Выбрать главу

Прасачыць за чалавекам-рыбаю было няцяжка. Усё аказалася вельмі проста, зусім у духу Новага Часу, рэдактар якой-небудзь „Вэрсыі” падскочыў бы ад радасьці разам з накладам. Чалавек-рыба меў не па гадох гарачае пачуцьцё да свайго вучня, і той, зьняможаны ад уласных запаленых шаснаццаці, адказваў яму ўзаемнасьцю.

Дыктатар сустрэўся з чалавекам-рыбаю на могілках, пад таполяю, была восень, вільготна варушылася зямля на сьвежых рудых узгорачках. Павукі пасля дажджу спрабавалі сушыць сваё пацямнелае павуціньне. Сьведкам іхнае дамовы быў нейкі Воршын, тысяча дзевяцьсот раз — тысяча дзевяцьсот два. Чалавек-рыба згадзіўся на дзіва хутка, толькі краем вока зазірнуўшы ў некалькі цудоўна зробленых фотаздымкаў — асабліва ўражваў адзін, дзеяньне на якім разгортвалася ў вітальні, прычым каханы чалавека-рыбы цешыў іхняе двухрукае, чатырохногае шчасьце, гледзячы ў дзьвярное вока. Без ваганьняў чалавек-рыба прыняў і суму даніны... Дыктатар атрымаў аванс, таполя скінула зь сябе зграю варонаў, іх абдала кароткім могілкавым душам. Вада нехаця пачала гуртавацца ў жалабках высахлага лісьця, што ўсыпала прымагільную лавачку. „Якая недагледжаная магіла,” — ціха сказаў чалавек-рыба. Дыктатар сунуў грошы і фотаздымкі ў кішэню ды пайшоў, не разьвітаўшыся, ля павароту ён азірнуўся: чалавек-рыба плакаў. Народу вакол тым часам паболела, але хто зьдзівіцца плачу ў такім мейсцы? Нават добрая фея, што крала на могілках кветкі ды прадавала іх на бліжэйшым міні-рынку, — і тая прайшла абыякава міма чалавека, з рыбіных вачэй якога ліліся ненармальна густыя сьлёзы.

А сёньня чалавек-рыба падмануў яго. Ведаючы, чым рызыкуе.

Двор паступова пачаў запаўняцца. Вочы Дыктатара, нягледзячы на сваю вонкавую санлівасьць, чуйна лавілі кожную дробязь: дзелавую паходку сабакі, які шпарка перажагнаў вуліцу, панылага жыхара суседняга дому — ён вынес сьмецьце, зваліў яго ў скрыню й зьнік у пад'езьдзе... клубок бульбянога шалупіньня зачапіўся за край скрыні, павісеў на ім крыху і далей паляцеў сэрпантынам, кіруемы ветрам у бок вуліцы. Голас аднекуль збоку гучна крыкнуў: „Палова” — калі б Дыктатара цікавіў час у гэткіх дыетычных порцыях, ён бы зразумеў, што чакае чалавека-рыбу ўжо чатыры зь лішкам гадзіны.

Правакацыйна надыходзіў палудзень. Ля дому спынілася машына, чалавек-рысора выскачыў зь яе, кінуўся да суседняга пад'езду, ледзь утрымліваючы ў руцэ гарачыя ключы — машына маркотна завыла яму ўслед.

...Міхаіл Арнольдавіч зьявіўся раптоўна, як галюцынацыя, цяжка вылез са свайго хворага „Запарожца”, спадылба аглядзеў навакольле. Ён доўга зачыняў круглабокае прэстарэлае аўто, потым увайшоў у пад'езд. „Добры дзень, дзень, добры дзень,” — глуха пачулася ўнізе. Чалавек-рыба падняўся на паверх, адамкнуў, увайшоў, зачыніў... зачыніў... зачыніў... зачччыні-і-ў...іў... і-і-ы...

Кароткая барацьба скончылася перамогай Дыктатара, ён укінуў сваё цёмнае цела ў калідор, паглядзеў з шырокага люстра на спалоханы, але зусім ня зьдзіўлены твар Міхаіла Арнольдавіча, які той спрабаваў зь сябе сьцерці мокрай далоняй:

— Добры... добры дзень... праходзьце... забыў... даруйце, забыў вашае... кавы?

— Грошы, — сказаў Дыктатар, — Грошы.

Ён зрабіў крок наперад, і чалавек-рыба быў вымушаны адступіць у пакой.

— Тут да мяне зараз хлопчык прыйдзе... пазаймацца...

— Грошы, — сказаў Дыктатар, беражна выдае — таў з-пад пахаў цёплы малаток і апусьціў яго на шкло кніжнае шафы. Шкло разьбеглася вясёлымі пратубэранцамі.

— Адкуль я магу... — заскуголіў чалавек-рыба. — Зразумейце... Дарагія лекі... Я магу паабяцаць... Я ж... Вы ж...

— Грошы, — сказаў Дыктатар.

Чалавек-рыба нечакана змоўк, паглядзеў на Дыктатара ўважліва, нават крыху адкінуў галаву, нібы любуючыся, потым паспрабаваў усьміхнуцца.