Такім чынам – ён струсіў, ён зьбег, ён пакінуў дзяўчыну, якую кахаў… Кахаў? Ці кахае… Кахае… Іначай навошта яму цяпер пакутаваць. Божа, як сорамна!.. І як далей жыць з гэтым сорамам?
З “Дзёньніка” Аляксандра К.
“Мне прысьнілася, што я страла. Выпушчаная некім з лука – страла. Якая ляціць у неба – у нікуды.
А неба глыбокае-глыбокае. І ні птушкі ў ім, ні хмаркі.
У вёсцы дзедавай неяк пайшла сярод хлопцаў мода рабіць лукі – з самага моцнага дрэва – з ясеню. Захапіўся ёю і я. Вялікія лукі – у наш рост. А стрэлы рабілі ня толькі з сухога дрэва, але і з чароту. Да дрэва наканечнікі пляскалі з цьвікоў і прыкручвалі дротам, а да чароцінаў – з кансервавых бляшанак выразалі і скручвалі вострыя конусы.
І стралялі ў мішэні – на трапнасьць, і ў вышыню – хто вышэй.
Самыя лепшыя лукі былі ў мяне, і стрэлы мае падымаліся так высока, што зьнікалі ў небе, а потым нечакана вярталіся. І трэба было ўбачыць кропачку стралы і адбегчы, каб не пацэліла ў цемячка вяртаючыся...
Дык вось – я страла, якая ляціць у нікуды. Ня птушка, ня вольная птушка, а страла. І я ўжо не лячу, я падаю...
І жыцьцё маё – усяго толькі сьлед ад стралы ў небе...”
Дома ён ляжаў у ложку і думаў: як жыць далей?.. І ўяўляў, што гэтаксама недзе ў сваёй кватэры ляжыць Марыйка і думае пра тое ж самае...
Назаўтра зноў рашыўся ёй патэлефанаваць. Яна адмовілася падыйсьці. Ён і хацеў яе бачыць, і ня мог... адважыцца пайсьці да яе, пазваніць у дзьверы, на каленях поўзаць перад імі і прасіць дараваньня.
І ўсё ж ён датэлефанаваўся да Марыйкі. Маці перадала ёй слухаўку. Ён толькі і мог вымавіць: “Даруй... Ведаеш...” Яна абарвала яго: “Ненавіджу! Ненавіджу ўсіх вас. Гэта з-за маўчаньня такіх як ты і робіцца ўся брыдота ў краіне. Гэта дзякуючы вашаму бязьдзеньню ўсплывае дзярмо наверх і кіруе намі. Ненавіджу: не хачу мець ад вас дзяцей. Бо вы рабы і дзеці вашыя рабы...” – і кінула слухаўку...
Што ён мог адказаць ёй на гэта? Што можа зрабіць раб, каб вырвацца з рабства?
Сьмерць. Толькі сьмерць вызваліць яго…
Ён дастаў свае вершы, перагартаў іх, нешта прачытаў. І стала яму сумна: можа, такі быў настрой, а, можа, і сапраўды ён графаман, але напісанае яму не спадабалася. Ён узяў запалкі, выйшаў на гаўбец, каб спаліць свае вершы, каб ніхто ніколі ня бачыў іх болей… Спыніўся. Узяў дзёньнік. Пачытаў. Згадаўшы сваё жыцьцё і параўнаўшы яго з запісамі, падумаў, што ў ім жыве два розныя чалавекі: адзін у дзёньніку, і зусім іншы… у жыцьці… Не – тры. Трэці – піша вершы. І ён зусім не падобны на гэтых першых двух. Дзёньнік піша скептык, вершы лірык, а жыве сярод людзей нікчэмны і баязьлівы чалавечык… І кожны з іх канчаткова не сфармаваны… Хто з іх пераможа ў ім урэшце? Ці хоць аб’яднаюцца яны калі-небудзь у ім? Ці мажліва гэта наогул? Ці трэба?.. Ці дасьць гэтая ўзрыўная сумесь урэшце нешта новае, не падобнае, станоўчае… Не, ня дасьць… не, не аб’яднаюцца. Цяпер ужо пэўна – не… Ніколі…