Выбрать главу

— Вось так яно й бывае, Арчы, — сказаў ён. — Гэта табе не бульвар, ты тут не на шпацыры.

Арчыбальд павольна падняўся. Твар у яго быў зусім белы.

— Усё зразумела? — спытаў Рэдрык.

Арчыбальд глынуў і заківаў.

— Добра. А наступнага разу надаю па зубах. Калі жывы застанешся. Пайшоў.

З хлопца мог бы атрымацца сталкер, думаў Рэдрык, звалі б яго, напэўна, Прыгажунчык. Прыгажунчык Арчы. У нас быў адзін Прыгажунчык, звалі яго Дыксан, а цяпер яго завуць Сусьлік. Адзіны сталкер, які трапіў у «мясарубку» і выжыў. Пашанцавала. Ён, дзівак, да гэтага часу думае, што яго Барбрыдж зь «мясарубкі» выцягнуў. Дзе там. З Зоны ён яго вывалак, гэта так. Паспрабаваў б ня вывалачы. Яму хлопцы тады прама сказалі: адзін лепш не вяртайся. Бо ж якраз тады Барбрыджа Сьцярвятнікам і назвалі, да гэтага ён у нас у Біцюгах хадзіў…

Рэдрык раптам адчуў на левай шчацэ ледзь прыкметны ток паветра i тут жа, яшчэ не пасьпеўшы ні пра што падумаць, крыкнуў:

— Стой!

Ён выцягнуў налева руку. Ток паветра адчуваўся там мацней. Дзесьці паміж імі і насыпам разьлёгся «камарыны плеш», а можа быць, ён ішоў і па самім насыпе — нездарма ж зваліліся ваганэткі. Арчыбальд стаяў як скамянелы. Ён нават не павярнуўся.

— Вазьмі правей, — загадаў Рэдрык. — Пайшоў.

Так, нядрэнны быў бы сталкер. Які чорт, шкадую я яго, ці што? Гэтага яшчэ не хапала. Мяне хто-небудзь калі-небудзь шкадаваў? Ну наогул так, шкадавалі. Кірыл мяне шкадаваў. Рычард Нунан мяне шкадуе. Увогуле ён, як відаць, ня столькі мяне шкадуе, колькі да Гуты прыхіляецца. А можа быць, і шкадуе, адно другому не перашкода. Толькі мне шкадаваць нікога не даводзіцца. У мяне выбар: або — або. Ён упершыню з поўнай выразнасьцю ўявіў сабе выбар: або гэты хлапчук, або мая Мартышка. Тут і выбіраць няма чаго, усё ясна. Калі толькі цуд магчымы, падказаў нейкі голас знутры, але ён з жахам і разьлютаванасьцю задушыў у сабе гэты голас.

Яны абмінулі кучу шэрага рызьзя. Ад Хлюста нічога не засталося, толькі ляжала паводаль у засохлай траве доўгая, наскрозь праржавелая палка — мінашукальнік. Тады многія карысталіся мінашукальнікамі, куплялі цішком у вайсковых інтэндантаў, спадзяваліся на гэтыя штукі, як на пана бога, а потым два сталкеры запар за некалькі дзён загінулі зь імі, забітыя падземнымі разрадамі. І як адрэзала… Хто ж усё-ткі быў гэты Хлюст? Барбрыдж яго сюды прывёў ці ён сам сюды прыйшоў? І чаму іх усіх цягнула ў гэты кар’ер? Чаму я нічога пра гэта ня чуў? Д’ябал, прыпякае як! І гэта з раніцы, а што будзе потым? Арчыбальд, які йшоў кроках у пяцёх наперадзе, падняў руку і выцер зь ілба пот. Рэдрык пакасіўся на сонца. Сонца было яшчэ невысока. І тут ён раптам усьвядоміў, што сухая трава пад нагамi не шамаціць, як раней, а нібыта паскрыпвае, як бульбяная мука, і яна ўжо не калючая і жорсткая, як раней, а мяккая і зыбкая, яна рассыпалася пад ботам, як лахманы сажы. І ён убачыў выразна выціснутыя сьляды Арчыбальда і кінуўся на зямлю, крыкнуўшы: «Легчы!»

Ён упаў тварам у траву, і яна разьляцелася ў пыл пад ягонай шчакой, і ён заскрыгатаў зубамі ад злосьці, што так не пашанцавала. Ён ляжаў, намагаючыся ня рухацца, усё яшчэ спадзеючыся, што, можа быць, пранясе, хоць і разумеў, што яны папаліся. Гарачыня ўзмацьнялася, навальвалася, ахінала ўсё цела, як прасьціна, змочаная кіпенем, вочы заліло потам, і Рэдрык запозьнена крыкнуў Арчыбальду: «Ня рухайся! Цярпі!». І стаў цярпець сам. І ён бы вытрымаў, і ўсё, можа быць, абышлося б больш-менш удала, без усялякіх стратаў, але ня вытрымаў Арчыбальд. Ці то ён не пачуў Рэдрыка, ці то перапалохаўся да таго, што забыўся на ўсе наказы і запаветы, ці то разам прыпякло яго яшчэ мацней, чым Рэдрыка, ва ўсякім разе, кіраваць сабой ён перастаў і сьлепа, зь нейкім гарлавым лямантам кінуўся, прыгнуўшыся, куды пагнаў яго бессэнсоўны інстынкт — назад, якраз туды, куды бегчы ўжо ніяк было нельга. Рэдрык ледзь пасьпеў прыпадняцца і абедзьвюма рукамі абхапіць яго за нагу, і ён усім целам бахнуўся аб зямлю, падняўшы хмару попелу, віскнуў ненатуральна высокім голасам і ўбрыкнуў Рэдрыка свабоднай нагой у твар, забіўся і заторгаўся, але Рэдрык, сам ужо дрэнна цямячы ад болю, напоўз на яго, прыціскаючыся абпаленым тварам да скураное курткі, імкнучыся задушыць, уцерці ў зямлю, аберуч трымаючы за доўгія валасы трымцячую галаву і шалёна малоцячы наскамі чаравікоў і каленамі па нагах, па зямлі, па задзе. Ён цьмяна чуў стогны і мыканьне, што даносіліся з-пад яго, і свой уласны хрып: «Ляжы, сволач, ляжы, заб’ю…», а зьверху на яго ўсё навальвалі і навальвалі груды распаленага вугалю, і ўжо палала на ім вопратка, і трашчала, успухаючы бурбалкамі і лопаючыся, скура на нагах і баках, і ён, уткнуўшыся тварам у шэры попел, сутаргава зьмінаючы грудзьмі галаву гэтага праклятага смаркача, ня вытрымаў і закрычаў з усіх сілаў…