— Куртка ў цябе ёсць. Чаго баяцца. Манто не чакай.
Дзяўчына, чуваць было, уздыхнула і, памаўчаўшы, сказала:
— Рома Джулія многа манто імель. Фір манто — черна, бела.
Ён насцярожыўся і сцішыў крок.
— Што — чатыры манто?
— Я. Фір манто. Четыре, — удакладніла яна.
— Ты што — багатая?
Яна засмяялася.
— О, нон богата. Бедна. Політіше гефтлінг.
— Ну, не ты — бацька. Бацька хто твой?
— Батіка?
— Бацька. Ну, ацец. Фатэр. Хто ён?
— А, іль падрэ! — зразумела яна. — Іль падрэ коммерсанто. Діретторе фірма.
Ён ціха прысвіснуў — ну і ну, аказваецца, з буржуяў. «Не хапала яшчэ, каб гэты бацька аказаўся фашыстам, вось была б прагулачка ў Альпах, — выбраўшыся да сваіх, век не апраўдацца», — падумаў ён і крута азірнуўся.
— Фатэр фашыст?
— Сі, фашісто, — проста адказала Джулія, жвава зірнуўшы ў яго пасуравелыя вочы. — Начальнік міліто.
Яшчэ лепш! Чорт ведае што робіцца на свеце! Як казаў той Жук, кінеш палку ў сабаку — трапіш у фашыста. Ну і Еўропа!
Ён саступіў на край сцежкі, даў дзяўчыне параўняцца з сабой і з няўтойнай цікавасцю агледзеў яе ладненькую, цыбатую, як-колечы апранутую фігуру. Але, дзіўная справа, гэтае стракатае, з чужога пляча ўбранне ўсёй сваёй недарэчнасцю не магло зацьміць яе маладой прыроднай статнасці і пекнаты, якая праглядвала ва ўсім: і ў гнуткасці рухаў, і ў ласкавай прыгажосці твару, і ў звычцы трымаць галаву з годнасцю і грацыяй. Яна пакорліва-аддана паглядвала на яго, рукі трымала сашчэпленымі ў доўгіх рукавах скуранкі і прывычна ляскала па сцяжынцы сваімі нязграбнымі клумпес.
— А ты што ж… Таксама, можа, фашыстка? — з абвостранай унутранай чуйнасцю да яе запытаў Іван.
Дзяўчына з прытоеным папрокам кальнула яго вачыма.
— Джулія фашіста? Джулія — комуніста! — аб’явіла яна з даўно ўсвядомленай гордасцю.
— Ты?
— Я!
— Брэшаш, — пасля паўзы недаверліва сказаў ён. — Якая ты камуністка?
— Комуніста. Сі. Джулія комуніста.
— Што, уступіла? I білет быў?
— О нон. Нон латэсара[40]. Формально нон. Моральмэнтэ комуніста.
— А, маральна! Маральна не лічыцца.
— Почему?
Ён не адказаў. Што можна было сказаць на гэта наіўнае пытанне? Каб так кожнага, хто сябе назаве камуністам, і лічыць ім, колькі б тады набралася такіх? Ды яшчэ буржуйка… Хто яе прыме ў партыю! Балбоча проста…
Трошкі прытушыўшы сваю цікавасць, Іван пайшоў хутчэй.
— У нас тады лічыцца, калі білет дадуць.
— А, Русланд! Русланд іначе. Я понімайт. Русланд советіка. Русланд свобода.
— Ну, у нас не тое што ў вас, буржуяў.
— Советіка очень карашо. Эмансіпаціоне. Ліберта. Братство. Так?
— Ну.
— Очень карашо! — пранікнёна казала яна. — Джулія очен, очен уважаль Русланд. Нон фашізм. Нон гестапо. Очен карашо. Іван счастлів свой страна, да? — Яна па сцяжыне падбегла да хлопца і аберуч узялася за яго руку вышэй локця. — Скажы, Іван, как до война жіль? Какой твой дэрэвня? Слюшай, тэбя сіньоріне, дэвушка, любіль? — раптам запытала яна, з гуллівай адданасцю заглядваючы яму ў заклапочаны твар.
Іван ніякавата лыпнуў вачыма, але рукі не адабраў — ад яе пяшчотнае блізкасці ў яго нутры зашчаміла непрывычнай лагоднасцю.
— Якая там дзяўчына! Не да дзяўчат было.
— Почему так?
— Так.
— Что, плёхо жіль? Почему?
Ён спахапіўся, што сказаў не тое, — пра сваё жыццё ён не хацеў ёй гаварыць.
— Так. Рознае было.
— Ой, неправда говоріль, — хітравата скасіла яна на яго зіркастыя вочы. — Любіль мнёго сіньоріно!
— Куды там!
— Какой твой провінція? Какой место ты жіль? Москва? Кіев?
— Беларусь.
— Белорусь. Это провінція такой?
— Рэспубліка.
— Рэспубліка? Это карашо. Італія манархія. Монтэ — горы ест твой рэспубліка?
— Не. Гор няма. У нас болей лясы. Пушчы. Рэкі і азёры. Азёры самыя прыгожыя, — міжвольна аддаючыся ўспамінам, загаварыў ён. — Мая вёска Цярэшкі якраз ля двух азёр. Калі ў ціхі надвячорак зірнеш — не шалохнецца. Бы люстэрка. I лес вісіць уніз вяршалінамі. Як намалёваны. Адно — рыба плешчацца. Шчупакі — во! Што там горы!