– Табе трэба было расказаць, як ён пахне, – пачуўся з лаўкі голас Швейка, – а маяран пахне, як пляшачка з чарнілам, калі яе панюхаць у прысадах, дзе цвітуць акацыі. На ўзгорку ў Богдальцы каля Прагі…
– Паслухай, Швейк, – узмаліўся вальнапісаны Марак, – дай закончыць Юрайду.
Юрайда расказваў далей:
– У адным двары я натрапіў на старога салдата часоў акупацыі Босніі і Герцагавіны, які адбываў вайсковую службу уланам у Пардубіцах і яшчэ не забыў чэшскай мовы. Дык той пачаў са мной спрачацца, што ў Чэхіі ў ліверную каўбасу’ кладуць не маяран, а рамонак. Я, праўду кажучы, не ведаў, што адказаць, бо кожны разумны і справядлівы чалавек павінен лічыць маяран каралём усіх прыпраў, якія кладуць у ліверную каўбасу. Было неабходна знайсці такую замену, якая надала б каўбасе характэрны востры прысмак. I раптам у адной хаце пад абразом нейкага святога я ўбачыў вясельны міртавы вяночак. Жылі там маладыя, і галінкі мірта на вяночку былі яшчэ даволі свежыя. Дык я паклаў гэты мірт у ліверную каўбасу; праўда, вяночак мне давялося тры разы апарваць у кіпені, каб лісточкі памякчэлі і страцілі свой занадта едкі водар і смак. Зразумела, калі я забіраў гэты міртавы вяночак на лівер, то было нямала слёз. Развітваючыся са мною, маладыя запэўнівалі, што за такое блюзнерства – вяночак быў асвячоны – не мінуць мне першай кулі. Вы ж елі маю поліўку з трыбухой, няўжо ніхто не заўважыў, што яна пахне не маяранам, а міртам?
– У Індржыхавым Градцы, – адгукнуўся Швейк, – шмат гадоў таму назад жыў каўбаснік Ёзаф Лінак. У яго на паліцы было дзве бляшанкі. У адной была сумесь усялякіх вострых прыпраў, якія ён клаў у ліверную і крывяную каўбасу. У другой – парашок ад насякомых, бо гэты каўбаснік часцяком мог пераканацца, што яго пакупнікам не раз давялося раскусіць у каўбасе клапа альбо таракана. Ён увесь час на гэта гаварыў, што клоп мае востры прысмак горкага міндалю, які кладуць у пірожнае, але тараканы ў каўбасе смярдзяць, як старая запляснелая біблія. Таму ён стараўся падтрымліваць чысціню ў сваёй майстэрні і ўсюды рассыпаў гэты парашок ад насякомых.
Дык вось рабіў ён неяк крывяную каўбасу, а ў яго ў той час быў насмарк. Схапіў ён бляшаначку з парашком ад насякомых ды сыпнуў гэты парашок у фарш для каўбасы. З таго часу ўсе ў Індржыхавым Градцы ходзяць браць крывяную каўбасу толькі да Лінака. Людзі проста валам валілі ў краму. А ён быў чалавек кемны і змікіціў, што прычына тут – парашок ад насякомых і пачаў заказваць цэлыя скрыні гэтага парашку, а фірму, у якой ён яго купляў, загадзя папярэдзіў, каб на скрынках пісалі «Індыйскія прыправы». Гэта была яго таямніца, з ёй ён сышоў і ў магілу. Але што самае цікавае, дык гэта тое, што ў тых сем’ях, дзе куплялі ў яго каўбасу, сышлі ўсе тараканы і клапы. I цяпер Індржыхаў Градад належыць да самых чыстых гарадоў ва ўсёй Чэхіі.
– Ты ўжо скончыў? – спытаў вальнапісаны Марак, які, відаць, таксама хацеў умяшацца ў размову.
– З гэтым выпадкам я скончыў, – адказаў Швейк, – але я ведаю яшчэ адзін падобны выпадак у Бескідах. Пра яго я раскажу вам тады, калі мы будзем на баявых пазіцыях.
– Кухарскае майстэрства, – пачаў вальнапісаны Марак, – лепш за ўсё спасцігаецца ў час вайны, асабліва на фронце. Дазволю сабе падаць невялікае параўнанне. У мірны час усе мы чыталі і чулі пра так званыя «ледзяныя поліўкі», г. зн. супы, у якія кладуць лёд. Гэтыя супы вельмі любяць у паўночнай Германіі, Даніі і Швецыі. А тут, бачыце, здарылася вайна, і гэтай зімой у Карпатах у салдат было столькі мёрзлай поліўкі, што яны ад яе насы адварочвалі, а гэта ўсё ж такі далікатная страва.
– Мёрзлы гуляш есці можна, – запярэчыў старшы пісар Ванак, – але нядоўга, самае большае тыдзень. З-за яго наша дзевятая рота пакінула акопы.
– Яшчэ за мірным часам, – надзвычай сур’ёзна сказаў Швейк, – уся вайсковая служба круцілася вакол кухні і самых разнастайных страў. Быў у нас у Будзеёвіцах обер-лейтэнант Закрэйс, той заўсёды туляўся каля афіцэрскай кухні і, калі які салдат правінаваціцца, то паставіць яго слупам і як накінецца: «Ты, нікчэмнік, калі гэта яшчэ раз паўторыцца, я зраблю з тваёй морды адбіўную катлету, я раздушу цябе ў бульбяную тоўчанку і табе ж дам сажраць. I палезуць з цябе гусіныя трыбухі з рысам, будзеш пражыцца, як шпігаваны заяц на блясе. Вось бачыш, ты мусіш выправіцца, калі не хочаш, каб людзі думалі, што я з цябе зрабіў фаршыраваную смажаніну з капустай».
Наступны выклад і цікавая гаворка аб выкарыстанні меню ў мэтах выхавання салдат былі перапынены моцным крыкам наверсе, дзе закончыўся ўрачысты абед. У бязладнай гамане галасоў вылучаўся крык кадэта Біглера: