І буракі, і морква былі пагрызены. Значыць, хамяк усё-такі на кухні? Але дзе? Не мог жа ён залезці пад падлогу - няма такое шчыліны.
Зноў перагледзелі ўсё - няма!
- От купіў забаўку! - зазлавала мама. - Толькі і будзем цэлымі днямі шукаць.
Раптам мама пачула пад плітою ціхі шкробат. Нагнулася, пераставіла паасобку слоікі, бутэлькі... Аг-га! Вось ён, у бутэльцы з-пад кефіру. Мокры, ускамлычаны і такі малюпасенькі, худзенькі... І так знябыўся, небарака, такі быў змучаны! І гэтак вінавата глядзеў праз бутэльку на маму!
- Ну і дурань! Свет не бачыў такога дурня! Сам сябе пакараў. Нябось усю ноч шкробся ў бутэльцы? Галодны? - Тата вытрас Гаўрыка з бутэлькі, выцер сухою анучкаю, пагрэў яго ў далонях, пахукаў. Даў кавалачак варанай бульбы, і хамяк імгненна засунуў яго за шчаку. Паклаў Гаўрыка ў слоік. Хамяк патузаў зубамі сваю шкарпэтку-гняздзечка, падлез пад яе.
Як толькі хлопцы ўсталі, тата расказаў ім пра хамяковыя прыгоды. Толя і Коля паўкленчвалі каля слоіка і ўсё шапталі, заглядваючы ўсярэдзіну: «Хамячок... Гаўрык... Хамячок... Гаўрык...»
- Як ён мог туды трапіць? Чаго ён лез на бутэлькі? І як мог ускарабкацца на такія гладкія? - разважаў тата за сталом.
- Дай хлопцам пад'есці спакойна, - сказала мама.
Але тата не вытрываў, не дапіў нават чаю, а стаў каля пліты на калені, заглянуў пад ніз.
- Ён лазіў у каробку з буракамі, з каробкі на слоік паўлітровы, з паўлітровага - на літровы, з яго - на бутэльку. Балансіраваў, як акрабат-канатаходзец... - гаварыў тата. - У пліце дзірачкі спадыспаду ёсць, паветра па іх ідзе ў духоўку. От яго і спакусілі гэтыя норкі... Праверыць трэба духоўку!
Усе стоўпіліся каля пліты, а мама адчыніла дзверцы і павымала скавароды, бляхі, запаліла запалку, а потым паперку - каб даўжэй свяціла.
- Ай-яй-яй, во назапасіў... Во нанасіў! - Мама выграбла кучкі нагрызенай морквы і буракоў, сухія скарыначкі і крошкі хлеба, усохлыя агрызкі і зярняткі яблык, семкі сланечніку. З другога кутка дастала камяк поўсці і нітак, пашкуматаны кавалачак бінту, раскудлачаную газету, камячок ваты.
- Холадна ад жалеза ў бок, пасцель сабе рабіў... Добра, што агледзеліся, не падпалілі духоўку.
- Во было б! - паківаў галавою тата.
Хлопцы са страхам пераглянуліся: у такую пастку мог Гаўрык трапіць!
І адразу захацелася паглядзець на яго. Адгарнуў Толя паціху шкарпэтку-гняздо... Спіць на голай газеце! Лёг на бачок, скруціўся паўабаранкам... Мёртвым сном спіць... А ў лапцы трымае, як дзіця піражок, недаедзенае пшанічнае зярнятка.
- Напрацаваўся за ноч... І напакутаваўся ў бутэльцы. Відаць, што начная жывёлінка. І любіць запасы рабіць. Ні сну, ні спакою няма, пакуль у запас не пакладзе чаго.
Тата сказаў гэта і раптам охнуў.
- Гэта ж у мяне ў плашчы сухі корм для рыбак! Забыў выняць.
З пакецікам «сушаных мікробаў» і «цыклопаў з ножкамі» пайшлі ў спальню да акварыума. Тата ўзяў у тры пальцы гэтага дабра, сыпнуў на ваду. Корм быў падобны на дробнае шэрае шалупінне.
Рыбкі ўсплывалі наверх, хапалі цыклопаў, дробненька варушылі губамі. Дзіва, выходзіць, што рыбы таксама жуюць! А ў моляў раты вялікія, ніжняя губа адкідваецца, адвісае ўніз, як пад'ёмны мост у рыцарскім замку. Бачылі Толя і Коля такія масты і замкі ў нейкім фільме.
А якія куклянкі мудрыя і хітрыя! Не лавілі па адной церушынцы, а дапаўзлі па сценцы да самай паверхні вады, пагарнулі з падэшваў ног лейкі і давай у іх засмоктваць, сцягваць усё, што плавае. Трымаліся за шкло толькі невялікім лапікам падэшвы, тым, што знізу. Прыгледзеліся Толя і Коля - а падэшвы ж не зусім і гладкія! На іх хвалямі ідуць, варушацца мяккія, ледзь прыкметныя адростачкі, яны і сцягваюць у лейку вадзяную плёнку. Цыклопы трапляюць на дно лейкі, потым камячок іх куклянка пасоўвае яшчэ далей пад нагу, каб вызваліць месца ў лейцы для новай здабычы. То адна, то другая пераставала адфільтроўваць корм, разгортвала лейку. З кацёлак высоўваліся рагатыя галоўкі з вочкамі-булавамі, згіналіся пад нагу да самага корму. Хап-хап, цмок-цмок, нават бліскала штосьці жоўтае ў роце - мо зубы? Усё з'едзена, зноў галава адгінаецца, хаваецца ў кацёлку, зноў з нагі робіцца лейка...
- Ну - папрыліпалі ўжо! Ідзіце, канчайце есці! - паклікала мама з кухні.
Уздыхнуўшы, хлопцы паадрываліся ад акварыума.
Развітальны дзень
Тату прыйшла ў голаў добрая думка: чаму б не схадзіць у нядзелю ў Батанічны сад? І адпачнуць, і з летам развітаюцца.
І вось яны выбавіліся з тралейбуса на патрэбным прыпынку. Пакамечаныя, здушнелыя, назлаваныя. Тата валачэ ў руцэ цяжка напакаваную сумку. З другога боку ўчапілася за яго локаць мама. «На людзі» яна абула новыя туфлі, і яны ціснуць і рэжуць ногі. Толя ўчапіўся за татаву сумку, Коля - за левую маміну руку.