Celata uzanto, profitanto...
Por povas montri celatan uzanton, posedanton, ricevanton, profitanton, kon- tentiĝanton, ĝuanton k.s.:
Por miaj kvar infanoj mi aĉetis dek du pomojn, kaj al ĉiu el la infanoj mi donis po tri pomoj. FE14 Mi aĉetis la pomojn kun la celo, ke la infanoj ricevu ilin. Ĉi tie oni klare vidas la diferencon inter por kaj al. Por montras la intencon. Al montras la efektivan transdonon.
Tiuj bonaj homoj certe trovos por mi laboron. M65 = ...laboron, kiun mi ricevu.
Tuj ordigu bone tiun ĉambron por la gasto. Rz 40 La gasto uzos la ĉambron.
Mi iros por vi ĝis la fino de la mondo. FA33 = ...por via profito...
La naturo, kiu longan tempon batalis kontraŭ ni, batalas nun por
ni.OV'376
Tiu ŝtono [...] kuŝas ankoraŭ sur la korto kiel ludloko por la infanoj. FA323
Celata tempo
Por povas montri celatan tempon, en kiu io okazu, aŭ dum kiu daŭru laŭpl- ane ia ago, aŭ dum kiu daŭru la rezulto de ago:
Ĉiuj sopiroj de la koro celis nur loĝejon por la nokto. FA1143 La loĝejon oni uzu dum la nokto.
Por ĉiu horo de la tago li havis apartan surtuton. FA1107 Ĉiu surtuto estas celita por uzo en aparta horo.
Ŝi silentiĝis por momento, kvazaŭ ŝi bezonus denove kolekti siajn fortojn. M 57 Sia celo estis resti silenta nur momenton.
Kuzino Marinjo! mi petas vin ĉi tien por unu minuto. M 44
Li forveturis por unu tago pro tre grava afero. Rz 90
Tie troviĝu almenaŭ nova freŝa funebra krepo, kiam la maljunulo fermos por ĉiam siajn okulojn. FA3146
Ne konfuzu tempan por kun dum ^П^.б^). Dum simple montras tempodaŭron. Por montras celatan tempon: Mi petas vin ĉi tien dum unu minuto. La peto daŭras unu minuton. Mi petas vin ĉi tien por unu minuto. La peto celas, ke la alparolato venu por resti dum unu minuto.
Pozitiva opinio
Por povas montri ion, kion oni favoras, pri kio oni havas pozitivan opinion:
Aperas artikoloj plenaj de aprobo por la ideo mem kaj por ĝiaj batal- antoj. FK 257
Se la plimulto da esperantistoj voĉos por la unua punkto, tiam ni tute ĉesos paroladi pli pri reformoj. OV186Ili forĵetu sian indiferentecon kaj alsendu al ni kiel eble plej frue sian voĉon por aŭ kontraŭ la propono. OV189
Vidpunkto
Por povas montri tiun, el kies subjektiva vidpunkto oni taksas aferon:
Nia regimentestro estas por siaj soldatoj kiel bona patro. FE 37 El la vidpunkto de la soldatoj li estas kiel patro.
Tiu ĉi grava tago restos por mi ĉiam memorinda. FE 41
Por patrino ne ekzistas infano malbela. PE 2040
Por knabinoj tio ne estis irebla vojo, ili disŝirus al si la vestojn. FA2 88
Mi povas nur partopreni en parolado pri tiaj aferoj, kiuj estas kompren- eblaj por ĉiuj. FA1120
Komparu kun al, kiu povas montri tiun, kiu efektive sentas aŭ spertas ion
(§12.3.5.1). Por estas pli subjektiva, al pli objektiva.
Bazo de taksado
Por povas montri tion, kion oni konsideras, kiam oni pritaksas aferon, aŭ
tion, rilate al kio validas io bona aŭ malbona, k.s.:
Ili ne forgesu, ke tio ĉi estus danĝera por la afero mem. OV 26
Kun danĝero por nia vivo ni akiras nian panon. Pk 5
Ĝi havis verdan koloron, kio estis agrabla por la okuloj. FA3129
Por sia aĝo ŝi estas ankoraŭ sufiĉe juna. Rn 31
Mi neniam havis talenton por muziko. M 28
Varo aŭ servo pagata
Ĉe esprimo de pago por povas montri komercaĵon k.s., kiun oni aĉetas,
akiras, luas k.s.:
Neniu donos eĉ tiom, kiom oni devas pagi por fasko da ligno. M197 Se oni volas aĉeti aŭ akiri faskon da ligno, oni devas pagi.
Mi ne donos al vi manĝi, ĝis vi pagos por la antaŭa. Rz22 = ...por la antaŭa manĝo.
Al tiuj niaj abonantoj, kiuj pagis por unu jaro, ni permesas al ni mem- origi, ke ilia tempo de abonado finiĝis. OV 82 Komparu kun tempa por.
Post du tagoj estos la fikstempo, en kiu mi devas enporti la luan pagon por la loĝejo kaj la mebloj. M 63
Por la hodiaŭa tago mi ricevis duoblan pagon. FE14 = Por tiu laboro, kiun mi faris hodiaŭ, oni pagis al mi duoble.
Ĉe pago Zamenhof iafoje uzis pro (§12.3.6.11).
Oni povas "pagi" aŭ rekompenci ne nur per mono, sed ankaŭ per danko aŭ eĉ maldanko aŭ puno:
Mi dankis lin por la tuja plenumo de mia deziro. FE 31 La plenumo estas kiel servo aŭ komercaĵo. La danko estas kvazaŭ pago por tio.
Mi dankas vin por la prunto. FE14
- Ŝajnas al mi, ke li eĉ ĵetis vin malsupren de la ŝtuparo. - Por tio mi enĵetos lin en la inferon. Rt39
Ŝia fratino en ĉio estas kulpa; mi pagos al ŝi por tio ĉi! FE 21 Pagi al ŝi ĉi tie signifas puni ŝin. La frazo estas ironia.
Danki por io estis malprave kritikata. Ĝi estas tute bona esprimo, ĉar la simileco al pagado estas klara. Sed oni povas ankaŭ uzi la esprimon danki pro io, kiu nuntempe estas tre ofta (§12.3.6.11). Ambaŭ dirmanieroj estas same logikaj.
Mono pagata aŭ ricevata
Por povas ankaŭ montri monon, prezon k.s., kiun oni pagas aŭ ricevas por aĉetaĵo, vendaĵo aŭ laboro: