numeroj: Li loĝas en (ĉambro) numero 110 (= cent dek). Ĉu vi legis num-
eron 12 (= dek du) de tiu gazeto?
Se titoleca antaŭesprimo havas rektan priskribon, ekz. A-vorton, tiam oni
ordinare ja uzas la: Plej afable brilis la okuloj de la filino, la ĉarma fraŭl-
ino Klaro. FA4.185 Li fianĉiĝis kun la juna fraŭlino Berto. La genia doktoro
Zamenhof kreis Esperanton. Ĉu vi legis la interesan numeron 100 de tiu
gazeto?
Se temas pri la frazrolo alparolo (§12.1.2), oni nepre ne uzu la antaŭ titolo:
Sinjorino Szwejc! – ŝi diris, – mi prezentas al vi sinjorinon Marta
Swicka. M.108 Kara fraŭlino Klaro, – ŝi diris, – vi scias bone, kiel mi zorgas
pri la sano de miaj laborantinoj. M.109
Pruntitaj artikoloj
Iuj normalaj propraj nomoj havas en iuj naciaj lingvoj difinan artikolon, kiu
estas kvazaŭ parto de la nomo. En Esperanto tiaj nomoj ne havu artikolon.
Ekz. Hago (urbo en Nederlando) neniam havas artikolon en Esperanto,
kvankam en pluraj lingvoj ĝi havas artikolon, kiu estas firma parto de la
nomo (ekz. Den Haag, La Haye, The Hague, l’Aia). Same oni uzas Havro
sen artikolo, kvankam en la Franca estas ĉiam Le Havre kun artikolo. Arabaj
propraj nomoj ofte havas difinan artikolon en la Araba, sed en Esperanto ili
ne havu artikolon: Kairo, Riado, Kuvajto k.t.p. Sed iafoje oni tamen vidas
tiajn artikolojn ankaŭ en Esperanto: la Himalajo FA1.188, la Atlantiko, la
Mediteraneo (normale sen artikoloj). Tio estas neĝusta, sed iafoje tolerebla.
Propraj nomoj ofte rifuzas tute plene Esperantiĝi.
Ĉe iuj ĉi tiaj nomoj origina artikolo fariĝis parto de la Esperanta radiko: La-
Pazo (aŭ Lapazo), La-Plato (aŭ Laplato), El-Salvadoro (aŭ Elsalvadoro,
Salvadoro), Los-Anĝeleso (aŭ Losanĝeleso), Alĝero. (“La”, “el” kaj “los”
estas Hispanaj artikoloj. “Al” estas Araba artikolo.)
§9.1.6
93
Difiniloj
Nomoj de tempodividoj
Monatonomoj ( Januaro, Februaro, Marto, Muharamo°, Ramadano, Brum-
ero k.a.) estas normalaj propraj nomoj. Ili do normale ne havas la, tute laŭ la
bazaj reguloj por tiaj nomoj (kaj estas skribataj kun komenca majusklo,
§35.5):
• Georgo Vaŝington estis naskita la dudek duan de Februaro de la jaro mil
sepcent tridek dua. FE.12 Februaro estas difinita konata afero. Se ĝi ne
estus normala propra nomo, ĝi nepre havus la.
Nomoj de festoj ( Kristnasko, Pasko, Pentekosto, Aŝuro° k.a.) estas plej ofte
traktataj kiel normalaj propraj nomoj sen la, kvankam iuj (ekz. Kristnasko)
fakte estas ordinaraj O-vortoj. La uzado tamen varias:
• Al Kristnasko venis letero de ŝia patro. FA3.58 = Al la tiujara Kristnasko...
• Post Aŝuro° li veturos al Teherano. = Post la ĉi-jara Aŝuro...
• Ĉi tio estas la leĝo pri la Pasko. Er.12
Semajntagoj ( lundo, mardo, merkredo, ĵaŭdo, vendredo, sabato, dimanĉo)
ne estas propraj nomoj, sed ofte ili estas uzataj propranomece sen la,
kvankam difinitaj kaj konataj:
• Dum la tuta semajno ŝi estis malgaja kaj ploris multe da varmegaj
larmoj; sed kiam venis la dimanĉo, ŝi diris: “Vere, nun mi sufiĉe suferis
kaj luktis!” FA2.101
• Hodiaŭ estas sabato, kaj morgaŭ estos dimanĉo. FE.20 Oni ne uzas la, ĉar
sabato kaj dimanĉo ĉi tie nur informas pri la speco de tago. Ne temas pri
propraj nomoj.
• Mi intencas veni Bulonjon ĵaŭdon. L1.173 Difinita konata ĵaŭdo prezentata
propranomece sen la.
• “Dimanĉon ni nin vidos.” [...] Venis la dimanĉo. FA3.60 Temas pri la sama
dimanĉo, same konata ambaŭfoje, unuafoje propranomece sen la,
duafoje kun la.
Sezonoj ( printempo, somero, aŭtuno, vintro) kaj tagopartoj ( mateno,
tagmezo, vespero, nokto k.s.) estas ĉiam ordinaraj O-vortoj, kaj oni uzas la
tute laŭ la normalaj reguloj:
• En somero ni veturas per diversaj veturiloj, kaj en vintro ni veturas per
glitveturilo. FE.34 = En somera tempo... en vintra tempo...
• En la printempo la glacio kaj la neĝo fluidiĝas. FE.39 Ĉi tiu ekzemplo
estas tute simila al la antaŭa, sed ĉi tie ja aperas la. Kiam oni parolas
ĝenerale pri specoj, oni ofte povas uzi aŭ forlasi la depende de la stilo.
Vidu La – specoj (§9.1.4).
• Tiujn fabelojn ni aŭskultos en vintro. FA2.96 = ...en vintra tempo. ...en iu
vintro.
• Fariĝis mateno. FA2.131 = Fariĝis matena tempo.
94
§9.1.6
Difiniloj
• La nokton ŝi pasigis ĉe sia laboro. FA1.170 Temas pri certa konata nokto.
Tial la estas uzata, tute laŭ la bazaj reguloj por ordinaraj O-vortoj.
• Ĉirkaŭas min nokto. FA1.124 ≈ Ĉirkaŭas min mallumo.