fraa.
Orithena: Starożytna świątynia założona przez Adrakhonesa na Ecbie, w późniejszym czasie siedziba licznych fizjologików, którzy przybywali do niej z całego świata antycznego. Zniszczona podczas wybuchu wulkanu w roku –2621. W roku 3000 pewien deklarant założył na jej terenie nowy matem i rozpoczął wykopaliska.
Orth, orthyjski: Klasyczny język Cesarstwa Bazyjskiego, w Starej Epoce Matemowej używany intramuros w matemach cartaskich i klasztorach ortodoksji bazyjskiej. Język nauki i uczonego dyskursu Epoki Praksis. W odnowionej, zmodernizowanej formie język powszechnie używany przez deklarantów, również w życiu codziennym. Także: alfabet, w którym się go zapisuje.
Ortodoksja bazyjska: Religia państwowa Cesarstwa Bazyjskiego, która przetrwała upadek Bazu, w następnej erze stworzyła system matemowy równoległy i niezależny od systemu Cartas i przetrwała jako jedna z najstarszych religii na Arbre.
p.r.: po Rekonstrukcji. Według obowiązującej na Arbre rachuby czasu rok zerowy to rok, w którym doszło do Rekonstrukcji. Lata wcześniejsze numerowane są liczbami ujemnymi. Rok wyrażony liczbą dodatnią (lub opatrzony oznaczeniem p.r.) nastąpił po roku zerowym.
Państwo sekularne: Dowolny byt rządzący światem nie-matemowym.
Peanatema (1) W protorthyjskim: poetycka lub muzyczna inwokacja do Naszej Matki Hylaei, wygłaszana podczas certyfiku. (2) Ryt, w którym niereformowalny fraa lub niereformowalna suur zostają wyrzuceni z matemu.
Perelithyjski romans — patrz: Romans perelithyjski.
Peryklin: Otwarty plac w starożytnym mieście Ethras, mieszczący targ, na którym w Złotym Wieku teorowie spotykali się i prowadzili dialogi.
Pielgrzym: (1) Teor, który przeżył zagładę Oritheny i udał się na tułaczkę po świecie antycznym, sam lub w towarzystwie podobnych sobie osób. (2) W nowoczesnym użyciu: deklarant, który pod pewnymi warunkami w drodze wyjątku opuszcza mury matemu i wędruje po Saeculum, starając się przestrzegać ducha, choć nie zawsze litery, Dyscypliny.
Pielgrzymka (Peregrynacja): (1) Dawniej: epoka zapoczątkowana zniszczeniem Oritheny (-2621) i zakończona po kilkudziesięciu latach rozkwitem i Złotym Wiekiem Ethras. (2) Forma dialogu wywodząca się najprawdopodobniej z tego okresu. Wiele takich dialogów zostało następnie spisanych i włączonych do tradycji literackiej świata matemowego.
Piszczek: Podręczne urządzenie elektroniczne szeroko rozpowszechnione w Saeculum, łączące funkcje telefonu komórkowego, aparatu fotograficznego, przeglądarki sieciowej itp. W świecie matemowym zakazane.
Plantowanie: W dialogu: podważenie poglądów przeciwnika i całkowite unicestwienie zajmowanego przezeń stanowiska.
Plenum: Wydarzenie na konwoksie, podczas którego wszyscy uczestnicy spotykają się w jakimś celu w tym samym miejscu i tym samym czasie.
Pokuta: Żmudna lub nieprzyjemna praca, którą Regulator wyznacza deklarantowi jako karę za naruszenie Dyscypliny.
Polikosmos: Dwa wszechświaty, lub większa ich liczba, zwłaszcza rozpatrywane jako układ uwzględniający możliwość oddziaływań między nimi.
Posługacz: W koncentach przestrzegających tradycji messalu — młodszy deklarant przydzielony do usługiwania donowi.