Прывiд быў такi яркi, што Мастак застагнаў.
- Што з табою? - спыталася жонка, адарваўшы позiрк ад тэлевiзара, дзе iшоў дэтэктыў пра маёра Земана.
- Балiць... - неакрэслена адказаў Ён i прычынiў балконныя дзверы.
I зноў у памяцi замiльгалi блiкi яе ўсмешак, рэха слоў, водблiскi мiнулых думак.
"Жаданая мая... адзiная... Я так баюся слоў, хоць ты, напэўна, лiчыш мяне пустым балбатуном. Што адбываецца? Ты ўжо не збягаеш - ты пазбягаеш мяне, быццам я... Я не разбуральнiк. Хай будзе сям'я. Твая, мая... Я згодны на ўсё. Кветка мая духмяная, восеньская мая... Мiльёны людзей на зямлi кахаюць адно аднаго па-за шлюбам..." Маўчанне.
"Дапамажы мне. Нiчога не абяцай, нiчым не абдорвай. Скажы толькi: "Ты мне патрэбны", - i я буду шчаслiвы. Было ж нешта той, мiнулай зiмою. Нешта ў табе пацягнулася насустрач - я ж бачыў, памятаю. Што змянiлася, любая?!"
Маўчанне.
"Яна паводзiць сябе так, быццам я вiнаваты ва ўсiх яе жыццёвых расчараваннях i крыўдах (я не ведаю iх, не слухаю плётак i не веру iм). Адчуванне такое, быццам я расплачваюся за чужую здраду. Балюча, горка, прыкра... Я цяпер кожны дзень хаваю па надзеi. Гэта ўсё роўна, што хаваць самога сябе, толькi па частках".
"Не збягай назаўсёды, каханая!"
"Я ведаю, што трэба зрабiць: не гаварыць нiякiх слоў, моўчкi ўзяць тваю галаву ў далонi, пацалаваць вочы, прытулiцца шчакою да шчакi - i ты абавязкова адкажаш, i ўсё вырашыцца. Але я баязлiвец. Пракляты баязлiвец. Я баюся, што ты можаш спалохацца, адштурхнуць, заплакаць, i тады ўсё будзе скончана, усё загiне. Не застанецца нават таго малога, што ёсць цяпер. Не застанецца надзеi".
Маўчанне.
"Часам мне здаецца, што ты - рыба, русалка. Спрадвечна халодная, раўнадушная, ненароджаная жанчына. Ты нарадзiла дзяцей, але ўсё роўна нiчога не разумееш у каханнi. Прабач, калi гэта не так".
Маўчанне.
"Так, я ненармальны, псiх. Але i ты, павер, вельмi дзiўны чалавек. Ты як тая "чорная скрынка", што застаецца цэлая ў авiякатастрофах. Ты рэч у сабе. Навошта? Дзеля чаго? Каму ты адкрытая? Сабе? Не веру. Можа, Богу? Але што яму, далёкаму, да цябе, да мяне, да маiх пакутаў?! Як жахлiва не ведаць: гульня цi пачуццё, забарона цi капрыз, прынцып цi... Што я наогул ведаю пра цябе? Вось пра сябе дакладна ведаю - псiх. Кожны нармальны чалавек даўно б адступiўся... Што яшчэ мяне трымае i мучыць, дык гэта падазрэнне: а раптам ты яшчэ больш ненармальная, чым я, раптам табе балючай, горш, у што я, шчыра кажучы, не веру".
- Што з табою? - спытала жонка. - Ты быццам мёртвы.
- А я i праўда мёртвы, - згадзiўся Мастак. - Ты што - толькi цяпер заўважыла?
Жонка не пачала, як звычайна, кпiць. Цi то адчула, што яму блага, цi то засумавала.
- Ты з дарогi, кладзiся сёння раней.
У ложку яна мякка прытулiлася да яго пляча. Ён заплюшчыў вочы i ледзь не застагнаў: уявiў, што побач тая, другая, жаданая да апошняй клетачкi. Вось яна, адзiная, духмяная i шаўкавiстая, яго каханая. Ён стаў прагна цалаваць яе цела...
- Што з табою? - здзiвiлася жонка.
У гэты ж познi час у другiм доме адбылося нешта падобнае.
Адчуўшы на плячы мужаву руку, Рэстаўратар нечакана прыгадала Мастака вялiкае дзiця, пакрыўджанае ёю, - i ледзь не захлынулася ад хвалявання: як дрыжаць у яго вусны i перарываецца голас, гэта ж ён побач, гэта яго рука...
I нават дзецi нарадзiлiся пасля гэтага вечара ў абедзвюх сем'ях нармальныя, добрыя дзецi. Праўда, цiхiя, як i ўсе дзецi, зачатыя без вялiкага кахання. Праўда i тое, што не гэта галоўнае ў нашай аповесцi i што аповесць пра цёплы веснавы вечар на гэтым не скончылася.
Жонка пра нешта спыталася, але Мастак зрабiў выгляд, што спiць.
"А душа ж толькi што адыходзiла, - падумаў ён. - Не было яе, адлятала. Не ад шчасця, вядома. Якое там шчасце. Знiкла i не вярнулася. Дзе ж ты была, душа мая? Пачакай... Здаецца, разумею. Яна зноў лётала да Яе! Чаму ж тады?.. Якое дзiўнае адчуванне. Здаецца, што я сапраўды быў са сваёй каханай, што яна адказала нарэшце на маю любоў... Адчуванне такое, быццам адбылося нешта незвычайна рэдкае, дзiвоснае. I ў той жа час... Чаму ж ты так шчымiш, душа? Чаму ты плачаш?"
Мастак не ведаў пра iснаванне спiрытасферы, не мог уявiць яе, тым больш убачыць, але слабое водгулле незвычайнай з'явы, што адбылася толькi што ў ёй, дайшло да яго разумення, прымусiла радавацца i пакутаваць адначасова.
Нiхто з людзей, у тым лiку i касманаўты арбiтальнай станцыi, якая ў той час праходзiла над Чорным морам, не бачыў (дый не мог убачыць), як з розных канцоў соннага горада, быццам сiгнальныя ракеты, узляцелi ў глыбiнi космасу дзве зорачкi, дзве чалавечыя душы, як яны завяршылi свае высокiя парабалы насустрач адна адной i на момант злiлiся, а пасля, крыху пацямнелыя, упалi назад, на зямлю.
У кропцы iх злiцця загарэлася воблачка кварка-глюённай плазмы жамчужна-пяшчотнае, маленькае, радасна-патрэбнае Спiрытасферы i Абсалюту ўвогуле, больш таго - патрэбнае ўсёй светабудове. Гэта быў акт нараджэння Больш Дасканалай Структуры, якую спiрытасфера мусiла яшчэ выняньчыць i выгадаваць, у якой на зямных мовах сто iмёнаў, у тым лiку i ласкавае - Анёл.
Не звярнула ўвагi на гэту неардынарную з'яву i душа Георга Вiльгельма Фрыдрыха Гегеля, якая па-ранейшаму сузiрала самую сябе на панелi сонечнай батарэi арбiтальнай станцыi i па-ранейшаму крыху перашкаджала спецыялiстам Цэнтра кiраўнiцтва палётам.
Ранiцаю Мастак як на крылах паляцеў у Майстэрню. Яго любая была на месцы: такая хатняя, усмешлiвая, быццам i сапраўды жонка, удзячная за нечаканую праяву маладога кахання.
- Божа мой, як я па табе засумаваў! - выдыхнуў ён.
Не адважваючыся наблiзiцца, дакрануцца, ён загаварыў, i яго палкае трызненне было, як заўсёды, крыху бязладнае. Мастак заклiнаў i крыўдзiўся, спрабаваў пераконваць i тут жа, спалоханы, што яго няправiльна зразумеюць, пачынаў немаведама за што прасiць прабачэння. Калi ён стаў выстройваць складаную лагiчную канструкцыю наконт таго, што баiцца нашкодзiць ёй, што магчыма, заняў нейкае месца ў яе жыццi i гэта, магчыма ёй перашкаджае, Рэстаўратар раптам перапынiла яго: