Так я разважаў, але не так атрымалася.
Калі прыйшоў я дадому і заявіў, што падаў заяву, мама, якая каля печы вязала, толькі пабляднела і змоўчала. Бацька ж усхадзіўся:
— Што значыць — заяву? А жыць чым? А вяселле? На якія шышы рабіць усё будзеш?
— Я ж зарабляю. На вяселле хопіць, у сяброў, калі што якое, пазычу,— адказваю ціха, у вочы яму аддана пазіраю.
— А мы ўжо ні пры чым? Сам, як на скрут галавы, ляціш?
— То вы ж самі кажаце — на якія шышы...— запярэчыў я.
— Маўчаць! — грукнуў ён кулаком на стале.— Як не знайшоў лепшай, то хоць тут паслухайся бацькоў. Трэба ўсё цяперака вырашыць, падбіць бабкі, што і як, а то на дурніцу.ўсе ласыя!
Ірку яны ведалі. Бацька зіркаў на яе спадылба, але тое, што яна многае ведае, што маці інтэлігентка, яму падабалася. А тут, на табе— «не знайшоў лепшай...». Мама ж казала, што лепшай нявесткі ёй і не трэба. Дужа ўпадабала яна Ірку, усё пра яе распытвала — што ды як. Відаць жа, і бацька ўсё гэта ведаў, але думаў, што, можа, пакуль яшчэ мука перамелецца — ну, нашыя адносіны з Іркай,— і возьме ён за нявестку туго, каго хоча — Піліпаву Марыю, што ад прабабкі з Амерыкі нейкую спадчыну атрымала. Смяяўся я і са спадчыны і з Марыі — у пашы часы выбіраць сабе нявесту па грошах! Ды бацька апошнім часам Піліпа ўсё ў госці запрашаў, у нядзелю яны, бывала, вечна пад бярозай, што ля плота, сядзяць ды доўгія размовы вядуць.
«То давайце вырашаць,— кажу я.— Як скажаце, так і будзе».
Ведаў я добра — прымусам бацька не будзе мяне гнаць, супраць Іркі наўрад ці што скажа. Пра Марыю мы з ім неяк гаварылі, адмовіўся я, ды і ведае бацька — характар у мяне такі ж, як у яго. Не захоча ён, каб каса на камень наляцела. Ён і праўда памякчэў, надабрэў.
— То-та ж,— буркнуў.— А то сваім розумам... Глянуў на маці.
— Рыхтуй бутэльку. Заўтра да свацці і пойдзем.
— Як — да свацці?
— А гэтак! — абрубіў бацька.— Не з табой жа вырашаць, як і што для вяселля патрэбна!
...I праўда — назаўтра паехалі мы ўтраіх да Алены Стэфанаўны, Ірчынай маці.
Жыве яна пакуль што ў камуналцы — ціхая надта жанчына. Даўно б атрымала асобную кватэру, але прыжылася да суседзяў, і перасталі тыя яе мучыць, як бывала раней,— вось і жыве сабе патроху, а Ірка з ёю. Бацька, як зайшоў у іхні пакойчык, дык ажно сцепануўся, перасмыкнуў плячамі, і, можа, ад таго канарэйка, што ля акна ў клетцы месціцца, затрапятала, забілася, так што Алена Стэфанаўна замест таго, каб да бацькоў падысці, кінулася яе супакойваць. Пасля павярнулася да нас, пачырванелая, і рукой на крэслы паказала:
— Прашу.
I гэтае «прашу», бачу, надта продку майму не спадабалася. Прабурчаў ён «дзякуй» і змрочна сеў на канапу, таму што на тых крэселках, засцеленых нейкімі нянаскімі покрывамі, было б яму цесна. Мама таксама, як прышытая, ля яго села, дык ён адно глянуў — яна тут жа на крэселка адсунулася. А Ірка, уся ружовая, ля акна. I я нешта разгубіўся — тырчу ў дзвярах, быццам месца сабе не зпайду.
— Пачастуемся зараз чаем, мы піражкі спяклі,— кажа Алена Стэфанаўна.
— Піражкі? — бацька паварушыў плячамі, выцягнуў з кішэні бутэльку «Маскоўскай».— Такую справу чаем не зап'еш.
— Гарэлка? — Ірчына маці зноў разгубілася, кажа: — А ў мяне нічога да яе не падрыхтавана. Сухое вось ёсць, дык да яго сыр падыдзе...
— Што ж ты, маці, каўбаскі якой не ўзяла? Сыр! Гэта не закусь! — бацька звяртаецца да мамы, а сам вокам на мяне — зірк! — і ў воку тым пагарда, як быццам ён да дзікуноў трапіў. А Алена Стэфанаўна на яго глядзіць, як на дзіва марское.
— Цесна тут у вас,— кажа зноў бацька. Бачу, ён усё роўна як на злосць гаварыць пачынае.— Кніжак напіхана, як у бібліятэцы...
— Ага,— прастадушна пацвердзіла Алена Стэфанаўна.— Праўда, як у бібліятэцы.
— Ды хоць бы прыгожыя былі, а то нейкія патрапаныя,— працягвае бацька.— У майго прыяцеля вунь як паглядзіш — адна да адной, што ў колер, што ў вышыню. Спецыяльна падбірае.
— Тата,— умяшаўся я.— У яго ж лёгкая літаратура, а тут — сур'ёзныя даследаванні. Тут нават дарэвалюцыйныя кніжкі ёсць. Алене Стэфанаўне ад дзеда дасталіся. Ён у радстве нейкім быў з Каліноўскімі.
Глянуў на мяне бацька так, нібыта шылам наскрозь пранізаў.
— Гэта добра, што ты тут вучышся. Можа, і ў інстытут паступіш,— падкалупнуў.— Я, праўда, інстытутаў не канчаў, але жыву — дай бог усякаму!