ЗАСЛОНА
ДЗЕЯ ЧАЦВЕРТАЯ
Сцэна I
На сцэне паўзмрок. Уваходзяць Хэрэя і Сцыпіён. Хэрэя праходзіць направа, потым налева і вяртаецца да Сцыпіёна.
Сцыпіён (з замкнёным выглядам). Што ты ад мяне хочаш?
Xэрэя. Час падганяе. Мы павінны быць цвёрдыя ў тым, што збіраемся здзейсніць.
Сцыпіён. Хто табе сказаў, што ў мяне не хапае цвёрдасці?
Хэрэя. Цябе не быдо ўчора на нашым сходзе.
Сцыпіён (адварочваецца). Гэта так, Хэрэя.
Хэрэя. Сцыпіёне, я старэйшы за цябе і не прызвычаіўся прасіць дапамогі. Але ты сапраўды мне патрэбны. Адказнасць за гэта забойства павінны ўзяць на сябе тыя, каго паважаюць. Сярод усёй гэтай вадтузні вакод параненага самалюбства і нікчэмнага страху толькі ў нас з табой чыстыя памкненні. Я ведаю, што нават калі ты пакінеш нас, ты нічога не выдасі. Але справа не ў гэтым. Я проста хачу, каб ты заставаўся з намі.
Сцыпіён. Разумею. Але клянуся табе, я не магу.
Хэрэя. Значыць, ты з ім?
Сцыпіён. Не. Але я не магу быць і сулраць. (Паўза, потым болей глуха.) Каб я і забіў яго, маё сэрца ўсё роўна застадося б з ім.
Хэрэя. Але ж ён забіў твайго бацьку!
Сцыпіён. Гэта так, і з гэтага ўсё пачынаецца. Але на гэтым усё і канчаецца.
Хэрэя. Ён адмаўляе ўсё, што ты прызнаеш. Здзекуецца з таго, да чаго ты — ставішся з пашанай.
Сцыпіён. Гэта так, Хэрэя. Але ж і ўва мне ёсць нешта падобнае да яго. Нашыя сэрцы гараць аднолькавым полымем.
Хэрэя. Бывае час, калі трэба выбіраць. Я прымусіў змоўкнуць у сабе ўсё, што можа мне нагадваць пра яго.
Сцыпіён. Я не магу выбіраць. Бо апроч свайго болю я адчуваю і ягоны. Мая бяда — што я ўсё разумею.
Хэрэя. Значыць, твой выбар — прызнаць яго праўду.
Сцыпіён (з крыкам). О, Хэрэя, павер, ніхто, ніхто і ніколі ў маіх вачах не будзе мець праўды!
Паўза. Глядзяць адзін на аднаго.
Хэрэя (усхвалявана, падыходзячы да Сцыпіёна). Каб ты ведаў, як я яго ненавіджу, ненавіджу яшчэ болей — за тое, што ён зрабіў з табой.
Сцыпіён. Ён навучыў мяне патрабаваць усяго да канца.
Хэрэя. Не, Сцыпіёне, ён забраў у цябе надзею. А пакінуць юную душу без надзеі — злачынства страшнейшае за ўсе, што ён учыніў раней. I клянуся табе, аднаго гэтага было б ужо досыць, каб распаліць ува мне гнеў і каб я здолеў яго забіць.
Ідзе да дзвярэй. Уваходзіць Гелікон.
Сцэна II
Гелікон. Хэрэя, а я цябе шукаў. Калігула збіраецца наладзіць тут невялічкую сяброўскую бяседу. Так што ты застанься і пачакай. (Паварочваецца да Сцыпіёна.) А ты, мой галубочку, не патрэбен. Ты можаш ісці.
Сцыпіён (у дзвярах, паварочваецца да Хэрэі). Хэрэя!
Хэрэя (вельмі мякка). Што, Сцыпіёне?
Сцыпіён. Пастарайся зразумець.
Хэрэя (вельмі мякка). Не, Сцыпіёне.
Сцыпіён і Гелікон выходзяць.
Сцэна III
За кулісамі бразгат зброі. Справа выходзяць два вартаўнікі, ведучы старога патрыцыя і першага патрыцыя. на тварах у якіх яўны спалох.
Першы патрыцый (вартаўніку, стараючыся надаць свайму голасу цвёрдасць). Але чаго ад нас, урэшце, хочуць у такі позні час?
Вартаўнік. Сядай там. (Паказвае на крэслы справа.)
Першы патрыцый. Калі ўсё гэта, каб нас, як і іншых, асудзіць на смерць, дык не трэба такіх выкрутасаў.
Вартаўнік. Сядай, стары казёл.
Стары патрыцый. Прысядзем. Ён жа ўсё роўна нічога не ведае. Гэта ж відаць.
Вартаўнік. Але, мая ясачка, гэта відаць. (Выходзіць.)
Першы патрыцый. Трэба было дзейнічаць хутчэй, я адразу ведаў. Цяпер нас чакае катаванне.
Сцэна IV
Хэрэя (спакойна сядае), Ну, дык што тут такое?
Першы патрыцый і Стары патрыцый (разам). Змова выкрытая.
Хэрэя. I што далей?
Стары патрыцый (уздрыгваючы). Далей — катаванне.
Хэрэя (абсалютна спакойна). Як мне памятаецца, рабу, які не прызнаўся ў сваім зладзействе нават пад катаваннем, Калігула выдаў восемдзесят адну тысячу сестэрцый.