Выбрать главу

Праводзячы дакладнае супастаўленьне наёмных і добраахвотніцкіх войскаў, выкарыстаных падчас полацкай кампаніі на галоўным тэатры ваенных дзеяньняў, Г. Катарскі выправіў памылку К. Гурскага. Паводле яго пад Полацак і на Полаччыну вырушылі 41 814 жаўнеры, у тым ліку 29 741 коньніцы (71 %) і 11 973 пяхоты (29 %). Пададзены ніжэй больш падрабязны пералік указвае прапорцыі асобных родаў войск, выстаўленых Каронай і Літвой.

Каронная армія

Коньніца

польская гусарыя: 38 ротаў 5355 коней

вугорская гусарыя: 10 ротаў 1577 коней

казакі і пяцігорцы: 4 роты 279 коней

нямецкая райтарыя: 2 роты 100 коней

Разам: 54 роты 7311 коней

Пяхота

польская: 10 ротаў 1750 жаўнераў

вугорская прыдворная: 9 ротаў 1023 жаўнераў

вугорская (трансыльванскі набор): 10 ротаў 994 жаўнеры

нямецкая: 6 ротаў 2736 жаўнераў

Разам: 35 ротаў 6528 жаўнераў

Прыватныя аддзелы

коньніца: 3500 коней

пяхота: 1500 жаўнераў

Разам: 5000 жаўнераў

У выніку на полацкую кампанію вырушылі 18 739 жаўнераў з Кароны, зь якіх 10 811 служыў у коньніцы, а 8028 — у пяхоце.

Літоўская армія

Коньніца

гусарыя: 18 ротаў 2150 коней

казакі і пяцігорцы: 3 роты 300 коней

стральцы (сагітарыі): 1 рота 80 коней

Разам: 22 роты 2530 коней

Пяхота

літоўская: 14 ротаў 735 жаўнераў

польская: 1 рота 110 жаўнераў

казацкая: 4 роты 600 жаўнераў

Разам: 19 ротаў 1450 жаўнераў

Прыватныя аддзелы

коньніца: 8300 коней

пяхота: 1700 жаўнераў

Разам: 10 000 чалавек

Паспалітае рушаньне

коньніца: 8200 коней

пяхота: 800 жаўнераў

Разам: 9000 чалавек.

Такім чынам, узброеныя сілы Вялікага Княства Літоўскага, скіраваныя ў Полаччыну, налічвалі 22 975 чалавек.

Касьцяк арміі, скіраванай на галоўны тэатар ваенных дзеяньняў, складалі наёмныя войскі. Наёмныя жаўнеры адназначна пераважалі ў арміі Кароны (73 %), у літоўскай арміі яны складалі ўсяго 17 % войска. Трэба ўдакладніць, што ліцьвіны скіравалі частку сваіх наёмных сілаў на Смаленшчыну, а частка ўкамплектавала памежныя замкі. Акрамя таго, пэўную баяздольнасьць мелі прыватныя аддзелы, якія пасылалі літоўскія паны. Толькі паспалітае рушаньне, якое складала каля 39 % літоўскай арміі, было непрыдатнае да працяглых і сыстэматычных дзеяньняў (напрыклад, доўгай аблогі). Насуперак даўнім меркаваньням, яно ўсё ж прыняло ўдзел у полацкай кампаніі.

На заканчэньне агляду сіл, вылучаных Рэччу Паспалітай на маскоўскую кампанію, трэба крыху ўвагі надаць магнацкім і шляхецкім аддзелам, якія складалі значны адсотак узброеных сілаў. Гэта было вынікам майстэрскай палітыкі Батуры, які не абмінаў ніякай магчымасьці павялічыць узброеныя сілы. Яшчэ ў лютым 1579 г. на адпаведны заклік караля дадатна адказала рада літоўскіх сэнатараў, пасаромленая быццам бы малымі паступленьнямі з падаткаў, зацьверджаных у Літве. Многія зь літоўскіх магнатаў абяцалі ня толькі шматлікія аддзелы, але і асабістую службу падчас кампаніі, а вядома было, што сьледам за імі пойдзе і багацейшая шляхта. Вайсковая служба падчас кампаніі, якой кіраваў кароль, узвышала добраахвотніка да шляхецкай годнасьці як у вачах манарха, так і гербавай брацьці. Яшчэ падчас нарадаў у Горадні да літоўскіх магнатаў далучыліся арандатары каралеўшчын у Літве, запэўніваючы, што даставяць пэўную колькасьць збожжа, валоў, а таксама сялян зь сякерамі і рыдлёўкамі для інжынэрных работ. Скліканыя пасьля гарадзенскай нарады павятовыя літоўскія соймікі ўхвалілі добраахвотніцкае рушаньне з усяго Вялікага Княства Літоўскага.

Прыклад Літвы заахвоціў Батуру зьвярнуцца таксама да кароннага магнацтва і шляхты. Яшчэ падчас паездкі ў Літву манарх заахвочваў да ўдзелу ў кампаніі многіх польскіх вяльможаў — некаторых пры нагодзе асабістых сустрэч, іншых — лістамі. Цяпер, карыстаючыся дапамогай канцлера Замойскага, ён разгарнуў цэлую агітацыйную кампанію, заахвочваючы выстаўляць прыватныя аддзелы. Урэшце, праз 4 дні пасьля прыбыцьця ў Вільню, 6 сакавіка 1759 г., ён выдаў унівэрсал да каронных саслоўяў, заклікаючы добраахвотна зьявіцца ў пачатку траўня на два пункты збору (Бельск-Падляскі і Берасьце). Зразумела, каралеўскі заклік апэляваў да патрыятызму шляхты і абяцаў узнагароды.