Застыла Фімка з відэльцам у руцэ, глядзела на Таню і слова не магла сказаць. Гэта ж трэба выдумаць такое — схлусіла, не была ні ў якіх партызанах.
— Зманіла... Ці я табе калі маніла? На грудзі мае паглядзі, нямецкімі кулямі...
I не магла больш нічога сказаць ад крыўды. Можа, і праўда Таня думае, што яна зманіла пра партызанства... I ў бальніцы, можа, думаюць, што зманіла... Падзівіліся ж, чаму няма дакумента...
— Ды я гэта так сказала, ад злосці на цябе,— пачала апраўдвацца Таня.— Веру я табе... Але ты век дурная была і цяпер засталася дурная... Каб быў у цябе дакумент партызанскі, то не сядзелі б мы столькі гадоў у гэтым хляве, у ванне б ты даўно мылася. I цяпер — кватэры во будуць даваць, то нам бы, як сям’і, асобную, і табе асобную...
— А навошта мне асобную, я ж з вамі жыву...
— От я і кажу — дурная... Ты ж не матка, ты сястра, табе асобная палагаецца, а яшчэ як былой партызанцы...
Зашкрабло ў Фімкі ў грудзях, сумна зрабілася, і быдта стол з Таняю, з Іванам ад яе адсунуўся, быдта тыя ўжо за сталом разам, а яна збоку, адна.
— То вы без мяне жыць хочаце?
Сашчапіла Таня рукі, глядзіць на Фімку, як і праўда на дурную.
— Усе людзі стараюцца як лепей, паглядзі на Кукарэкавых, яны ўсім дзецям асобныя кватэры парабілі і сабе на дваіх — асобную. Мы ж можам і так — пакуль не дадуць, што мы хочам, і не пайсці з гэтай хаты, а хату трэба зносіць, нам і дадуць, што мы захочам, колькі людзей так робяць... Але я сама не хачу скандалу, каб дакумент у цябе быў партызанскі, то лягчэй, як сям’і партызанскай... Табе далі б асобную, а потым мы памянялі б... Яшчэ лепшую кватэру сабе выменялі б.
Хмель чырвонымі ружамі цвіў на Таніных шчоках, вочы блішчалі азартам, і было ў іх нешта цвёрдае, упэўненае, у Фімкі такога век не было, ніколі не адчувала сябе так цвёрда на зямлі, заўсёды ёй здавалася, што нехта можа піхнуць, пакрыўдзіць. Ніколі Фімка не была ўпэўненая, што трэба так рабіць, заўсёды нечага быдта баялася, а найбольш баялася, каб каго не пакрыўдзіць, каб усё выходзіла па справядлівасці. Па справядлівасці не столькі да яе, як да людзей.
А Таня ўжо не такая, гэта цвёрда ходзіць па зямлі і гаворыць голасна, яна заўсёды ведае, чаго ёй трэба і колькі трэба, гэта ўжо глядзіць, каб справядліва было ёй, а не чужой цётцы, тая хай сама сабе справядлівасці дабіваецца.
— Дык дзе ж я вазьму той дакумент, цераз трыццаць гадоў? — ціха спыталася Фімка.
— Ты вось што,— дзелавіта пачала Таня.— Ёсць такая кантора, такое ўчраждзенія, там запісаны ўсе партызанскія атрады і ўсе партызаны. Можа, і ты там запісаная, ды не знаеш... Трэба туды найперш схадзіць...
— А дзе ж яна, тая кантора? — з цікавасцю спыталася Фімка.
— От, я сама не ведаю, але спытаю, я рамонт цяпер раблю ў аднаго вельмі граматнага чалавека, ён усё знае, у яго спытаю...— Таня на міг задумалася, уздыхнула...— Паглядзела б, як людзі жывуць... Утраіх у кватэры метраў на сто... Паркет кругом, кафля, шпалеры імпартныя... Дзве прыбіральні...
Гван, які дасюль моўчкі сядзеў за сталом, узяў бутэльку, нахіліў, шукаючы, ці не засталося чаго на дне, але бутэлька была пустая. Ён уздыхнуў, паставіў яе, сказаў, як праспяваў:
— От чаго табе не хапае, дык гэта дзвюх прыбіральняў... З адной бы ў другую бегала...
Таня глянула на мужа, як цвіком да сценкі прыбіла.
— А табе нічога не трэба! Апроч бутэлькі нічога не трэба!...— Яна перадыхнула крышку і ўзяла яшчэ грамчэй: — Снег пры ганку не расчысціш, вады не прынясеш, дроў не напіліш!..
— А хто ж табе ўсё гэта робіць? — падняў голас і Іван.
— Робіш, калі сто разоў носам ткнеш, а сам і не дадумаешся, учора за шафкаю бутэльку віна знайшла, схаваў, думаў, не знайду!..
I павяло... Перакінула Таня свой азарт на мужа, цяпер не скора скончыцца іх перапалка. Паднялася паціху Фімка, пачала са стала прыбіраць.
А ноччу ляжала ў сваёй пасцелі і ніяк не магла заснуць. За акном усчаўся вецер, шастаў, шкроб галінамі голага бэзу па сцяне, па шыбе, грымеў па даху кавалкам ададранай бляхі. На міг заціхала ўсё ў двары, і тады чуўся ціхі ход гадзінніка на сцяне, вуркатанне халадзільніка, што даносілася з кухні, ціхае дыханне старога дому, які раптам, бы стары чалавек у сне, пачынаў крактаць, уздыхаць вугламі сцен, што ўсё больш асядалі, улазілі ў зямлю, рассохлаю палавіцаю, крывою столлю.
Акно бялела замерзлаю шыбаю з палоскаю ўзору, падобнаю на лес, на елкі, што стаяць сцяною. Па краях мерзлага ўзору бліскалі, адбіваючы гарадскія начныя агні, дробныя бліскучыя сняжынкі. I не сціхаў, быдта з-пад зямлі, бясконцы гул горада.
Перад Фімкаю адзін за адным усплывалі вобразы дня — то палатны доктар, які чытаў ёй падзяку, і чуліся яго словы — «За сумленную працу...» «Добрае сэрца...». То чырвоныя гваздзікі, як везла яна іх у аўтобусе, каб не пакамечыць, то Танін твар за сталом і яе горкія словы: «Ты век дурная была і цяпер дурная...»