Швейк, Ванак і Хадоўнскі – кватар’еры. Яны павінны забяспечыць начлег роты, якая прыйдзе следам за імі праз гадзіну, самае позняе – праз паўтары. Тым часам Балоўн павінен паклапаціцца, каб на кватэры, дзе будзе начаваць ён, надпаручнік Лукаш, засмажылі гусь, а тром астатнім – сачыць за Балоўнам, каб ён не сажраў паловы. Апрача таго, Ванак са Швейкам павінны купіць свінню для роты, каб паводле нормы хапіла мяса на ўсіх салдат. Уначы будуць гатаваць гуляш. Месца для начлегу салдат павінна быць прыдатным; унікаць завашыўленых хат, каб салдаты адпачылі як належыць, бо рота ўжо ў палове сёмай раніцы выступае з Ліскаўца праз Кросенку на Старую Соль.
Батальён за гэты час пабагацеў: брыгаднае інтэнданцтва ў Санаку выплаціла яму авансам за будучую разню. У касе роты ляжала звыш ста тысяч крон, і старшы пісар Ванак атрымаў загад пасля прыбыцця на месца, пад якім разумеліся акопы, падлічыць і выплаціць роце перад смерцю кампенсацыю за недададзены хлеб і за неатрыманыя абеды.
Увечары, калі добра сцямнела, чацвёра кватармайстраў адзінаццатай роты сабраліся ў невялікім лясочку над ручаём, які павінен быў іх давесці да Ліскаўца. Дарога была страшэнна цяжкая.
Балоўн упершыню апынуўся ў такой сітуацыі, калі ідзеш невядома куды. Усё: і цемра, і тое, што яны адны пасланы шукаць кватэры, здавалася яму надзвычайна таямнічым, і яго раптам ахапіла падазрэнне, што тут нешта не так.
– Сябры, – ціха сказаў ён, спатыкаючыся на дарозе, што ішла па ручаі, – намі ахвяравалі.
– Як гэта? – няголасна прыкрыкнуў на яго Швейк.
– Хлопцы, давайма не крычаць, – ціхутка папрасіў Балоўн. – Я скурай адчуваю, што яны нас пачуюць і пачнуць у нас страляць. Я гэта ведаю. Яны нас паслалі наперад, каб мы разведалі, ці няма паблізу непрыяцеля, а калі пачуюць страляніну, то адразу зразумеюць, што далей ісці нельга. Мы, сябры, разведвальны патруль, як мяне вучыў капрал Тэрна.
– Дык тады і ідзі наперад, – сказаў Швейк. – Мы пойдзем за табой, а ты прыкрывай нас сваім целам, калі ты ўжо такі здаравяк. А калі ў цябе стрэляць, ты паведаміш нам, каб мы своечасова маглі залегчы. Які ж ты салдат, калі баішся, што па табе будуць страляць? Кожны салдат павінен толькі радавацца гэтаму, бо кожны салдат ведае: чым больш выстралаў зробіць па ім непрыяцель, тым меней у яго застанецца патронаў. Выстрал, які робіць па табе непрыяцель, зніжае яго баяздольнасць. Ды і ён таксама рады, што можа па табе пастраляць, – прынамсі, не давядзецца цягаць на сабе патроны, ды і ўцякаць лягчэй.
Балоўн цяжка ўздыхнуў:
– А калі я маю дома гаспадарку?
– Наплюй на гаспадарку, – параіў Швейк. – Лепей загінь за пана імператара. Хіба цябе ў арміі не гэтаму вучылі?
– Яны на гэта толькі намякалі, – не зразумеў цвердалобы Балоўн. – Мяне толькі вадзілі на вучэбны пляц, а пасля я ні аб чым падобным не чуў, бо стаў дзеншчыком. Вось каб нас пан імператар лепей карміў…
– Ну, ты і свіння ненажэрная! Салдата перад атакай наогул не варта карміць, гэта нам ужо шмат гадоў назад тлумачыў у школе капітан Унтэр-грыц. Той нам заўсёды гаварыў: «Вы, мярзотнікі! Калі справа дойдзе да вайны і вам давядзецца ісці ў бой, не нажырайцеся перад атакай. Хто абжарэцца і атрымае кулю ў жывот, таму гамон, бо ўсе супы і хлеб вылезуць з вантробаў і ў салдата адразу – запаленне. А калі ў страўніку няма нічога, то такая рана ўсё роўна што аса ўкусіла, адна радасць!»
Балоўн паступова забываў пра выдуманую ім небяспеку і ў цішыні ночы, спускаючыся ўніз да Ліскаўца, з хваляваннем расказваў Швейку пра тое, чаго ён раней не цаніў, а цяпер бы еў так, што за вушамі трашчала б.
За імі крочылі тэлефаніст Хадоўнскі і старшы пісар Ванак. Хадоўнскі ўтлумачваў Ванаку, што, на яго думку, сусветная вайна – глупства. Горш за ўсё ў ёй тое, што калі дзе-небудзь парвецца тэлефонны провад, то ты вымушаны ноччу ісці папраўляць яго; а яшчэ горш, што раней, калі была якая вайна, ніхто не ведаў пражэктараў, а цяпер, калі ты папраўляеш гэтыя праклятыя правады, непрыяцель адразу ж знаходзіць цябе пражэктарам і лупіць па табе з усёй артылерыі.
Унізе, у вёсцы, дзе яны павінны былі падшукаць начлег для роты, было цёмна, толькі разгаўкаліся ўсе сабакі, што прымусіла экспедыцыю спыніцца і падумаць, як супраціўляцца гэтым страшыдлам.
– А што, калі вярнуцца? – зашаптаў Балоўн.
– Балоўн, Балоўн, калі б мы гэта зрабілі, цябе расстралялі б за баязлівасць, – сказаў на гэта Швейк.
Сабакі брахалі чым далей, тым мацней; загаўкалі ўжо і на поўдні, за рэчкай Ропай, і ў Кросенцы, і ў іншых вёсках, бо Швейк пачаў крычаць у начной ці – Кушкушкуш! – успомніўшы, як ён крычаў на сабак, калі яшчэ гандляваў імі.