Лёніка быццам варам аблілі. Ён усхапіўся з ложка, і з вачыма вар'яга падскочыў да сябра, замахнуўся кулаком. Валодзька перахапіў руку Лёніка, моцна сціснуў у запясці:
— Супакойся! Не распускай слюняў. Калі не верыш мне, то набярыся смеласці і схадзі гадзінам к васьмі вечара на тую «стометроўку». Паглядзіш, як твая ненаглядная каханка будзе садзіцца ў іншамарку. А не пасаромеешся, падыдзі бліжэй і паслухай, колькі баксаў яна запросіць. Ну, чаго ж ты абвяў, як малады лісток ад кіпеню? Ці зноў сабраўся легчы на ложак і ўтаропіць вочы ў столь? Што? Духу не стае праўду агораць? — Валодзька адштурхнуў Лёніка да стала, аж звалілася на падлогу лямпа. Шкло рассыпалася пацеркамі па чырвона-цёмных, выцертых пантофлямі дошках. — Знайшоў сабе нявінную цэлку, а на ёй ездзіць любы той, хто ўдосталь мае ў кішэнях зялёненькіх. Даляры ёй патрэбны, а не каханне жабрачнага студэнціка,— гэта Валодзя прамовіў больш прыцішана, выходзячы за дзверы.
Лёнік, не спяшаючыся, быццам паралізаваны, падышоў да вешалкі з адзеннем, зняў паліто, усунуў ногі ў начышчаныя, але месцамі парэпаныя туфлі і, не надзеўшы на галаву шапкі. выйшаў у калідор інтэрната...
Паўгадзіны Лёнік цікаваў з другога бока вуліцы на «стометроўку». Ён і раней чуў пра гэту галоўную ў горадзе панель для прастытутак. Чуць-то чуў, але веры вялікай пачутаму не даваў. I вось цяпер на свае вочы ён бачыць кідка апранутых дзяўчат, якія па адной, па дзве ці тры ленавата прагульваюцца на шырокім тратуары. Тут жа, каля яго, па шашы няспешна праязджаюць легкавікі розных марак. Машыны прытарможваюць каля ўпадабаных «паненак», яны хвіліну аб нечым гамоняць і, калі знойдзена агульнае паразуменне, «начныя мятлушкі» ўпырхваюць у салоны аўтамабіляў.
Як ні ўглядаўся, але пакуль што Веранікі Лёнік не бачыў.
«Нагаварыў, паскуднік, на бязвінную. Прыеду ў інтэрнат, заб’ю Кухара, нават рука не задрыжыць. Вераніка — прастытутка... Не! Хутчэй сам ты шылахвосты педэраст!»
Лёнік збіраўся ўжо на прыпынак тралейбуса, калі заўважыў знаёмую постаць на «стометроўцы». У грудзях усё схаладнела, быццам зацягнулася тоўстым ільдом.
Вераніка павольна крочыла пад руку з нейкаю дзяўчынай. Вось яны зусім запаволілі хаду, каля іх спынілася шыкоўная машына, і праз імгненне няма на тратуары ні Веранікі, ні яе сяброўкі па начных заробках.
Лёнік памкнуўся кінуцца праз шырокі праспект да той машыны з Веранікаю, але яго ногі нехта нябачны быццам замураваў у асфальт. Яны не слухаліся свайго гаспадара. Даўно знікла машына з яго каханкаю, а хлопец, як мармуровы ідал, стаяў усё на тым жа месцы.
XII
У хаце Гарбацэвічаў з самай раніцы рыхтаваліся да прыезду сватоў. Кацярына быццам заведзеная круцілася каля газавай пліты: гатавала, трахтавала ўсё смачнае, рэдкае, каб людзям на стол было што паставіць. Жанчына аж свяцілася ад радасці. «Бач ты, не падвяла Дуняша пасля сур’ёзнай гаворкі пра жаніха. Знайшла-такі сабе хлопца. Не будзе мне з Іванам сорамна за дачку перад вяскоўцамі. Законна народзіць дзіця, ніхто не папракне малое, што байструком прыйшло ў гэты свет. Малайчына дачка. Аж з Заполля найшла жаніха. Вушлая яна ў мяне. А па маладосці з кім не бывае промаху. Хто з нас не ўлюбляўся з надзеяй на лепшае, на толькі сваё, адзінае, здавалася, шчасце. Абшыбілася Дуняша, але ж во, глядзіш, сама і выправіла перад людзьмі свой грэх».
Так думала Кацярына. Яна быццам памаладзела. Вочы іскрыліся. Паменела маршчынак на твары, шчокі паружавелі (не то ад агню пліты, не то ад радасці), белая хусцінка на галаве падкрэслівала блакітную глыбіню яе вачэй.
«I Міхась завідны хлопец. Разкі тры Дуняша прыводзіла яго ў хату. Пазнаёміла. Толькі б у іх усё наладзілася. А маленькі падман з нашага боку няхай Усявышні прабачыць... Трэба будзе клікнуць на заручыны радню, Дуняша сваіх сябровак прывядзе, Андрона пазавем абавязкова. Ён жа, як Іванаў сябра, павінен сядзець на пачэсным месцы... Вой, толькі б усё паспець. Дачка няхай паляжыць, пагартае кніжкі. Яе асноўны клопат яшчэ наперадзе. Добра, што ў мяне Іван запаслівы мужчына. Няма клопатаў з гарэлкаю. Ледзь не цэлая скрыня у кладоўцы стаіць. Цяпер яна як знойдзена... Дуняша сказала, што гадзінам к чатыром сваты прыедуць. А чаго пазніцца? Цяпер жа не лета, а глыбокая восень. Кожны наступны дзень больш і больш зімою пахне... Суседзі, глядзі ты на іх,— прыкмецілі, што Дуняшу кожны дзень нейкі хлопец прывозіць пасля работы з Маластоўкі. Нічога, здаецца, нельга схаваць ад чужых вачэй. Ды і што нам хаваць? Выбачай, Божа. (Кацярына цішком перахрысцілася.) Усе мы з грахом пад табою ходзім... А Перазімчыха дакуль ужо будзе няўседлівай бабай? Усё шнырае, штодня ходзіць, падазрона пазірае на Дуняшу, пра Міхася выпытвае: хто бацькі і адкуль ён ды як? Навошта старой у яе гады ўсё ведаць? Ды Бог з ёй, з Перазімчыхай. Няхай ведае, што Міхась з Заполля, што сёння чакаем сватоў, што наша дачушка замуж вось-вось пойдзе. Бяды ад гэтага ніякай».