• Sinjoro, vi estas neĝentila. FE.16
42
§3.2
Gramatika superrigardo
Komplemento
Komplemento estas komuna nomo de ĉiuj aliaj frazroloj ol subjekto,
objekto, alvoko kaj perverba priskribo. Komplemento montras diversajn
cirkonstancojn de la ago.
Komplementojn oni povas nomi laŭ la signifo: loka komplemento, tempa
komplemento, maniera komplemento k.t.p.
Komplementojn oni ankaŭ povas nomi laŭ la formo: N-komplemento
(havas N-finaĵon), al-komplemento (havas la rolvorteton al), en-komple-
mento (havas la rolvorteton en), E-komplemento (estas E-vorto) k.t.p.:
• Sur la fenestro kuŝas krajono kaj plumo. FE.6 Sur la fenestro estas loka
komplemento, sur-komplemento.
• En la tago ni vidas la helan sunon. FE.10 En la tago estas tempa komple-
mento, en-komplemento.
• Bonaj infanoj lernas diligente. FE.9 Diligente estas maniera komplemento,
E-komplemento.
• Tio daŭris nur malgrandan momenton. FA1.136 Malgrandan momenton
estas tempa komplemento, N-komplemento.
Multaj gramatikistoj rigardas objekton kiel specon de komplemento, sed en
PMEG objekto kaj komplemento estas rigardataj kiel malsamaj frazroloj.
Subfrazoj
Frazo povas aperi kiel parto de alia frazo. Tian frazon ene de frazo oni
nomas subfrazo (§33):
• Diru al la patro, ke mi estas diligenta. FE.8 La subfrazo ke mi estas
diligenta rolas kiel objekto en la tuta frazo.
Ordinaran frazon oni povas nomi ĉeffrazo por distingi ĝin de subfrazo.
3.3. Ĉefvortoj kaj rektaj priskriboj
Frazparto povas konsisti el unu sola vorto, sed ofte ĝi estas kunaĵo de pluraj
vortoj. Unu el la vortoj de plurvorta frazparto estas ĉefvorto, kaj la aliaj estas
rektaj priskriboj de la ĉefvorto. Se la ĉefvorto estas O-vorto, la frazparto
nomiĝas O-vorta frazparto. Se la ĉefvorto estas A-vorto, ĝi estas A-vorta
frazparto. Se la ĉefvorto estas E-vorto, ĝi estas E-vorta frazparto:
• ĉambro – Ĉambro estas ĉefvorto. Priskriboj ne estas.
• matura homo – Homo estas ĉefvorto. Matura estas rekta priskribo de
homo.
• tre granda – Granda estas ĉefvorto. Tre estas rekta priskribo de granda.
• tre longe – Longe estas ĉefvorto. Tre priskribas ĝin.
Oni povas ankaŭ paroli pri E-vortecaj frazpartoj, en kiuj la ĉefvorto estas
E-vorteca vorteto: tre baldaŭ, multe pli, absolute ĉiam.
§3.3
43
Gramatika superrigardo
Rekta priskribo de ĉefvorto povas mem esti plurvorta frazparto:
• la kajero de la juna fraŭlino – Ĉefvorto estas kajero. La estas difina pri-
skribo (= difinilo). De la juna fraŭlino estas poseda priskribo. La poseda
priskribo estas mem O-vorta frazparto enkondukita per la rolvorteto de.
• tre alte estimata sinjoro – La tuto estas O-vorta frazparto. Sinjoro estas
ĉefvorto. Tre alte estimata estas mem A-vorta frazparto, kiu rekte pri-
skribas la ĉefvorton sinjoro.
Legu pli pri la diversaj manieroj rekte priskribi ĉefvorton en §7, kaj pri per-
verbaj (nerektaj) priskriboj en §25.1.
44
§3.3
O-vortoj
4. O-vortoj
4.1. Bazaj reguloj por O-vortoj
Vorton kun la finaĵo O oni nomas O-vorto. O-vortoj rolas precipe kiel sub-
jekto kaj objekto, sed ili povas roli en multaj aliaj manieroj (§4.2).
O-vortoj estas nomoj de aferoj, konkretaĵoj, abstraktaĵoj, homoj, bestoj,
fenomenoj, agoj, kvalitoj, specoj, individuoj k.t.p.:
• tablo = nomo de konkretaĵo
• hundo = nomo de bestospeco
• saĝo = nomo de kvalito
• amo = nomo de sento
• kuro = nomo de ago
• martelado = nomo de agado
• Petro = nomo de persono
• Berlino = nomo de urbo
Post O-finaĵo povas sekvi J-finaĵo por multe-nombro (§8), kaj N-finaĵo por
frazrolo (§12.2). Oni ankaŭ povas meti ambaŭ, sed ĉiam J antaŭ N:
tablo
tabloj
tablon
tablojn
hundo
hundoj
hundon
hundojn
kuro
kuroj
kuron
kurojn
Oni povas anstataŭigi la finaĵon O per apostrofo (§10), sed nur kiam ne
sekvas J aŭ N: hund’ = hundo, saĝ’ = saĝo, am’ = amo, kur’ = kuro, Berlin’
= Berlino.
Legu ankaŭ pri O-vortaj frazpartoj en §7.1, kaj pri propraj nomoj en §35.
4.2. Uzo de O-vortoj
Frazparto, kies ĉefa vorto estas O-vorto, estas nomata O-vorta frazparto. O-
vortaj frazpartoj rolas en frazoj precipe kiel subjekto, objekto, alvoko aŭ
komplemento, sed ili ankaŭ povas roli kiel priskribo de alia vorto.
O-vortaj frazpartoj kiel subjekto
• La bona virino trankviligis sian soifon. FE.15
• Sur la korto staras koko kun tri kokinoj. FE.33
Legu pli pri subjekto en §12.1.1.
O-vortaj frazpartoj kiel objekto
• Mi prenis broson kaj purigis la veston. FE.39
• Mi vidas leonon. FE.7
§4.2
45
O-vortoj
Legu pli pri objekto en §12.2.2.
O-vortaj frazpartoj kiel alvoko
• Ludoviko, donu al mi panon. FE.8
• Vi parolas sensencaĵon, mia amiko. FE.35
Legu pli pri alvoko en §12.1.2.