Лёсік (да сваіх). Спадарове, перад намі жандары з Бадайбо.
Рамнёў вынімае маўзер з кабуры.
Бадунова (амаль крычыць). Гэта нечувана пачварна!
Рамнёў тройчы страляе ў столь.
Рамнёў (да сваіх). Кто переведет, что она сказала?!
Усе маўчаць.
(Вайскоўцам жорстка, пагрозліва.) Бабу убрать!.. Очкарика и чахоточного вынести на штыках или выбросить через окно!
Як перад штыкавой атакай, вайскоўцы ўскідваюць зброю і штыкамі выціскаюць людзей за дзверы. У апусцелым пакоі па шуфлядах стала і ў шафах шнырае Рамнёў.
Заслона
VII
У невялікім пакоі за сталамі Гарун, Смоліч і Лёсік, заглыбленыя ў пісаніну. Нехта піша, нехта крэсліць, нехта камеча аркуш і выкідае ў сметніцу ды бярэ новы. Чацвёрты стол, што каля ўваходу, свабодны.
Гісторык. Лідэры дзяржаўнага адраджэння і былыя дэлегаты Усебеларускага з’езда сышлі ў падполле і рыхтаваліся да ўзяцця ўлады ў свае рукі. Склад Рады з’езда быў папоўнены прадстаўнікамі рускай, украінскай і яўрэйскай нацыянальнай меншасці. Бесперапынна працавала Цэнтральная беларуская вайсковая рада. Чакалася прыбыццё нацыянальных беларускіх вайсковых аддзелаў. Накоплівалася зброя і ваенны рыштунак. У Віцебску адбылася сутычка Беларускай вайсковай рады Паўночнага фронта з бальшавіцкай уладай. Беларускі Аршанскі конны полк пачаў прабівацца на Мінск. У ноч з 26 на 27 студзеня бальшавікі зрабілі налёт на нелегальную штаб-кватэру Цэнтральнай беларускай вайсковай рады, арыштавалі яе кіраўнікоў. А 18 лютага пасля таго, як савецкая дэлегацыя сарвала Брэсцкія перамовы, немцы распачалі наступленне на ўсім сваім Усходнім фронце.
У пакой літаральна ўрываецца Краўцоў. Ніхто на яго нават галавы не паднімае ад пісьмовых сталоў.
Краўцоў (здзіўлена, горача, з папрокам). Пішуць?!. Яны сядзяць і пішуць?! Рэвалюцыянеры…
Лёсік (не адрываючыся ад работы). I ты сеў бы моўчкі ды нешта напісаў.
Краўцоў. Не, такі «падпольшчыкі» нічога не чулі?!
Ніхто не рэагуе.
З вакзалу я! У Койданаве быў… Вярнуўся, а яны ўцякаюць. А чыгуначнікі паравоз адчапілі і з’ехалі.
Лёсік. Макарка, а хто цікае і куды?..
Краўцоў. Мяснік з хэўрай бальшавіцкай па пероне мітусіцца. На свае вочы бачыў!
Лёсік. Ну, і няхай сабе ці ты хочаш яго затрымаць, каб застаўся нам на радасць?
Смоліч і Гарун адрываюцца ад папер, назіраюць, пасміхаюцца.
Краўцоў (абурана). Немцы ў наступ пайшлі! Можаце вы ўцяміць?!.
Лёсік. Ну дык, відаць, яны таму і ўцякаюць…
Смоліч і Гарун рагочуць, Краўцоў губляецца.
Краўцоў. Шантара стрэў, пытаюся: а дзе нашы. А ён мне: мае, як бачыш, пяткі падмазалі, а ты сваіх каля тэлеграфа шукай. Перш чым узяць уладу, спачатку і заўсёды тэлеграф бяруць.
Гарун. Праўду сказаў.
Краўцоў. Дык я і сюды… Сапраўды ж уладу трэба браць! Езавітава ды іншых вызваляць.
Смоліч. А мы яе і бярэм… уладу…
Гарун. I Езавітаў даўно вольны.
Лёсік. Ай Макар, Макар, трэба табе было тое Койданава?! Такую гістарычную навіну апошнім пачуў.
Смоліч і Гарун смяюцца з небаракі.
Краўцоў. Не тлуміце маёй галавы. Дзе зараз Кастусь Езавітаў? Можа, яму падмога трэба.
Гарун. Пэўна ўжо сам управіўся Кастусь. З раніцы ў горадзе парадак наводзіў, а цяпер, відаць, польскіх вайскоўцаў урэзоньвае, каб горад раней за немцаў не захапілі.
Лёсік. А то будзе на бедны Менск адразу аж тры ўлады…
Уваходзіць Рак-Міхайлоўскі з даволі важкім і груваздкім тэлеграфным апаратам.
Рак-Міхайлоўскі. Здароў, Макар! Падхапі ды на стол пастаў апарацік, калі хочаш дапамагчы ўладу захапіць знянацку і назаўсёды…
Краўцоў дапамагае.
А я пакуль да лініі яго падключу. (Цягне провад ад апарата і знікае з ім за дзвярыма.)
Прысутныя разглядаюць апарат. Уваходзіць Рак-Міхайлоўскі, садзіцца за апарат, кладзе руку на ключ.
(Узбуджана, радасна). Усім! Усім! Усім!.. (спыняецца.) Не, гэта пакуль рана. Дачакаемся Езавітава… А пакуль — самае неадкладнае і галоўнае. (Вымае з нагруднай кішэні паперку, перадае Краўцову.) Дыктуй, Макар! Толькі не спяшайся. Даўнавата не садзіўся за інструмент…