Tute neatendite iu el la studentoj krivoĉe proponis: Ni aŭdu fraŭlinon Suneto! La ceteraj jese aprobis: Ni aŭdu, aŭdu ŝin! Majstro Baltazar iom embarasite estis devigata deklari, ke fraŭlino Suneto ne kutimas prezenti, ŝi scipovas nur kuiri, lavi kaj flikadi la vestojn de la maljunuloj. Kiam ĉion ĉi majstro Baltazar estis deklarinta je la granda bedaŭro de la studentoj, tiam subite aperis la knabino ĉe la enirejo kaj mallaŭte, iomete tremante rimarkis.
— Unu poemeton, aveto, se permesos la sinjoroj gimnazianoj?!
— Vivu! Memkompreneble! Ni aŭdu! — sonis admone la entuziasmaj ekkrioj.
En sia simpla pura porfesta kostumo la knabino staris antaŭ la studentoj. Ŝi estis pale blanka, kiel la neĝo, pro la lampofebro, sed pro dankemeco ŝi devas fari ja ion por la distrado de la bonkoraj sinjoroj gimnazianoj. La entuziasmigita animo de la studentoj rekompencis eĉ la kuraĝon per aplaŭdo.
Ĉe la unuaj versoj mallaŭte, iom vibrante sonis la voĉo de la knabino.
En la arbar' silentas la maten'…
Funebran psalmon tra la natur'
la spir' aŭtuna susuras nur.
Kun korfrapa surpriziĝo Rabecv rekonis sian poemeton, verkitan dum la hieraŭa mateno. Lampofebro kaptis ankaŭ lin. La aŭtoro tremetis por la sukceso. La voĉo de la knabino ĉiam pli fortiĝis, ŝia deklamado pli koloriĝis en la sentopentroj kaj ĉe la fino de la unua strofo jam ŝia tuta koreto muzikis en la vortoj. La du komediantoj kun ĝoje brilantaj okuloj rigardis unu la alian. La studentoj, regataj de la melankolia lirika humoro, spirretene atentis.
Ĉe la tri lastaj versoj ekploris en la voĉo de la knabino la petego de la juna koro kaj impresis kiel pie elspirita preĝoĝemo.
Aŭtun', vi estas mort'. La viv' — somer'.
Printempa amo, ne flugu for,
ho, estu… restu en mia kor'!
El la studentoj kortuŝitaj erupcie eliĝis la entuziasmo. Ili aplaŭdis, bruis, vivuadis, postuladis.
— Ankoraŭ ion!
La knabino etendis sian manon al Rabecy kaj kun fiera, ĝojplena denuncado montris la ruĝiĝantan studenton.
— Li verkis… Jes, sinjoroj gimnazianoj, li verkis… Mi vidis lin verkanta hieraŭ matene en la arbaro…
La penetra voĉo de Barko supertondris la kriadon de la aliaj.
— Ĉu vi aŭdis, knaboj, li verkis?!… Adamo Rabecy verkis… Amiketo, venu al mi, por ke mi povu kisi vin!… Knaboj, tio ĉi estas ja io belega, io majesta… ,,Aŭtun', vi estas mort'. La viv' — somer'. Printempa amo, ne flugu for, ho, estu, restu en mia kor'!" Suneto, ankoraŭ foje ĉi tiun poemon!… Knaboj, printempo estas, eĉ se cent profesoroj Baranyoŝ asertas, ke estas la dekunua de oktobro!
La studentoj ĉirkaŭis la knabon Rabecy, premadis liajn manojn, superŝutis lin per laŭdoj. La knabino ne sciis kial, sed ŝi sentis, ke nun ŝi iras kun li sur sama vojo. Ŝian koron varmigis la penso: kiel bone estus ĉiam kune paŝadi kaj fari ĉion eblan por la sukceso de la sinjoro gimnaziano. La sinjoro gimnaziano verkus kaj la komediantino Eva deklamus.
Subite, instigata de ideo, Rabecy saltis sur benkon. Liaj vangoj flamis, la koro arde tamburis. Li estis plena de dankemo. Elverŝi, elverŝi la sentojn, ĉar ĝi krevos!
— Knaboj, karaj amikoj, — li komencis kaj klare tintadis lia voĉo, kiel arĝenta sonorilo, — mi dankas vin pro la hodiaŭa tago. Mi dankas. ke vi malfermis vian koron kaj ties varmon donacis al tiuj ĉi du sortmuelitaj maljunuloj. Festotago estas la hodiaŭa, knaboj…
— Jes, jes, festotago… Neniam mi havis tiel belan dimanĉon — rimarkis ploretante Fridolin.
— Jes, knaboj, festotago de mia vivo, kaj neniam mi forgesos, ke tion mi povas danki al vi. Dio rekompencu vin! Vidu, amikoj karaj, eĉ en la malluma tendo estas suneto, varma amo, printempo pura pompanta… Printempo estas, knaboj, kion ajn mensogas ekstere la seka foliaro en la arbaro.
— Jes. Tiel estas! Vivu fraŭlino Suneto! Vivu!
— Kaj vivu longe — superkriis la bruon Rabecy — vivu la maljuna arlekeno Fridolin, kiu prenis al si la forlasitan orfinon kaj vivu majstro Baltazar, kiu kun ama komprenemo dividas sian panon kun ili. Ili vivu longe!
La malvastan tendon plenigis tondra vivuado, aklamado. Amaso da scivolemuloj tumultis ĉirkaŭ la tendo. Kio povas okazi tie interne? La studentoj bonege amuzas sin, tre plaĉas al ili la prezentado.
Fridolin suprenkuris sur la podieton kaj plenpulme krianoncis en la bruo de la foiro.
— Festotago estas, homoj, festotago… Venis al ni la printempo… La sekvanta prezentado nia estos senpaga, kiu ajn povas eniri… Bonvolu, gesinjoroj, ĉar majstro Baltazar jam atendas vin!
V.
La publiko de la foiro jam maldensiĝis. La vendistoj komencis pakadi. Morgaŭ okazos kermeso en la tria vilaĝo de tie ĉi kaj dimanĉe foiro en la departementa rezidurbo. Rapidi oni devas por atingi ĉu perveturile, ĉu pervagonare la celitan lokon.
Majstro Baltazar kaj Fridolin senparole sidadis en la tendo. Ilia muteco estis elokventa. Per rigardo ili demandis, respondis. La knabino sidis ekstere sur seĝeto kaj rigardis la vojon, kondukantan al la flava domo. Ŝiaj lipoj ploreme ek- kaj ektremis, kurbiĝis. Ho, la foiro jam finiĝis! Sed ne pri la foirpaso ŝi revadis. Por ŝi la foiro neniam pasas, nur ĝia loko alternas. Hodiaŭ ĉi tie, morgaŭ aliloke. Ŝi vivas en konstanta foiro.
La vento portis al ŝi la velkodoron de la proksima arbaro. Kiel bone estus stari tie malantaŭ la arbetaĵo kaj spionadi la verkantan gimnazianon! La memorbildo de la hieraŭa mateno desegniĝis antaŭ ŝi. De tiam okazis ja kiom da aferoj!? En ŝia animo ekmuzikis denove la serenado, poste kiom da floroj, kiom da gimnazianoj, aplaŭdo kaj disiĝo… Jes, disiĝo sen adiaŭo. Eble li eĉ ne konjektis, ke tiu longdaŭra manpremo estis la senvorta adiaŭo. Morgaŭ okazos kermeso en Lenkefalva. Post unu horo aveto kaj Fridolin elfosos la stangojn de la tendo, metos ilin sur veturilon kaj per la dumnokta vagonaro ili forvojaĝos. En frua mateno okazos nova tendofaro en nova loko. Ŝia koro ekdoloris kaj retenita ploro turmentis ŝin.
Subite ekregis ŝin la penso ,,revidi ankoraŭfoje la sinjoron gimnazianon". Se ne lin, almenaŭ la grandan flavan domon, kie li loĝas… Kaj rigardi tra la fenestro, kun tremanta koro spionadi denove, lastafoje kaj ekfrapeti la vitron de la fenestro kaj forkuri… forkuri por ĉiam! Tiu frapado ĉe la fenestro estus la adiaŭo. Kip kop, kip kop! Ŝi frapadus laŭ siaj korbatoj. Ho, la koro, kiel ĝi doloras nun!
En la tendo Fridolin rompis la longan silenton.
— Ĉu hodiaŭ aŭ morgaŭ?
Tio ĉi signifis, ĉu ili iros al Lenkefalva por la kermeso aŭ al la departementa urbo por la foiro? Ankaŭ Baltazar pensadis ĝuste pri tio. Estus pli bone hodiaŭ ol morgaŭ, sed decidi tamen li ne kuraĝis.
— Estus necese demandi ŝin.
— Jes, almenaŭ estus dece demandi ŝin… Ili eĉ ne adiaŭis… Adiaŭi estus vere dece.
— Sed eble ŝi ne volus..
— Kion? Kion ŝi ne volus?
— Kiu scias? Eble pli saĝe ne renkonti plu kaj nur tiel sen adiaŭ…
— Jes, vere. Eble sen adiaŭo pli saĝe. Nu, tiam ni ekpaku. maljunuleto! Malfermu tiun grandan keston!
Ili ekpakis. Fridolin mallertadis. Baltazar longe rigardis en la fundon de la kestego.
— Ĉu vi scias. Fridolin. ke ni nun enterigas? Ĉi tiu kesto estas la ĉerko.
Fridolin ne respondis, nur la keston rigardadis kaj eble la unuan fojon en la vivo li sentis la doloron pro la ĉiama migrado. Tamen estas pli saĝe hodiaŭ ol morgaŭ. Zorge li faldis la kurtenon de la enirejo kaj metis ĝin sur la kestofundon.
La knabino paŝis en la tendon. Ŝi estis pala, ŝiaj okuloj brulis. Longe ŝi rigardis la du maljunulojn, senvorte pakantajn, rigardis ilin kaj ŝia koro sangis, baraktadis. vekriadis pro la doloro: neniam plu ni renkontos nin, sinjoro gimnaziano. Kial ni devis renkontiĝi? Al trovitaj infanoj ne devus esti permesate renkonti unu la alian… Ŝi iris al la tableto, brakumis al si la faskon da belaj floroj, kiun la sinjoroj gimnazianoj donacis al ŝi.