Зноў бяжыць Фімка з вядзерцам у лес, ды не іншаю сцежкаю, а каля Ромкавага будана. Бяжыць заклапочаная, не пазіраючы на бакі, але ловячы краем вока, напятым слыхам — ці Ромкаву постаць, ці Ромкаў голас.
У лесе прэлая духата, павучынне чапляецца за рукі, за твар, і глухая цішыня, у якой кожны гук аддаецца пошчакам. Затрашчаць, пачнуць сварыцца сарокі, і здаецца, аж шышкі з елак зараз пасыплюцца. Як з неба падае вуркатлівы голас дзікага голуба. Ногі мякка ступаюць па тоўстай коўдры моху, а ў доле, між траў, між сухіх лістоў і леташняй ігліцы то там, то тут тырчыць руды капялюшык, а часам трапляюць палянкі і спрэс укрытыя маслякамі, сыраежкамі — з вёсак не ходзяць людзі цяпер па грыбы, вось тыя і разрасліся. Вядро назбірваецца скора, не тое што чарніц, Фімка ўжо баіцца, што зараз вядро поўнае будзе, а Ромкі няма, ці не бачыў, як бегла ў лес, ці мо надакучыла ўжо яму. I праўда — такі-та хлопец, высокі, кучаравы, сінявокі... А яна што? Агледзіцца Ромка, якая яна, і кіне. Не навек жа гэта... Не жэніцца ж ён... Ды і сама Фімка ні пра якое замужжа не думае, такая вайна — якое тут замужжа.
Але Ромка прыйшоў, і пасвятлела ў лесе, і весялей адазваліся птушкі, і Фімчына сэрца аж разарвацца гатова з радасці, з любасці. Але чаго Ромка такі хмуры, такі строгі? Дзе яго рогат, дзе вясёлыя чорцікі, што вечна ў вачах круціліся? Можа, яна яго чым угнявіла?
Сеў на купіну, не паляпаў каля сябе рукою, запрашаючы сесці і Фімку, як раней рабіў. Але яна сама каля яго нясмела апусцілася. Глянула вінавата ў вочы, не словам, душою пытаючыся — чаму не такі, як заўсёды?
А Ромка хмурыў лоб, адводзіў вочы, уздыхаў і рабіўся Фімцы далёкі, як незнаёмы, да якога і падступіцца страшна. Сядзела, маўчала, чакаючы невядома чаго, а ў сэрцы — і няёмкасць, і боль, і жаданне цэлага свету.
Нарэшце Ромка загаварыў, нібы няўпэўнена, вінавата.
— Яно б, можа, і не трэба казаць, але... Не прагаворышся?
Аж задыхнулася Фімка.
— Ды я?!.. Ты што!.. Каб мне язык адсох!..
Ромка скоса глядзеў на яе, маўчаў, быццам яшчэ думаючы — казаць ці не?
— Ну, ды ты ж свая, не фашыст які...
Фімка зноў аж задыхнулася.
— Што ты кажаш, Ромачка!
I той адкрыўся.
— Заўтра ідзём... У Ярцавічы... Склады там... Можа, разам з тымі складамі... Дык во... Развітаемся, ці што...
Лепш бы і не пыталася яна, лепш бы і не чула! Ярцавічы, Ярцавічы! Колькі да тых Ярцавічаў нашы падбіраліся, ды немцы адбівалі — гарнізон там вялікі. Колькі хлопцаў з-пад тых Ярцавічаў прывозілі ў шпіталь, а колькі і да атрада не дабралася. Гэта ж, калі што, то і ёй не жыць... Ды што яе жыццё, каму яно трэба, яна б з радасцю... Замест Ромкі ў тыя Ярцавічы!..
Нічога гэтага не сказала Фімка словамі, толькі вачмі, скамянелым тварам, нямым маўчаннем.
— Вось так,— павесялеў раптам Ромка.— Сёння жывеш, а заўтра... Так што развітаемся! — I ён абняў Фімку.
Усім целам прыпала да яго грудзей Фімка, абвіла рукамі шыю, маўчала, але чаго толькі не было ў тым маўчанні — і любасці, і адчаю, і гатоўнасці на ўсё, на ўсё... «Няхай... Няхай,— білася ў яе сэрцы.— Няхай...» Яна не магла б сказаць, што значыла гэта «няхай», толькі адчувала, што бараніць сябе больш не можа, што ўсё на свеце цяпер няважна, важна толькі адно — каб ён застаўся жывы, каб вярнуўся з тых Ярцавічаў, каб не прывезлі яго белага, нерухомага, як прывозілі тых.
Потым Ромка ляжаў на спіне, раскінуўшы рукі на ссохлым чарнічніку, глядзеў у неба і ўсміхаўся, і Фімка болей не бачыла на яго твары страху альбо хмурнасці. I такім блізкім, такім родным здаваўся ён цяпер Фімцы, як ніводзін чалавек на свеце, радней, чым маці, браты і сёстры, чым усе жывыя на зямлі. I вызвоньвала, вызвоньвала ў грудзях музыка, нячутая, невядомая дагэтуль, музыка шчасця і радасці, страху і непакою.
— Ромачка, ты беражыся... Беражыея, Ромачка...
— Як ужо там будзе,— ён глядзеў у неба, падклаўшы рукі пад галаву, у вачах у яго адбіваліся кавалачкі блакіту, па твары гуляў цень бярозавага лісця.
— Беражыся, Ромачка...
— Бог не выдасць — свіння не з’есць...
Не, у ім не было страху...
— А калі вы йдзяце, Ромачка?
— Заўтра, з раніцы...
— Заўтра,— выдыхнула Фімка.— I надоўга?
— Пакуль склады ў паветра не пусцім...
Яна падпаўзла да яго на каленях, паклала яму галаву на грудзі, рукою за плечы абняла. Пачула, як вухкала, нібы молат, яго сэрца. Угары свісталі сініцы, а ў елцы буркаваў, буркаваў дзікі голуб.
3
Пакуль партызаны, і з імі Ромка, хадзілі ў Ярцавічы, Фімка і жыла і не жыла. Яна, як і раней, рабіла ўсё ў шпіталі — мыла бінты, бялізну, насіла ваду, разам з цёткаю Вераю варыла есці, шаравала катлы, але рабіла ўсё гэта, як заведзеная машына, мала думаючы, а мо і зусім не думаючы пра тое, што робіць. У галаве, як звон, білася адно — Ромачка, Рома... Калі вернецца, калі яго ўбачыць? Важней за ўсё на свеце было адно — каб яго не забілі.