Ŝi ricevis iel du lecionojn po dudek spesdekoj por horo. M102 Ĉi tie gravas la suma nombro de horoj. Se la du lecionoj daŭris sume ekz. 4 horojn, la kosto estis: 20 spesdekoj oble 4 = 80 spesdekoj. (Speso estas fikcia monunuo.)
Dume la gastoj trinkis po glaseto da vino. Gm 62 Ĉi tie estas subkompren- ata la vorto unu: ...po unu glaseto... Se estis ekz. 10 gastoj, estis sume ankaŭ 10 glasetoj.
La svatiĝantoj, laŭ la ordo de sia alveno, estis numerataj kaj starigataj en vicoj, po ses en unu vico. FA3 97 Se estis ekz. 20 vicoj, estis 6 svatiĝ- antoj oble 20 = 120 svatiĝantoj.
Mi kudrados po dek horoj ĉiutage por dudek spesdekoj. M109 Se mi kudr- ados ekz. 7 tagojn, mi kudrados: 10 horojn oble 7 = 70 horojn. (Cetere ĉiu tago donas salajron de 20 spesdekoj.)
Mi fumadis cigaredojn po dudek kvin rubloj por cento. Rz 60 Cento da tiaj cigaredoj kostas 25 rublojn. Por ekz. 5 centoj da tiaj cigaredoj la kosto estas do: 25 rubloj oble 5 = 125 rubloj.
Dividu la prenitaĵon po duono inter tiuj, kiuj partoprenis en la milito kaj iris batali, kaj inter la tuta komunumo. Nm 31 Iom aparta ekzemplo. La partoprenintoj ricevu unu duonon de la prenitaĵo. La tuta komunumo ricevu unu duonon. Estis do 2 grupoj da ricevantoj. 1 duono oble 2 = 2 duonoj (la tuto de la prenitaĵo).
El ĉiuj vivaĵoj, el ĉiu karno, enkonduku po unu paro el ĉiuj en la arkeon, ke ili restu vivaj kun vi [...] po paro el ĉiuj eniru kun vi, por resti vivaj. Gn6 Se estus ekz. 1000 bestospecoj, estus 2 bestoj (1 paro) oble 1000 = 2000 bestoj (1000 paroj).
La urbestro aranĝas grandajn tagmanĝojn, kie la vino estas trinkata po tutaj boteloj. FA374 = ...po pluraj tutaj boteloj. En ĉiu tagmanĝo oni trinkas plurajn tutajn botelojn. Ne eblas fari kalkulon, ĉar oni ne scias, kiom da tagmanĝoj estas, kaj oni ne scias precize, kiom da tutaj boteloj estas trinkataj.
Erara uzo de po
Ofte oni metas po antaŭ la malĝusta esprimo. Jen tipa ekzemplo:
*Tiu ĉi ŝtofo kostas dek dolarojn po metro.* La sumo, kiu ripetiĝas, estas 10 dolaroj. Sekve la ĝusta loko de po estas antaŭ tiu sumo: Tiu ĉi ŝtofo kostas po dek dolarojn por metro. Se estas ekz. 5 metroj, la kalkulo far- iĝas: 10 dolaroj oble 5 = 50 dolaroj.
Multaj lingvoj uzas en ĉi tiaj frazoj nur unu vorton por esprimi distribuon. Tiu vorto staras antaŭ metro. Oni konfuzas po kun tiaj vortoj, kiuj havas tute alian signifon ol po. En Esperanto oni esprimas tiajn ĉi aferojn per du vortoj, po kaj unu alia. La alia vorto estas ofte por, sed depende de la kunteksto ankaŭ aliaj rolvortetoj (aŭ E-formo) povas esti uzataj. En la ĉi-antaŭa ekzemplo eblas ekz. laŭ metro aŭ metre.
Notu ankaŭ la diferencon inter la jenaj du frazoj, kiuj estas ambaŭ ĝustaj, sed havas tute malsamajn signifojn:
La aŭto veturis po dek kilometrojn en kvin horoj. La aŭto veturis sume 5 horojn, kaj ĝi veturis sume 50 kilometrojn. (10 kilometroj oble 5 = 50 kilometroj.)
La aŭto veturis dek kilometrojn en po kvin horoj. La aŭto veturis sume 10 kilometrojn, kaj tio daŭris sume 50 horojn. (5 horoj oble 10 = 50 horoj.)
Por eviti erarojn oni memoru, ke po ĉiam staru antaŭ nombrovorto aŭ alia kvanta esprimo. Vidu ankaŭ la klarigojn pri frakcistrekoj (§23.7).
Ĉiu anstataŭ po
Ofte la vorteto ĉiu (§15.1)povas sola montri distribuan sencon: Ĉiu banano kostas (po) unu speson. Ĉiu el ili ricevis (po) cent eŭrojn. Kun po tiaj ĉi frazoj tamen fariĝas pli klaraj.
12.3.6.9. Por
Por montras intencatan celon, sed havas plurajn kromajn uzojn.
Ankaŭ al (§12.3.5.1) montras celon, sed por pli montras, ke la celo estas ies intenco (kiu eble ne efektiviĝas). Ĉe al temas normale pri efektiva celo. Legu ankaŭ pri la diferenco inter por kaj pro en §12.3.6.11.
Celata ago, celata uzo.
Por povas montri celatan agon, staton, uzon, uzolokon k.s.:
En unu el la neĝaj domoj du homoj jam kuŝiĝis por ripozo. FA3 83 La celo de kuŝiĝo estis ripozo.
Lignon por hejtado vi trovos malantaŭ la forno. M8 La uzocelo de la ligno estas hejtado.
Ŝi estas tuj preta por ĉiuj komplezoj. Rz 93
Mi estas kolera, kaj mi havas sufiĉan kaŭzon por tio. FA3 26
Mi ne havas tempon por tio. M 76
Glaso de vino estas glaso, en kiu antaŭe sin trovis vino, aŭ kiun oni uzas
• FF 32
por vino.
Oni metis antaŭ mi manĝilaron, kiu konsistis el telero, kulero, tranĉilo, forko, glaseto por brando, glaso por vino kaj telertuketo. FE 34
Vipo estas por ĉevalo, brido por azeno, kaj bastono por la dorso de mal- saĝuloj. SS 26
Iru do jam fine, mi devas vesti min por la teatro. M165 = ...surmeti vestojn, kiuj konvenas en la teatro.
Tie staris ĉiaj laboriloj necesaj por tanejo. FA3 43
Antaŭ tagiĝo li leviĝis, kisis nin ĉiujn por adiaŭ kaj forveturis. FA1236
Mi donos al vi kaj al via idaro post vi la landon [...] por eterna posed- aĵo. Gn17 La celo estas, ke la lando estu eterna posedaĵo. Pli ofte oni uzas komparan kiel-esprimon (§20.1) en ĉi tiaj frazoj: ...kiel eternan posed- aĵon.