Выбрать главу

Каспэр Бекеш паходзіў са старадаўняй вугорскай шляхты і прынамсі зь сярэдзіны XVI ст. адыгрываў значную ролю на трансыльванскім двары Яна Заполія (Zapolya, вуг. Janosi Szapolyai) яго жонкі Ізабэлы Ягелонкі. У 1571 г. той быў кандыдатам Габсбургаў на трансыльванскі трон. Калі пасьля перамогі падтрыманага туркамі Сьцяпана Батуры не адмовіўся ад барацьбы, яго асадзілі ў замку Фогарас (Фэгераш) і прымусілі ўцячы на тэрыторыю Габсбургаў. Улетку 1575 ён увайшоў у Трансыльванію з падтрымкай імпэратарскіх войскаў, але быў дашчэнту разьбіты Батурам у бітве пад Керэла-Шэнтпаль (Kerello Szentpal, вуг. Kereloszentpal). Асуджаны на выгнаньне і канфіскацыю маёмасьці, схаваўся ў Польшчы пад апекай Збароўскіх. Зь іх намовы памірыўся ў 1576 г. са сваім ранейшым канкурэнтам і праціўнікам. Неўзабаве здабыў сабе выключны давер Сьцяпана Батуры і ўжо падчас вайны з Гданьскам камандаваў вугорскімі аддзеламі караля.

Крыштап Разражэўскі паходзіў са шляхецкай сям’і, якая мела большасьць сваіх уладаньняў на Сылезіі. Выхаваны на парыскім двары, ён лепш гаварыў па-француску, чым па-польску. У Францыі набыў таксама першы ваенны досьвед, беручы ў 1567 г. удзел у бітве пад Сэн Дэні. У Польшчу вярнуўся пасьля сьмерці Жыгімонта Аўгуста, стаўшы спачатку прыдворным Гэнрыха Валюа, а потым — Сьцяпана Батуры.

Мікалай Радзівіл Руды (1512–1584) належаў да аднаго з наймагутнейшых літоўскіх родаў. Быў братам Барбары Радзівіл, жонкі Жыгімонта Аўгуста, і стрыечным братам Мікалая Радзівіла Чорнага. З маладосьці ваяваў у літоўскім войску, а ў 1566 г. упершыню атрымаў годнасьць найвышэйшага гетмана літоўскага. З таго часу стала займаўся абаронай Лівоніі: наладжваў для іх дапамогу і шмат разоў узначальваў літоўскія кампаніі. Найвялікшым посьпехам, якім у той час адзначыўся, была перамога над моцнай маскоўскай арміяй, здабытая ў студзені 1564 г. пад Чашнікамі. Аднак ён не вярнуў страчанага годам раней Полацку. Калі пасьля сьмерці Мікалая Радзівіла Чорнага атрымаў пасаду віленскага ваяводы і літоўскага канцлера, ён склаў годнасьць гетмана. З таго часу ён сутыкаўся з праблематыкай літоўска-маскоўскіх адносін падчас дыпляматычных перамоў з пасламі Івана IV.

Мікалай Радзівіл досыць позна прызнаў абраньне Батуры. Нягледзячы на гэта, кароль ацаніў яго досьвед, вынесены са шматгадовага змаганьня з Масквой. Батура зноў даручыў яму функцыю вялікага гетмана літоўскага, спачатку часова, а ў сакавіку 1578 г. згодна з адпаведным прызначэньнем. Так, ужо немалады канцлер літоўскі зноў вярнуўся да ваеннай справы. Як мы ўжо згадвалі, ён забясьпечваў лінію Дзьвіны і не ўхіляўся ад непасрэднага камандаваньня кампаніямі. Аднак засяроджваўся больш на арганізацыйных пытаньнях, усё часьцей даручаючы правядзеньне саміх узброеных акцый свайму сыну.

Крыштап Радзівіл, званы пазьней Перуном, нарадзіўся ў 1547 г. Быў малодшым сынам Мікалая Рудога. Вайсковую службу распачаў пры бацьку ўжо у 1564 г., беручы ўдзел у пераможнай бітве пад Чашнікамі, пасьля чаго ваяваў з маскоўскімі войскамі амаль няспынна да канца першай вайны за Лівонію. Падчас радашкавіцкай кампаніі ў 1567 г. камандаваў прыдворнай коннай ротай, а вянцом ягонай колькігадовай вайсковай службы стаў для яго прывілей Жыгімонта Аўгуста, які надаў яму ў 1572 г. пасаду палявога гетмана. З таго часу ён усё часьцей замяняў у войску бацьку, абараняючы межы Літвы падчас бескаралеўя. Батура амаль ад пачатку свайго панаваньня задзейнічаў яго ў справы абароны памежжа, даручаючы, як ужо згадвалася, камандаваньне літоўскай палявой арміяй. Нягледзячы на малыя сілы, Радзівіл адзначыўся падчас барацьбы з арміяй Івана IV значна большай энэргічнасьцю, чым чарговыя адміністратары Лівоніі. Таму веданьне тэатру ваенных дзеяньняў і вайсковы досьвед ставілі Крыштапа Радзівіла ў шэраг каштоўных памочнікаў Батуры.

Акрамя гетманаў, кароль мог разьлічваць на вялікую групу дасьведчаных камандзіраў-тактыкаў. Тут варта згадаць брацлаўскага ваяводу Януша Збараскага, Крыштапа Нішчыцкага, Марціна Казаноўскага, Зыгмунта Розэна, Эрнэста Вэйгера і вугорцаў: Міхала Вадаша і Стэфана Каролі. Усе яны далучыліся да падрыхтоўкі ваеннай кампаніі, дапамагаючы каралю, кароннаму канцлеру Яну Замойскаму і гетманам. Замойскі сачыў за наборам каронных ротаў, а Разражэўскі і Бэйгер паехалі ў Нямеччыну вярбаваць полк ляндскнэхтаў. Літоўскія гетманы, акрамя арганізацыі ўзброеных сілаў Вялікага Княства, падрыхтоўвалі месцы канцэнтрацыі і сьпіс літоўскіх дарог, якімі каронныя войскі мусілі скіроўвацца на ўсход. Гэтыя распараджэньні былі дапоўнены падрабязнымі прадпісаньнямі наконт забесьпячэньня жаўнераў.