Паўразбураная воданапорная вежа, драўляная будка чыгуначнага вартаўніка і ўвогуле ўсё, што мела нейкую сцяну, было здзіраўлена ружэйнымі кулямі на рэшата. Для воўнай карціны хараства вайны непадалёк, за ўзгоркам, узнімаліся клубы дыму, нібы там гарэла цэлая вёска або знаходзіўся самы цэнтр ваенных аперацый. Гэта спальвалі халерныя і дызентэрыйныя баракі на радасць тых паноў, якія прымалі ўдзел у арганізацыі гэтага шпіталя пад патранатам вялікай князёўны Марыі і пры гэтым кралі, набівалі сабе кішэні, падаючы рахункі за збудаванне неіснуючых халерных і дызентэрыйных баракаў. Сёння адна група баракаў расплачвалася за ўсе астатнія і ў смуродзе палаючых сеннікоў узносіліся ў неба ўсе рабункі, ажыццёўленыя пад высокім заступніцтвам.
За вакзалам на скале немцы паспяшаліся паставіць помнік паўшым брандэнбуржцам з надпісам «Героям Лупкаўскага перавалу», з вялікім германскім арлом, адлітым з бронзы, прычым у надпісе на пастаменце было асабліва падкрэслена, што гэтая эмблема адлітая з рускіх гармат, захопленых пры вызваленні Карпат германскімі палкамі.
У гэтай дзіўнай і яшчэ не звыклай для яго атмасферы батальён адпачываў пасля абеду ў вагонах, а капітан Сагнер з батальённым ад’ютантам ніяк не маглі з дапамогай шыфраваных тэлеграм дамовіцца з базай брыгады пра далейшы маршрут батальёна. Паведамленні былі настолькі незразумелыя, што з іх можна зрабіць толькі адзіны вывад: ехаць на Лупкаўскі перавал не трэба было, а належала ехаць ад Новага Месца каля Шатара ў зусім іншым кірунку.
Пасля вяртання капітана Сагнера ў штабным вагоне пачынаюцца дэбаты аб яўнай бесталкоўшчыне, прычым робяцца намёкі, што, калі б не германцы, усходняя вайсковая група зусім бы разгубілася. Паручнік Дуб спрабуе абараняць бесталкоўшчыну аўстрыйскага штаба і лапоча нешта аб тым, што тутэйшы край быў спустошаны нядаўнімі баямі і чыгуначнае палатно яшчэ не даведзена да належнага парадку. Усе афіцэры глядзяць на яго са спачуваннем, нібы хочуць сказаць: «Гэты пан не вінаваты. Такі доўбень ён ад прыроды». Капітан Сагнер прымае рашэнне: калі яны будуць у акопах і становішча зробіцца асабліва небяспечным, ён пры першай жа магчымасці пашле паручніка Дуба за драцяныя загароды ў якасці афіцэра-разведчыка для рэкагнасцыроўкі непрыяцельскіх пазіцый. Капітан Сагнер шэпча надпаручніку Лукашу, які высунуўся гэтак жа, як і ён, з акна вагона:
– Наслаў жа чорт на нашу галаву гэтых цывільных! Чым вышэй адукацыя, тым большы дурань!
Здавалася, што паручнік Дуб не перастане гаварыць – ён пераказваў афіцэрам усе, што вычытаў з газет аб карпацкіх баях і аб змаганні за карпацкія перавалы ў час аўстра-германскага наступлення. Ён расказваў так, быццам ён не толькі сам удзельнічаў у баявых аперацыях, але і кіраваў імі.
Асаблівую агіду выклікалі яго выказванні такога тыпу: «Потым мы рушылі на Букоўска, каб забяспечыць за сабой лінію Букоўска – Дынуў, падтрымліваючы сувязь з бардзеёўскай групай каля Вялікай Палянкі, дзе мы разбілі самарскую дывізію непрыяцеля».
Надпаручнік Лукаш не вытрымаў і дапоўніў прамову паручніка Дуба: «Аб чым ты, напэўна, яшчэ да вайны гаварыў са сваім акруговым начальнікам?»
Паручнік Дуб варожа зірнуў на надпаручніка Лукаша і выйшаў з вагона.
Вяртаючыся да свайго вагона, Швейк сустрэў дзеншчыка паручніка Дуба Кунерта. Твар у таго распух, і небарака невыразна прамармытаў, што ў яго была сутычка з яго гаспадаром, панам паручнікам Дубам, які ні з таго ні з сяго надаваў яму аплявух, бо ў яго, нібыта, ёсць неабвержныя доказы яго хаўрусавання са Швейкам.
– У такім выпадку, – спакойна разважыў Швейк, – пайшлі падаваць рапарт. Аўстрыйскі салдат абавязаны цярпець аплявухі толькі ў пэўных выпадках. Твой пан перакрочыў усе межы. Цяпер ты абавязаны ісці на рапарт, а калі не пойдзеш, дык я сам надаю табе аплявух. Тады ты будзеш ведаць, што такое воінская дысцыпліна. У Карлінскіх казармах быў нейкі лейтэнант Гаўснер. У яго таксама служыў дзяншчык, Якога ён лупіў па мордзе і ганяў выспяччам. Неяк ён так набіў морду гэтаму дзеншчыку, што той зусім ачмурэў і пайшоў з рапартам, а пры рапарце ўсё пераблытаў і сказаў, што яму надавалі выспяткаў. Ну, лейтэнант даказаў, што салдат хлусіць: ён у той дзень ніводнага выспятка яму не даваў, біў толькі па мордзе. Вядома, гэтага любага дзеншчыка за лжывае данясенне арыштавалі на тры тыдні. Але гэта нічога не мяняе, – працягваў Швейк. – Якраз так, як любіў гаварыць студэнт-медык Гоўбічка: усё адно, каго анатаміраваць у паталагічным інстытуце – ці таго, што павесіўся, ці таго, што атруціўся. Я іду з табой. Аплявухі ў войску сеё-тое значаць.