Выбрать главу

— Што ж ты, — плаксівым голасам сказаў з машыны Барбрыдж. — Ваду ня выліў, снасьці ўсе сухія… Што ты стаіш? Хавай хабар!

— Заткніся, — сказаў Рэдрык. — Ня буду я нічога гэтага рабіць. Усё роўна зараз на паўднёвую ўскраіну павярнем.

— Як на ўскраіну? Да ты што? Калені ж мне загубіш, паскуднік! Што яшчэ выдумаў?

Рэдрык зацягнуўся ў апошні раз і засунуў недакурак у карабок запалак.

— Не пылі, Сьцярвятніку, — сказаў ён. — Наўпрост праз горад нельга. Спыняць, паглядзяць на твае капыты — і канец.

— А чаго — капыты? Рыбу дынамітам глушылі, ногі мне перашыбла, вось і ўся размова…

— А калі хто-небудзь памацае?

— Памацае… Я так закрычу, што наперад забудзе, як мацаць…

Але Рэдрык ужо вырашыў. Ён падняў кіроўчае сядзеньне, падсьвечваючы ліхтарыкам, адкрыў патайную крышку і сказаў:

— Давай сюды хабар.

Бэнзабак пад сядзеньнем быў фальшывы. Рэдрык узяў мяшок і прасунуў яго ўнутр, чуючы, як у мяшку бразґае і перакочваецца.

— Мне рызыкаваць нельга, — прамармытаў ён. — Ня маю права.

Ён паставіў на месца крышку, прысыпаў сьмецьцем, наваліў зьверху анучаў і апусьціў сядзеньне. Барбрыдж крактаў, стагнаў, жаласна патрабаваў сьпяшацца, зноў пачаў абяцаць Залаты шар, а сам усё круціўся на сваім сядзеньні, трывожна ўзіраючыся ў цемру, якая хутка радзела. Рэдрык не зьвяртаў на яго ўвагі. Ён успароў наліты вадой плястыкавы пузыр з рыбай, ваду выліў на рыбалоўныя снасьці, пакладзеныя на дне кузава, а трапятлівую рыбу перасыпаў у брызэнтавы мяшок. Плястыкавы пузыр ён склаў і сунуў у кішэню камбінэзона. Цяпер усё было ў парадку: рыбакі вярталіся зь няўдалага лову. Ён сеў за руль і рушыў машыну.

Да самага павароту ён ехаў, не ўключаючы фар. Зьлева цягнулася магутная трохмэтровая сьцяна, што агароджвала Зону, а справа былі кусты, рэдзенькія гайкі, часам трапляліся закінутыя катэджы з пазабіванымі вокнамі і аблупленымі сьценамі. Рэдрык добра бачыў у цемры, ды й цемра ўжо не была такой шчыльнай, як уночы, і, акрамя таго, ён ведаў, што зараз будзе, таму, калі на дарозе зьявілася худая постаць, якая мерна крочыла наперад, ён нават ня збавіў ходу. Ён толькі прыгнуўся ніжэй да руля. Гэты выкрочваў прама пасярэдзіне шашы — як і ўсе яны, ён ішоў у горад. Рэдрык абагнаў яго, прыціснуўшы машыну да левай бакавіны, і, абагнаўшы, мацней націснуў на аксэлератар.

— Маці божая… — прамармытаў ззаду Барбрыдж. — Рыжы, ты бачыў?

— Так, — сказаў Рэдрык.

— Божа… Гэтага нам яшчэ не хапала, — мармытаў Барбрыдж і раптам пачаў гучна чытаць малітву.

— Заткніся! — прыкрыкнуў на яго Рэдрык.

Паварот меўся быць недзе тут. Рэдрык замарудзіў ход, углядаючыся ў лінію перакошаных хатак і платоў, якая пацягнулася справа. Старая трансфарматарная будка… слуп з падпорай… падгнілы масток праз кювэт. Рэдрык павярнуў руль. Машыну падкінула на калдобіне.

— Ты куды? — закрычаў Барбрыдж. — Ногі мне загубіш, сволач!

Рэдрык на сэкунду павярнуўся і наводмаш ударыў старога па твары, адчуўшы тыльным бокам далоні калючую шчаку. Барбрыдж папярхнуўся і замоўк. Машыну падкідвала, колы раз-пораз прабуксоўвалі ў сьвежым пасьля начнога дажджу брудзе. Рэдрык уключыў фары. Белае сьвятло, скачучы, азарала зьдзірванелыя старыя каляіны, велізарныя лужыны, гнілыя перакрыўленыя платы па баках. Барбрыдж заплакаў, усхліпваючы і смаркаючыся. Ён больш нічога не абяцаў, ён скардзіўся і пагражаў, але вельмі нягучна і неразборліва, так што Рэдрыку было чуваць толькі асобныя словы. Нешта пра ногі, пра калені, пра дзяцей… Потым ён заціх.

Пасёлак цягнуўся ўздоўж заходняй ускраіны гораду. Калісьці тут былі дачы, агароды, фруктовыя сады, летнія рэзыдэнцыі гарадзкога начальства і завадзкой адміністрацыі. Зялёныя вясёлыя мясьціны, маленькія азёры з чыстымі пяшчанымі берагамі, сажалкі, у якіх разводзілі карпаў. Завадзкі смурод і завадзкія едкія дымы сюды ніколі не даходзілі, гэтак жа, зрэшты, як і гарадзкая каналізацыя. Цяпер усё тут было закінутае і занядбанае, і за ўвесь час ім трапілася ўсяго адна жылая хата — жоўта сьвяцілася завешанае фіранкай акенца, вісела на вяроўках прамоклая ад дажджу бялізна, і велізарны сабака, заходзячыся ад злосьці, вылецеў збоку і некаторы час гнаўся за машынай у віхры камякоў бруду, што ляцелі з-пад колаў.

Рэдрык асьцярожна пераехаў яшчэ праз адзін стары пакрыўлены масток і, калі наперадзе завіднеўся паварот на Заходнюю шашу, спыніў машыну і заглушыў рухавік. Потым ён вылез на дарогу, не павярнуўшыся на Барбрыджа, прайшоў наперад, зябка засунуўшы рукі ў сырыя кішэні камбінэзона. Было ўжо зусім сьветла. Усё вакол было мокрае, ціхае, соннае. Ён дайшоў да шашы і асьцярожна выглянуў з-за кустоў. Паліцэйская застава добра была бачная адсюль: маленькі дамок на колах — тры асьветленыя акенцы, дымок з вузкай высокай трубы; патрульная машына стаяла ля ўзбочча, у ёй нікога не было. Некаторы час Рэдрык стаяў і глядзеў. На заставе не было ніякага руху, відаць, патрульныя азґлелі і выматаліся за час начнога дзяжурства і зараз грэліся каля пячуркі ў доміку. «Жабы», — нягучна сказаў Рэдрык. Ён намацаў у кішэні кастэт, прасунуў пальцы ў авальныя адтуліны, заціснуў у кулаку халодны мэтал і, усё гэтак жа зябка сутулячыся, не вымаючы рукі з кішэні, пайшоў назад. Лэндровэр, зьлёгку нахіліўшыся, стаяў паміж кустамі. Месца было глухое, закінутае, ніхто сюды, напэўна, не заглядваў вось ужо гадоў дзесяць. Калі Рэдрык падышоў да машыны, Барбрыдж прыўзьняўся і паглядзеў на яго, прыадкрыўшы рот. Зараз ён выглядаў нават старэйшым, чым звычайна. Маршчыністы, лысы, аброслы нячыстым шчаціньнем, гнілазубы. Некаторы час яны моўчкі глядзелі адзін на аднаго, і раптам Барбрыдж сказаў невыразна: