Podróże z Herodotem

Ale nawet nie sięgając do książki, łatwo mogłem sobie przy-pomnieć choćby czytany wcześniej wielekroć epilog wojny między Grekami i Amazonkami: Kiedy Grecy, odniósłszy nad nimi zwycięstwo w bitwie pod Termodontem, odpłynęli na trzech okrętach Z wszystkimi Amazonkami, jakie zdołali żywcem pochwycić, te, na pełnym morzu, rzuciły się na mężczyzn i ich wymordowały. Ale ponieważ nie znały się na okrętach i nie umiały posługiwać się ani sterem, ani żaglem, ani wiosłem, po wycięciu mężczyzn gnane były falą i wiatrem, aż dotarły do Kremnoj nad Jeziorem Moeckim. Kremnoj należy do ziemi wolnych Scytów. Tu wysiadłszy Z okrętów, Amazonki ruszyły pieszo do ziem zamieszkanych. Napotkawszy pierwsze stado koni, porwały je i dosiadły, zaczęły łupić dobytek Scytów. Scytowie nie mogli zrozumieć, co się dzieje. Nie znając ich języka ani odzieży, nie mogli ustalić ich narodowości i byli zdziwieni, skąd one przybyły. Myśląc, że są to młodzieńcy, wdali się z nimi w walkę. Dopiero po trupach na pobojowisku poznali, że są to niewiasty.

Postanawiają więcej nie zabijać kobiet, lecz wysłać młodych Scytów w liczbie odpowiadającej liczbie Amazonek, aby w ich pobliżu założyli swój obóz. To uradzili Scytowie z zamiarem otrzymania od nich dzieci.

Wysłani młodzieńcy wykonali zlecenie. Gdy Amazonki zauważyły, że nie przybyli oni we wrogich zamiarach, dały im spokój. I tak co dzień bliżej przysuwał się obóz do obozu… Około południa Amazonki rozpraszały się, pojedynczo lub we dwójkę, i oddalały się od siebie, aby się załatwić. Gdy Scytowie to zauważyli, czynili to samo. Któryś z nich zaczepił jedną z osamotnionych, a Amazonka nie odepchnęła go, lecz zgodziła się na stosunek. Nie mogła do niego mówić, ponieważ się nie rozumieli, ale gestami wskazała mu, żeby nazajutrz przyszedł na to samo miejsce i przywiódł ze sobą innego, Dawała mu do zrozumienia, że ma ich być dwóch, a ona też przyprowadzi drugą. Młodzieniec, odszedłszy, opowiedział to wszystko innym. Następnego dnia przybyli na to miejsce on sam i drugi, którego przywiódł. Zastał tam Amazonkę czekającą tam z drugą. Kiedy reszta młodych o tym się dowiedziała, także i oni obłaskawili sobie resztę Amazonek. Następnie połączyli obozy i razem zamieszkali.

Jeżeli nawet latami nie sięgałem do Dziejów, pamiętałem o ich autorze. Był postacią kiedyś realną i rzeczywistą, potem na dwa tysiąclecia zapomnianą, a dziś, po tylu wiekach, dla mnie przynajmniej – znowu żywą. Obdarzyłem ją teraz wyglądem i cechami, jakie chciałem jej nadać. Był to już mój Herodot, a przez to, że mój – szczególnie mi bliski, taki, z którym miałem wspólny język i mogłem porozumieć się w pół słowa.

Wyobrażałem sobie, że przychodzi, kiedy jestem nad brzegiem morza, odkłada laskę, wytrzepuje z sandałów piasek i od razu zaczyna rozmowę. Pewnie należy do tych gadułów, którzy polują na słuchaczy, muszą mieć słuchaczy, bez nich usychają, nie potrafią żyć. Są to natury niestrudzonych i wiecznie podekscytowanych pośredników – gdzieś coś widzą, coś słyszą i zaraz muszą to przekazać innym, nie są w stanie nawet na moment zatrzymać tego dla siebie. W tym upatrują swoją misję, to jest ich pasją. Pójść, pojechać, dowiedzieć się i natychmiast rozgłosić to światu!

Jednakże takich zapaleńców nie rodzi się wielu. Przeciętny człowiek nie jest specjalnie ciekaw świata. Ot, żyje, musi jakoś się z tym faktem uporać, im będzie go to kosztowało mniej wysiłku – tym lepiej. A przecież poznawanie świata zakłada wysiłek, i to wielki, pochłaniający człowieka. Większość ludzi raczej rozwija w sobie zdolności przeciwne, zdolność, aby patrząc – nie widzieć, aby słuchając – nie słyszeć. Więc kiedy pojawia się ktoś taki jak Herodot – człowiek owładnięty żądzą, bzikiem, manią poznania, a jeszcze obdarzony rozumem i talentem pisarskim – to fakt taki przechodzi od razu do historii świata!

Jedno cechuje podobnych osobników – to nienasycone istoty jamochłonne, struktury-gąbki, które wszystko łatwo wchłaniają i równie łatwo się z tym rozstają. Niczego nie zatrzymują w sobie na długo, a jako że natura nie znosi próżni, ciągle trzeba im czegoś nowego, ciągle muszą coś chłonąć, uzupełniać, mnożyć, powiększać. Umysł Herodota nie jest w stanie zatrzymać się na jednym wydarzeniu czy na jednym kraju. Coś go ciągle nosi, coś niespokojnie popędza. Fakt, który dziś odkrył i ustalił, już go jutro nie pasjonuje, już musi iść (jechać) gdzie indziej, dalej.

Ludzie tacy, pożyteczni dla innych, są w gruncie rzeczy nieszczęśliwi, ponieważ tak naprawdę są bardzo samotni. Owszem, szukają innych i nawet zdaje im się, że w jakimś kraju czy mieście już znaleźli sobie bliskich, już ich poznali i wszystkiego się o nich dowiedzieli, ale któregoś dnia budzą się i nagle czują, że nic ich z nimi nie łączy, że mogą stąd natychmiast wyjechać, bo raptem widzą, że pociągnął ich i olśnił jakiś inny kraj, jacyś inni ludzie, a zdarzenie, którym jeszcze wczoraj się pasjonowali -zbladło i straciło wszelkie znaczenie i sens.

Tak na dobre do niczego się nie przywiązują, nie zapuszczają głęboko korzeni. Ich empatia jest szczera, ale powierzchowna. Pytanie, który ze znanych krajów najbardziej im się podoba, wprawia ich w zakłopotanie – nie wiedzą, co odpowiedzieć. Który? W jakiś sposób – wszystkie, w każdym jest coś ciekawego. Do którego kraju chcieliby jeszcze wrócić? Znowu zakłopotanie – nigdy nie zadawali sobie takich pytań. Na pewno chcieliby wrócić na drogę, na szlak. Być znowu w drodze – oto, co im się marzy.

Tak naprawdę nie wiemy, co ciągnie człowieka w świat. Ciekawość? Głód przeżyć? Potrzeba nieustannego dziwienia się? Człowiek, który przestaje się dziwić, jest wydrążony, ma wypalone serce. W człowieku, który uważa, że wszystko już było i nic nie może go zdziwić, umarło to, co najpiękniejsze – uroda życia. Herodot jest tego przeciwieństwem. Ruchliwy, zaabsorbowany, niestrudzony nomada, pełen planów, pomysłów, hipotez. Ciągle w podróży. Nawet kiedy jest w domu {ale gdzie jest jego dom?), to albo właśnie wrócił z wyprawy, albo już przygotowuje się do następnej. Podróż jako wysiłek i dociekanie, jako próba poznania wszystkiego – życia, świata, siebie.

Nosi w myślach mapę świata, zresztą sam ją tworzy, zmienia, uzupełnia. To żywy obraz, ruchliwy kalejdoskop, migocący ekran. Dzieje się na nim tysiąc rzeczy. Egipcjanie budują piramidę, Scytowie polują na grubego zwierza, Fenicjanie porywają dziewczyny, a królowa Kyrenii – Feretime umiera okropną śmiercią: nędznie zginęła - za życia zaroiło się w jej gnijącym ciele robactwo.

Na mapie Herodota jest Grecja i Kreta, Persja i Kaukaz, Arabia i Morze Czerwone. Nie ma ani Chin, ani obu Ameryk, ani Pacyfiku. Brak mu pewności, jaki jest kształt Europy, zastanawia się też nad pochodzeniem samej nazwy. O Europie nikt nie wie na pewno, zarówno co do jej części położonych na wschód, jak i na północ, czy jest oblana morzem; to tylko się wie, że jest tak długa, jak inne dwie części ziemi razem wzięte… Nie mogę się także dowiedzieć imion ludzi, którzy te granice ustalili, i skąd te nazwy wzięli.