Артылерыйскае абсталяваньне адлівалася мясцовымі майстэрнямі ў Маскве, Туле і Ноўгарадзе Вялікім. У сярэдзіне XVI ст. адбыўся досыць значны прагрэс у разьвіцьці маскоўскай артылерыі, на што пэўным чынам паўплывалі замежныя спэцыялісты. Нягледзячы на значную разнастайнасьць гарматаў і калібраў, артылерыйскае абсталяваньне было добрай якасьці, а колькасьць гарматаў, якія выводзіліся на фронт, уражвала. Напрыклад, пры аблозе Казані за Івана IV Жахлівага было выкарыстана блізу 150 гармат.
Мабілізацыйныя магчымасьці маскоўскай дзяржавы ў час Івана IV выклікаюць пэўныя спрэчкі сярод расейскіх гісторыкаў. Ня раз пісалася пра 100 тысяч, а нават пра 200 тысяч ваяроў. Е. Разін ацэньваў іх на 60–70 тысяч чалавек, у тым ліку — 35 тысяч «памеснай» коньніцы, 12 тысяч стральцоў, 3 тысячы пушкароў, 6 тысяч гарадавых казакоў, 10 тысяч татараў і 4 тысячы наёмнікаў. Да гэтага можна далучыць 4–5 тысяч данскіх казакоў.[5] Наёмнікі пачалі зьяўляцца ў маскоўскай арміі ў большай колькасьці пачынаючы з 1572 г., калі Юрген Фэрзэнбах, схоплены ў палон у Лівоніі, абавязаўся наняць для Івана IV аддзел зь немцаў.
Зразумела, колькасьць ваеннаабавязаных людзей не была роўная ліку жаўнераў, што ішлі на фронт. Ня ўсе ваеннаабавязаныя зьяўляліся на ваенныя паходы, акрамя таго, частку людзей заўсёды пакідалі на паўднёвай мяжы дзяржавы для прадухіленьня татарскіх нападаў, а таксама на вартаўнічай службе ў Маскве і іншых гарадах. Мяркуецца, што Іван IV мог вывесьці ў поле 30–40 тысяч (найбольш — 50 тысяч) жаўнераў, падмацоўваючы іх пэўнай колькасьцю «цяглага» насельніцтва (т. зв. «тяглое население» — г. зн. насельніцтва, не абцяжаранае пастаянным ваенным абавязкам).
У выпадку вайны на фронт рушыла ня толькі дваранства, стральцы, пушкары ці казакі. Да зброі клікалі таксама т. зв. «даточных» людзей, г. зн. выбранцаў сярод вясковага і гарадзкога насельніцтва ўсіх маёмасных станаў, г. зн. са згаданага вышэй «цяглага» насельніцтва. У гарадах давалі аднаго збройнага з пэўнай колькасьці дамоў, а на вёсках — з пэўнай колькасьці сохаў, якімі вымяралася плошча глебы. Тут не было дакладных прадпісаньняў, якія б акрэсьлівалі павіннасьці жыхароў гарадоў і вёсак, таму колькасьць выбранцаў усталёўвалася ў залежнасьці ад патрэбаў. Звычайна на далёкія ваенныя паходы бралі іх па дзесяць зь нечым тысяч, часамі больш, хоць сьведчаньні летапісаў пра 80-тысячны марш на Полацак у 1563 г. бясспрэчна груба перабольшаныя.
Выбранцы мусілі несьці пешую або конную службу, але, нягледзячы на царскія ўказы, іх узбраеньне звычайна было недастатковым. Складалася яно найчасьцей з лукаў, рагуляў, дзідаў або сякер. Дадатковым недахопам была слабая падрыхтоўка, бо «датачные» людзі былі прыпісаныя да пяхоты або артылерыі з мэтай дапамогі ў здабычы і перавозе правіянту, будоўлі дарог, засекаў, насыпе шанцаў і г. д. Спарадычна іх выкарыстоўвалі для штурмаў падчас аблогі гарадоў.
У 50-я гады XVI ст. у маскоўскай дзяржаве зьявіліся новыя цэнтральныя органы — прыказы. Першыя зь іх былі падпарадкаваныя патрэбам арміі. Найважнейшы зь іх — Прыказ вайсковых справаў («разрядный»), які праводзіў улік ваеннаабавязаных. Раздачай і перапісам маёнткаў, абцяжараных вайсковай службай, займаўся Прыказ зямельных уладаньняў (памесны). Каля 1571 г. узьнік Стралецкі прыказ, які кіраваў як стральцамі, так і гарадавымі казакамі. Забесьпячэньнем войска зброяй, яе вытворчасьцю, складаваньнем і даглядам умацаваньняў займаліся прыказы: Пушкарскі, Арсэнальны (оружейный), Узбраеньня (бройный) і Каменных справаў (каменных дел).
Аднак пры ўтварэньні прыказаў не ўдалося пазьбегнуць пэўных недахопаў. Яны ня мелі адзінага цэнтральнага кіраўніцтва і часта ўмешваліся ў кампэтэнцыю адзін аднаго. Другой нявырашанай праблемай, нягледзячы на шэраг рэформаў, праведзеных Іванам IV, была сыстэма галоўнага камандаваньня, якая надалей грунтавалася на т. зв. «месьніцтве». Гэта была своеасаблівая іерархія баярскіх родаў паводле іх старшынства і важнасьці, заснаваная на традыцыі. Была складзена афіцыйная генэалягічная кніга, якая ўпарадкоўвала баярскія і дваранскія роды, але даручэньне вайсковых пастоў у розных палках заставалася нявырашанай праблемай. Цар мусіў улічваць ня столькі вайсковыя кампэтэнцыі і здольнасьці, колькі менавіта тое «месьніцтва». Ня раз гэта прыводзіла да спрэчак паміж камандзірамі і выклікала скаргі, што паступалі да цара напярэдадні амаль кожнага збройнага паходу.