Выбрать главу

«Нойе Фрайе Прэсэ» – венская нацыяналістычная газета.

«…ляжу nof нарах!» – гэта значыць у паліцэйскім участку.

Марыбор – горад, які да заканчэння першай сусветнай вайны ўваходзіў у склад Аўстра-Венгрыі.

Анабазіс (грэч.) – паход у якую-небудзь краіну. Гашак іранічна намякае ва рэакцыйны паход чэхаславацкіх легіёнаў у час іх мяцяжу ў Сібір. Гэты паход быў названы чэшскімі нацыяналістычнымі пісьменнікамі «сібірскім анабазісам».

…за Фларыянам… – гэта значыць за статуяй святога Фларыяна; лічылі, што святы Фларыян ахоўвае ад пажараў. У многіх чэшскіх вёсках стаялі яго статуі, якія паказвалі гэтага святога пры тушэнні вадой пажару.

…«калі гасудар не каранаваўся»… – Франц-Іосіф, нягледзячы ва сваё ўрачыстае абяцанне каранавацца каралём Чэхіі, што да яго рабілі імператары Аўстра-Венгерскай манархіі, не выканаў свайго абяцання.

Ліпніцы – у гэтым невялікім горадзе на паўднёвым усходзе Чэхіі правёў свае апошнія гады жыцця Яраслаў Гашак, тут ён у час сваёй хваробы дыктаваў раман «Прыгоды ўдалага салдата Швейка». У Ліпніцы Гашак і пахаваны.

Кунтушоўка – польская моцная салодкая гарэлка.

Мікалай Мікалаевіч – вялікі князь, які быў у пачатку першай імперыялістычнай вайны вярхоўным галоўнакамандуючым рускіх войскаў.

Пршэраў – горад у Маравіі.

«Чорт» – вельмі моцная настойка.

Прафос – турэмны надзіральнік.

Мальша – рака, якая ўпадае ў Влтаву ля горада Чэшскія Будзеёвіцы.

Святая Агнеса – паводле падання, святая, якая дапамагала бедным.

Штанглі – кайданы. Правая рука арыштанта прыкоўвалася кароткім ланцугом да левай нагі.

Наш вярхоўны галоўнакамандуючы. – Вярхоўным галоўнакамандуючым аўстра-венгерскай арміі лічыўся імператар Франц-Іосіф I.

Рудальфінум – дом, пабудаваны ў Празе ў 1880 г. у гонар прынца Рудольфа. У час першай сусветнай вайны тут наладжвалі лекцыі, выстаўкі і канцэрты. У гады першай рэспублікі ў гэтым доме размяшчаўся парламент.

Мост на Літаве – горад у Чэхіі. У 1914 г. граніца паміж Аўстрыяй і Венгрыяй праходзіла па рацэ Лейце і правая частка горада мела венгерскую назву – Кірай-Хіда. Нямецкая назва – Брукна-Лейце.

Штваніца – востраў на Влтаве ў Празе, быў звычайным месцам кірмашовых забаў.

«Кацяржынкі» – знакамітая ў Празе псіхіятрычная бальніца.

Часопіс «Свет жывёлы» – выходзіў спачатку ў Коліне, затым у Празе; выдаваў яго Фукс. Некаторы час рэдактарам гэтага часопіса быў Гашак. Тое, што расказвае Марак, блізкае да сапраўдных падзей, якія адбываліся з Гашакам.

Падкрканошэ – перадгор’е горнага ланцуга Крканошэ.

…птаха, якая сядзела на арэхавым дрэве. – У часопісе «Свет жывёлы» быў змешчаны артыкул Гашака, які апісваў птаху пад назвай «жалудоўка» – даслоўны пераклад з нямецкага «Eichelhäher», Кадлачак меў рацыю ў тым, што гэтая птаха па-чэшску называецца не «арэхаўка» і не «жалудоўка», а «сойка».

Трафіка – лаўка, у якой прадаюцца паштовыя і гербавыя маркі, папяросы і тытунь. У Аўстра-Венгрыі існавала дзяржаўная манаполія ва тытунь і інш. Канцэсія ва трафіку з’яўлялася свайго роду пенсіяй і давалася інвалідам, салдатам, удовам і г. д.

Дрына – прыток ракі Савы, які аддзяляе Боснію ад Сербіі. Праз Дрыну і Саву ў 1914 і 1915 гг. аўстрыйцы чатыры разы прабіраліся ў Сербію.

Белая Гара. – Тут у 1620 г. адбылася гістарычная бітва чэхаў з крыжаносцамі. Пад Белай Гарой чэхі пацярпелі паражэнне. Пасля гэтага наступіла бязлітасная рэакцыя Габсбургаў, якая цягнулася трыста гадоў.

Врхліцкі Я. (1853–1912) – знакаміты чэшскі паэт.

«Пестэр-Ллойд» – буржуазная газета, якая выходзіла ў Будапешце.

Зямля кароны святога Штэфана – маецца на ўвазе Венгрыя.

“Пешты-Хірлап» – газета венгерскай нацыяналістычнай буржуазіі, якая выходзіла ў Будапешце.

“Шапронь-і-Напла» – венгерская буржуазная газета, якая выходзіла ў горадзе Шапронь.

Папугайскі полк – мянушка Дзевяноста першага палка, атрыманая з-за зялёных пятліц, якія характэрны для формы гэтага палка.

Прэсбург – нямецкая назва горада Браціславы.