Выбрать главу

Фотаздымак кабінетнага фармату – самы папулярны на той час фармат фотаздымка (прыкладна 4х5,5 цаляў), які з’явіўся ў 1867 годзе. Такія фотакарткі звычайна наклейваліся на кардон трошкі большага памеру і часта ставіліся на стол у рамцы – адсюль і назва фармату.

Замок Чаба – сувальдны замок (то бок замок, унутраная частка якога складаецца з пласцінаў (сувальдаў) з фігурнымі выразамі, якія для адкрыцця мусяць падштурхнуцца выступамі на бародцы ключа), вынайдзены ангельскім майстрам Джэрэмі Чабам у 1818 годзе. Лічылася, што яго немагчыма ўзламаць.

Місіс Тэрнэр – агульнавядома, што гаспадыню Холмса і Ўотсана завуць місіс Хадсан. Місіс Тэрнэр з’яўляецца толькі ў апавяданні «Скандал у Багеміі» і больш нідзе не згадваецца. Магчыма, маецца на ўвазе нейкая часовая служанка.

Водаправодная дымавая шашка – дымавая цыліндрычная шашка, якая ў віктарыянскія часы выкарыстоўвалася для пошуку цечы ў водаправодных трубах.

Нонканфармізм – сукупнасць ангельскіх рэлігійных арганізацый, што адышлі ад пазіцыяў англіканскай царквы (метадызм, баптызм і інш.). Шэрлак Холмс абірае для сябе ролю нонканфармісцкага святара, бо тагачасны закон забараняў выдаваць сябе за святара англіканскай царквы.

Джон Хэйр (1844–1921, сапраўднае імя Джон Фэйрз) – знакаміты ангельскі актор і адміністратар Гарык-тэатра ў Лондане. Паспеў сыграць таксама ў двух ранніх нямых фільмах.

Ольстэр – доўгае свабоднае мужчынскае паліто з грубашэрснага сукна, якое было ў модзе ў канцы ХІХ – пачатку ХХ стагоддзя.

Саюз рудых

Апавяданне было ўпершыню надрукаванае ў жніўні 1891 году ў Strand Magazine.

Цыркуль і навугольнік – самы пазнавальны сімвал масонства.

Пабла дэ Сарасатэ (1844–1908) – іспанскі скрыпач і кампазітар, аўтар 54 твораў, напісаных выключна для скрыпкі.

Дэрбі – іпадромныя спаборніцтвы трохі чатырохгадовых скакавых коней.

Высвятленне асобы

Апавяданне было ўпершыню надрукаванае ў верасні 1891 году ў Strand Magazine.

«…у какетлівай манеры герцагіні Дэваншырскай…» – Джарджыяна Кавендыш, герцагіня Дэваншырская (1757–1806), славілася як заканадаўца модаў, пазіравала ангельскім мастакам і была цэнтрам свецкага і культурнага жыцця Англіі.

Альбертаўскі ланцужок – ланцужок для гадзінніка, канец якога запраўляўся ў зашпіленую прарэшку камізэлькі. Названы ў гонар прынца Альберта (1819–1861). Існавалі т. зв. «адзіночны Альберт» і «двайны Альберт»; у другім выпадку ланцужок запраўляўся ў выглядзе перавернутай літары «Т», у адной кішэні – гадзіннік, у другой – канец ланцужка.

Харыскі цвід – высакаякасны цвід ручной вытворчасці, які вырабляецца на востраве Харыс (Гебрыды).

«Кангрэсы» – высокія мужчынскія чаравікі з устаўкамі з эластычнага матэрыялу па баках. Былі ў модзе ў канцы ХІХ – пачатку ХХ ст.

Таямніца Боскамскай даліны

Апавяданне было ўпершыню надрукаванае ў кастрычніку 1891 году ў Strand Magazine.

«Боскамская даліна – гэта вясковая мясцовасць непадалёк ад Роса ў Херэфардшыры…» – нягледзячы на такое дакладнае апісанне месцазнаходжання Боскамскай даліны, насамрэч мясцовасці з такой назвай у Англіі не існуе. У кнізе «Новы каментаваны Шэрлак Холмс» Лэслі С. Клінгер называе Боскамскую даліну «замаскаванай назвай» і прапануе шэраг патэнцыйных мясцовасцяў, якія маглі зрабіцца яе прататыпам. Рос (поўная назва Рос-он-Ўай) – невялікі гарадок у паўднёва-ўсходнім Херэфардшыры, гістарычным графстве на захадзе Англіі.

Страўдская даліна – маляўнічы раён у Глостэршыры.

Калонія Вікторыя – сённяшні штат Вікторыя на паўднёвым усходзе Аўстраліі са сталіцай Мельбурн. Калонія Вікторыя пачала сваё самастойнае існаванне, калі загадам каралевы Вікторыі 5 жніўня 1850 году была аддзеленая ад Новага Паўднёвага Ўэльса. З 1851 году да канца 1860-х у Вікторыі доўжылася залатая ліхаманка – гістарычны перыяд актыўнай здабычы золата, калі калонія займала першае ў свеце месца па колькасці гэтага каштоўнага металу, што добра паспрыяла развіццю калоніі і імкліваму прыросту насельніцтва.

Херэфард – горад на рацэ Ўай, цэнтр графства Херэфардшыр.

Джордж Мерэдыт (1828–1909) – адзін з самых вядомых пісьменнікаў віктарыянскай эпохі, аўтар раманаў «Выпрабаванне Рычарда Феверэла» (1859), «Эгаіст» (1879) і інш. У адрозненне ад Дойла, Оскар Ўайлд вельмі іранічна выказаўся пра Мерэдыта ў эсэ «Заняпад маны»: «Ах, Мерэдыт! Хто можа яго апісаць? Яго стыль – гэта хаос, асветлены ўспышкамі святла. Як пісьменнік ён валодае ўсім, апроч мовы, як раманіст ён можа зрабіць усё, толькі не расказаць гісторыю, як мастак ён здольны на ўсё, апроч выразнасці».