Komparu kun simila uzo de de (§12.3.2.1). Vortfarado
Eligi = "irigi el io": Ĝi estas dramo, miaj fratoj, kiu eligas larmojn el viaj okuloj. Rt80 La alumeto eligis varman helan flamon. (= ...eligis el si...).
Eliĝi = "iri el io": La ambaŭ virinoj kaj la infano eliĝis el veturilo antaŭ unu el la domoj ĉe la strato Piwna. M 6 Mi ĝis nun ne kuraĝis demandi vin, [...] kiamaniere vi sukcesis eliĝi el la malriĉeco. M156
El estas ankaŭ uzata prefiksece: §38.4.2. 12.3.5.3. Ĝis Limo de movo
Ĝis montras lokon, kiun ia movo atingas, sed ne pasas:
Niaj fratoj eliris kun la gastoj el sia domo kaj akompanis ilin ĝis ilia domo. FE18 Post alveno al ilia domo niaj fratoj ne plu akompanis ilin.
Li kliniĝis ĝis la tero. FA2 99
Ĝis ĉi tie aliru, sed ne plu. Ij 38
Ĝis kie ni iros hodiaŭ?
De supre ĝis malsupre la kastelo estis fendiĝinta. FA2 67
Starigu nun la kaldronon kaj plenigu ĝin per akvo ĝis la rando. FA3137
La fraŭlineto ruĝiĝis ĝis la haroj kaj oreloj. M175
Limo sen movo
Ĝis ankaŭ povas montri limon de spaco, tereno aŭ simile:
La tuta Sundo ĝis la Sveda bordo estas kovrita de glacio. FA2109 La Sveda bordo estas limo de la glacio.
Ĉapo el ursa felo sidis sur lia kapo ĝis sub la oreloj. FA1181 La rando de la ĉapo troviĝis sub la oreloj.
En forte pluva aŭtuna tago li piede ekiris la vojon. [...] malseka ĝis la haŭto li la unuan fojon eniris en Kopenhagon. FA3 59 La haŭto estis limo de la malseko en liaj vestaĵoj.
Ĝis la arbaro estas sufiĉe malproksime. FA3 56
Tempo
Ĝis ofte montras tempon, kiun io atingas, sed ne pasas:
Mi laboras ĉiutage de frua mateno ĝis malfrua vespero. L173 Post malfrua vespero mi ne plu laboras.Ĵuru al mi fidelecon kaj obeadon ĝis la morto! Rt30 Nur post la morto povas ĉesi via fideleco kaj obeado.
Mi eltenos ĝis la fino. Rt115
Ili trinkis ĝis malfrue en la nokto. FA117
Nu, atendu ĝis morgaŭ. FA1154
Ĝis (la) revido! aŭ simple Ĝis (la)! ~ Ĝis nia venonta revido mi mem- oros vin!
Ĝis kiam vi rifuzos humiliĝi antaŭ Mi? Er10 = Ĝis kiu tempo vi daŭrigos rifuzi... Rimarku, ke ĝis antaŭ demanda kiam (§33.4.2) estas bona uzo, dum ĝis antaŭ nedemanda kiam-frazo (§33.7) estas malbona.
Speciala uzo de tempa ĝis estas montrado de lasta tempo por fini taskon. Tiam ĝis signifas "ne pli malfrue ol". La montrita tempo estas mem inkluzivita, sed post ĝi estos tro malfrue:
La tuta traduko estu nepre preta ĝis la fino de Majo. OV-563 = ...preta ne pli malfrue ol la fino de Majo. Estu preta devas ĉi tie kompreniĝi kiel fariĝu preta, estu pretigita. Ĉi tia uzo de ĝis estas speciala konvencio. Se tiu konvencio ne ekzistus, oni komprenus, ke la traduko restu preta ĝis la fino de Majo, post kiam ĝi ĉesu esti preta.
Ĝi devis esti preta ĝis sabato, kaj tio ne estis tre facila. Kiam ĝi estis preta estis jam ĝuste sabato. FA1199 Li do sukcesis pri la tasko.
Pro kelkaj kaŭzoj la angla eldono ne povis esti preta ĝis hodiaŭ. OV 488 Oni ne sukcesis ĝis tiu tempo.
Ĉiu, kiu deziras partopreni en la konkurso, devas sendi ne pli malfrue ol ĝis la 1-a Decembro 1895 [...] raporton. 0Y200 Ĉi tie Zamenhof esprimis dufoje la saman sencon. Oni povus aŭ forigi ne pli malfrue ol, aŭ anstataŭigi ĝis per N-finaĵo.
Ankaŭ eblas uzi antaŭ (§12.3.4.1) en ĉi tiaj frazoj, sed tiam la montrita tempo ne estas inkluzivita: Ĝi devas esti preta antaŭ sabato. Sabate estos jam tro malfrue. Komparu ankaŭ kun tempa por (§12.3.6.9).
Atingo de mezuro, grado, nivelo, stato
Ĝis povas montri ian mezuron, gradon, nivelon aŭ staton, kiun io atingas:
Per konkura marĉando la prezo falis ĝis tri bacoj. Rt18
Longigu Dio la vivon ĝis ekstrema mezuro! Rz 90
Ŝi forigu la malĉastecon de sia vizaĝo kaj la adultemecon de siaj mamoj, por ke Mi ne senvestigu ŝin ĝis nudeco. Hs-2
Ekstremo sur skalo
Ĝis povas montri unu ekstremon de ia skalo aŭ hierarkio, dum de montras la alian ekstremon:
Precipe ŝi amis la rozojn, kaj tial ŝi havis la plej diversajn specojn de ili, de la sovaĝaj, simple odorantaj, ĝis la plej belaj luksaj rozoj. FA3 24 Ŝi
havas ĉiujn specojn, sovaĝajn, luksajn, kaj ĉiujn aliajn specojn inter tiuj du ekstremoj.
Ne plu estos loĝanto en ĝi: de homo ĝis bruto ĉio foriĝos kaj foriros. Jr50 Ĉiuj homoj, ĉiuj brutoj, kaj ĉio alia inter tiuj du limoj, foriĝos kaj foriros. Oni subkomprenas ian hierarkion de homoj kaj brutoj.