- Дык я не скончыла пра хвасты. Пра хвост у сабачым жыцці можна многа расказваць. Я скажу яшчэ, што трэба паказваць хвастом пры першым знаёмстве. Мы, сабакі, далёка кепска бачым. Пазнаць пазнаеш, што сабака бяжыць. А кім ён табе будзе, сябрам ці ворагам? Мо адразу біцца з ім трэба будзе? Таму ўсё цела напружвайце, насцярожвайцеся, хвасты задзірайце ўгору, згінайце толькі крыху. Нібы пытаецеся ў яго: «Ну, ну, што ты за цаца?» Бачыш, і ён гэтак робіць хвастом, падыходзіць паўкругам. Лажыся тады на жывот, лапы пярэднія ўперад, заднія пад сябе, галаву ўвагні. А раптам ашуквае? Трэба, каб мог ускочыць імгненна... Ён бліжэй, бліжэй круг вядзе... Ужо відаць, што зморшчыў шкуру на лбе і носе, ашчэрыў іклы, вушы натапырыў і нахіліў уперад. Гыркае, пагражае... Усхоплівайся і ты, старайся гыркнуць яшчэ страшней, гэтым нібы выкажаш сваю сілу. Ён не адскоквае, але і не нападае. Тады абыходзьце адзін аднаго па дузе, усё бліжэй, бліжэй... Хвост пакуль не апускайце, можаце толькі трошкі павадзіць кончыкам з боку ў бок. Калі ён зразумее дружалюбны намёк, то таксама трошкі вільне. А тады сыходзьцеся, нюхайцеся, нюхайце хвасты. Калі мірны сабака, то гэта адразу пазнаеш...
- Есці, есці... - запішчаў Боб. Ён мо і не чуў усяго, толькі пра яду і думаў, таўсцель.
- Ну, наце, карміцеся... - дазволіла мама. - Галоўнае - умець назіраць, умець распазнаць, што гаворыць сабака хвастом, вушамі, спінаю, пысаю.
Мама ласкава ўсміхалася - я пазнаў гэта па голасе, па маршчынках, што парабіліся ў куточках яе вачэй. Я ўжо ўмеў крыху назіраць.
Знаёмства з Генкам
Генку, у якога ёсць сабака Султан, прывялі назаўтра Толя і Коля. Праўда, без Султана.
Спачатку мы пачулі іх звонкія галасы. Адразу прачнуліся, але ўставаць не хацелі. Мы песціліся, пазяхалі - хто даўжэй прабудзе з разяўленым ротам?
- А я кажу, непародзістыя! - набліжаўся нечы незнаёмы голас.
- Пародзістыя, пародзістыя! - у два галасы даказвалі Толя і Коля. - Яны шэрыя, як аўчаркі! Мы іх у горад забяром, выгадуем дзвюх аўчарак!
- Ха-ха-ха! І яшчэ раз - ха! - ужо зусім блізка чуўся незнаёмы голас. - Калі хочаце ведаць, на ўсё сяло ў мяне ў аднаго пародзісты сабака. Чыстакроўная аўчарка. Адкуль у Пальмы могуць быць пародзістыя дзеці, калі сама невядома хто?
Мне ўжо не падабаўся гэты незнаёмы голас. Задавака, мабыць, той, хто гэтак гаворыць. І нахабнік. Яшчэ не бачыў нас, а ўжо зневажае, абзывае непародзістымі. І на маму нашу абы-як - «невядома хто...». Як гэта невядома? Кожны тут ведае, што яна наша мама і лепшая за ўсіх.
Мяне ўсё больш разбірала злосць...
Каля будкі затупацелі і заціхлі крокі. Дзеці прыселі, мы ўбачылі Толю, Колю і незнаёмага. Твар у незнаёмага доўгі і нос доўгі, рот малы і вузкі. Незнаёмы працягнуў у будку руку з вялізазнымі пальцамі, схапіў мяне за лапу. Мне забалела, і я цапнуў зубамі.
- Ого! - незнаёмы адхапіў руку. - Ого, зубкі паказвае... Гэта добра. І глядзяць абодва лупата, разумна - таксама добра. Іх ужо выхоўваць трэба. Калі што не так будуць рабіць - караць.
Незнаёмы схапіў мяне за каршэнь, выцягнуў з будкі, хоць я і ўпіраўся.
- Вось так караць, вось так... - Ён даў мне ў нос дзве пстрычкі.
Я заскуголіў: было і крыўдна, і балюча. За што?!
- Ты... Ты!.. Яму ж баліць! - ледзь не заплакаў разам са мною Толя. Выхапіў мяне з яго ўчэпістых рук. - Ён цябе любіць не будзе! Ты гадкі, Генка!
- І не трэба, каб ён кожнага любіў. Трэба, каб любіў толькі свайго гаспадара. Толькі гаспадара слухаўся. Мой Султан слухаецца толькі мяне. Маё слова для яго закон!
- Генка, а паспрабуй Боба вазьмі! - сказаў Коля.
Толя прысеў на кукішкі, заглядвае ў будку, трымаючы мяне. Каля яго прысеў Генка, за Генкам - Коля. Усе глядзяць у будку. Я нічога ў ёй не бачу, у лазе цёмна, нібы там ноч.
Генка дастаў за шкірку Боба. Пасадзіў на сагнутую левую руку, праваю пагладзіў і тузануў за вуха. Боб, замест таго каб цапнуць за руку зубамі, лізнуў.
- Э-э, кісель... На! - Генка сунуў Боба Колю. Цярнуў палізаным месцам аб штаны. - Хаця пачакай... Паглядзім у роце.
Коля трымаў Боба, а Генка разяўляў, раздзіраў яму рот.
Расшчапіў, заглянуў...
- Кісель, я ж кажу... А ў гэтага?
Генка павярнуўся да Толі, у якога на руках быў я. Працягнуў да мяне рукі. Я завурчаў ад злосці. Не хапала, каб лезлі мне ў рот з нямытымі рукамі! Але Генка злаўчыўся і схапіў мяне адною рукою за верхнюю сківіцу, другою - за ніжнюю.
Расшчапіў сілком, хоць я не даваўся і сціскаў зубы з усёй моцы.
- О-о, вось гэты мне падабаецца. І ў майго Султана чорна ў роце. З характарам!
Я не зразумеў, хто з характарам. Я ці Султан? Калі я, то хіба гэта кепска?