Выбрать главу

А якія там заробкі былі?! Харчаваўся кепска — і здароўя не паправіў. На ўтрыманьні сваім і маці меў, і брата малодшага — няўдалага, які й характарам, і абыходжаньнем псаваў Гаруну апошняе здароўе. Вось і думалася потым, ці не мяне, Алеся-Мядзьведзя, апякуючы, за брата малодшага бачыць хацеў — і ўжо хоць тым суцешвацца?..

У выгнаньні Прушынскі і стаў Алесем — лісты да бацькоў так толькі і падпісваў, зрэшты, і вершы — з 1907-га іх — «Маці-Беларусі», «Януку Купале», «Начныя думкі» — друкавала «Наша Ніва». Апошні і даў яму права неяк з маладжавым гонарам усьміхнуцца мне: «За Купалам вы, слуцакі, мяне другім павінны ў ганаровыя сябры сваёй «Папараці-Кветкі» далучыць, бо і я ж нібыта з вамі гэтай кветцы ў «Начных думках» маліўся…» Пасьля чаго я з не меншым гонарам цытаваў па памяці Гарунова:

…Ночкай ля рэчкі раздольна, прывольна! Гуртам русалкі смяюцца, пяюць, Кветкі купальскай шукае бяздольны; З зельлем шаптухі паціху снуюць…
Дай мне купальскую кветку ў рукі, Путы жалезныя, мне развяжы, Дай ты мне зельля на гора і мукі, К шчасьцю гасцінец мне дай, пакажы!

Зрэшты, да Алеся Гаруна ён быў Сумным. І псеўданімам Навадворскі падпісваўся — ад назвы фальварка Новы Двор пад Менскам, дзе нарадзіўся, і І. Жывіцам менаваўся — маці, Соф'я Іванаўна, у дзявоцтве мела такое прозьвішча..

Шанаваў, любіў Гарун маці. Чым мог, дапамагаў ёй — яшчэ з маленства. І бялізну мыць і разносіць на кватэры багацейшых — капейчыну на жыцьцё хлапчуком зарабляць. І паэзію сваю «Матчыным дарам» лічыў (так і кнігу назваў).

А яшчэ ён выступаў і Сальвэсем… Пасьля лютаўскай рэвалюцыі 1917 года, пасьля звароту ў Менск сябрам ЦК Беларускай Сацыялістычнай Грамады, абіраўся намесьнікам старшыні Ўсебеларускага з'езду (пра гэта ў размове са мной сьціпла змаўчаў) і рэдактарам газэты «Беларускі Шлях». Першы яе нумар выйшаў 8 сакавіка 1918-га, рэдактарам-выдаўцом значыўся Павел Аляксюк, а памятнага 25 сакавіка зьявіўся і другі. У ім паведамлялася аб перадачы выданьня газэты менскаму таварыству «Заранка» і пераходзе рэдактарскага абавязку «пры бліжэйшым учасьці тых самых супрацоўнікаў» да Аляксандра Прушынскага (Гаруна). З гэтага часу «Беларускі Шлях» стаў зьяўляцца стала і перыядычна. З нумара ў нумар — антышавіністычныя артыкулы, нататкі, фельетоны і вершы, у якіх з вострай сатырай, часам і сарказмам выкрываліся як польская «шырокая» палітыка «ад мора да мора», так і расейская бальшавіцкая «стратэгія». З падобных публікацыяў разам з Бядулевымі і Галубковымі нельга ня вылучыць і ягоных, Гаруновых — 8 артыкулаў-рэплік пад агульнай назвай «Скрыты шавіністы» (падпісаныя псэўданімам А. Навадворскі): у першым — едкі сьмех з бальшавіцкага «міралюбства», у другім — палеміка з М. Даманскай, аўтаркай аднаго скандальнага артыкула, — з выкрыцьцём прыхільнасьці некаторых «беларусаў» то да польскага боку, то да маскоўскага, заклікам вызваліць дарогу сапраўдным рупліўцам беларушчыны; у іншых — высмейванне жонкі Леніна Н. Крупскай, якая заняла высокі пост… Гаруну належаць у «Беларускім Шляху» і сатырычныя вершы «Кар'ера», «Адрас», а таксама «Маленькі фельетон» і «Сабатажнік». Вось яны і былі падпісаны псэўданімам Сальвэсь. І каб толькі маглі бальшавікі дапяць да Прушынскага-Гаруна-Сальвэся — з жывога б мяса рвалі й сольлю сыпалі!.. Вось толькі некалькі стрэлаў «Беларускага Шляху»:

Сабатажнік