— Здароў, Эрні, — кажу. — Хопіць табе яго мучыць, дзірку пратрэш!
Паглядзеў ён на мяне праз куфаль, прабурчаў нешта, быццам жыватом, і, ня кажучы лішняга слова, налівае мне на чатыры пальцы моцнага. Узгрувасьціўся я на табурэт, глынуў, зажмурыўся, галавой паматаў і зноў глынуў. Халадзільнік пашчоўквае, з музычнага аўтамата ціхае нейкае піліканьне даносіцца. Эрнэст сапе ў чарговы куфаль… Добра, спакойна. Я дапіў, паставіў куфаль на стойку, і Эрнэст без затрымкі налівае мне яшчэ на чатыры пальцы празрыстага.
— Ну што, лягчэй стала? — бурчыць. — Адтаў, сталкеру?
— Ты ведай сабе тры, — кажу. — Ведаеш, адзін цёр-цёр і злога духа выклікаў. Жыў потым у сваё задавальненьне.
— Гэта хто ж такі? — пытаецца Эрні зь недаверам.
— Ды быў такі бармэн тут, — адказваю. — Яшчэ да цябе.
— Ну і што?
— Ды нічога… Ты думаеш, што гэта было такое — Наведваньне? Чыё, ты думаеш, гэта было Наведваньне?
— Трапло ты, — кажа мне Эрні. Выйшаў на кухню, вярнуўся з талеркай. Смажаных сасісак прынёс. Паставіў талерку перада мной, кетчуп падсунуў, а сам зноў за куфлі ўзяўся.
Эрнэст сваю справу ведае. Вока ў яго набітае, адразу бачыць, што сталкер з Зоны, што хабар будзе, ведае, што сталкеру пасьля Зоны трэба. Свой чалавек Эрні. Дабрадзей. Даеў я сасіскі, закурыў, і стаў прыкідваць, колькі ж Эрнэст на нашым браце зарабляе. Якія цэны на хабар у Эўропе — я ня ведаю, краем вуха чуў, што пустышка, напрыклад, ідзе ледзь не за дзьве з паловай тысячы манэт, а Эрнэст дае нам усяго чатырыста. «Батарэйкі» там каштуюць ня менш за сто, а мы атрымліваем ад сілы па дваццаць. Напэўна, і ўсё іншае ў тым жа родзе. Праўда, вядома, пераправіць хабар у Эўропу таксама грошай каштуе. Таму на лапу, гэтаму на лапу, начальнік станцыі напэўна ў іх на ўтрыманьні. Увогуле, калі падумаць, ня так ужо шмат Эрнэст і закалочвае, адсоткаў пятнаццаць — дваццаць, ня болей, а калі пападзецца — гадоў дзесяць катаргі яму забясьпечана…
Тут мае пабожныя разважаньні перарывае нейкі ветлівы тып. Я нават ня чуў, як ён увайшоў. Аб’яўляецца ён каля майго правага локця і пытаецца: «Дазвольце?»
— Прашу, — кажу. — Пра што гаворка?
Маленькі такі, худзенькі, з востранькім носікам і пры гальштуку матыльком. Фотакартка ягоная, здаецца, мне знаёмая, дзесьці я яго ўжо бачыў. Залез ён на табурэт побач і кажа Эрнэсту:
— Бурбон, калі ласка. — І адразу ж да мяне: — Прабачце, здаецца, я вас ведаю. Вы ў міжнародным інстытуце працуеце, так?
— Так, — кажу. — А вы?
Ён спрытна выхоплівае з кішэні картку і кладзе перад мной. Чытаю: «Алёйз Макно, паўнамоцны агент Бюро эміграцыі». Ну, вядома, ведаю я яго. Прыстае да людзей, каб яны з гораду зьяжджалі. Камусьці трэба, каб мы ўсе з гораду зьехалі. Нас, разумееш, у горадзе і так ледзь палова засталася ад ранейшага, так ім трэба зусім месца ад нас ачысьціць. Адсунуў я картку і кажу яму:
— Не, — кажу, — дзякуй. Не цікаўлюся. Мару так і памерці на радзіме.
— А чаму? — жвава пытаецца ён. — Прабачце за нясьціпласьць, але што вас тут утрымлівае?
Так яму і скажы, што мяне тут трымае.
— А як жа, — кажу. — Салодкія спогады дзяцінства, першы пацалунак у гарадзкім садзе, матуля, татуля. Як у першы раз дап’яна надзюбаўся ў гэтым вось бары. Мілы сэрцу паліцэйскі пастарунак… — Тут я дастаю з кішэні сваю засмарканую насоўку і прыкладваю да вачэй. — Не, — кажу. — Нізавошта.
Ён пасьмяяўся, лізнуў свайго бурбону і задуменна так кажа:
— І ўсё ж ткі не зусім я вас, мясцовых, разумею. Жыцьцё ў горадзе цяжкое. Улада належыць вайсковым арганізацыям. Забесьпячэньне няважнае. Пад бокам Зона, жывяце як на вулкане. У любы момант можа альбо эпідэмія якая-небудзь выбухнуць або што-небудзь горшае. Я разумею — старыя. Ім цяжка зьняцца з наседжанага месца. Але такія людзі, як вы… Колькі вам гадоў? Гады дваццаць два — дваццаць тры, напэўна? Вы зразумейце, нашае Бюро — арганізацыя дабрачынная, ніякай карысьці мы не атрымліваем. Проста хочацца, каб людзі сышлі з гэтага д’ябальскага месца і ўключыліся б у сапраўднае жыцьцё. Мы забясьпечваем пад’ёмныя, працаўладкаваньне на новым месцы… маладым, такім, як вы, забясьпечваем магчымасьць вучыцца…
— А што, — кажу я, — ніхто ня хоча зьяжджаць?
— Ды не, ня тое каб ніхто… Некаторыя згаджаюцца, асабліва людзі зь сем’ямі… Але вось моладзь і старыя… Ну што вам у гэтым горадзе? Гэта ж дзірка, правінцыя…
І тут я яму выдаў.
— Пане Алёйз Макно, — кажу. — Усё правільна. Мястэчка нашае — дзірка. Заўсёды дзіркай было і цяпер дзірка. Толькі цяпер, — кажу, — гэта дзірка ў будучыню. Праз гэтую дзірку мы такое ў ваш сьвет напампуем, што ўсё зьменіцца. Жыцьцё будзе іншае, правільнае, у кожнага будзе ўсё, што трэба. Вось вам і дзірка. Праз гэтую дзірку веды ідуць. А калі веды будуць, мы і багатымі ўсіх зробім, і да зорак паляцім, і куды хочаш забярэмся. Вось такая ў нас тут дзірка.