Пастух высыпаў з гаршка бульбу і наліў у агульную міску кіслага авечага малака. Валацуга ўспамінаў далей, як жандары сваю ўладу паказвалі:
— У Ліпніцы[14] жыў жандарскі вахмістр пад самым замкам, кватэра ў яго была ў самым жандарскім аддзяленьні. А я, стары дурань думаў, што жандарскае аддзяленьне заўсёды павінна стаяць на відным месцы, на пляцы ці дзе-небудзь накшталт гэтага, а зусім не ў маленькім завулку. Абыходжу я раз дамы на ўскраіне. На шыльды-ж не глядзіш. Дом за домам так і ідзе. Нарэшце ў адным доме я адчыняю дзьверы на другім паверсе і дакладваю пра сябе, як належыць: «Падарэце няшчаснаму» убогаму старцу… Родненькія! Ногі ў мяне адняліся: гляджу— жандары! Уздоўж сьцяны стрэльбы, на стале крыж з Езусам, на шафе рэестры, гасудар імпэратар над сталом проста на мяне вылупіўся. Не пасьпеў я і слова пралепятаць, падскочыў да мяне вахмістр, ды-ак дасьць! Паляцеў я па ўсіх усходах, ды так і не спыніўся да самых Кэйжліц. Вось брат, якія ў іх правы.
Усе заняліся ядою, і праз паўгадзіны ў напаленай хатцы ўсё ахутаў сон.
Сярод ночы Швэйк ўстаў, ціха апрануўся і вышаў. На ўсходзе ўзыходзіў месяц, і пры яго бледым сьвятле Швэйк закрочыў на ўсход, гаворачы сам сабе:
«Ня можа-ж гэтага быць, каб я ня трапіў у Будэйовіцы».
Вышаўшы з лесу, Швэйк убачыў направа нейкі горад. Ён павярнуў на поўнач, потым зноў на поўдэень і зноў вышаў да нейкага гораду. (Гэта былі Вадняны). Швэйк зьвярнуў цераз луг, і ўпяршыню прамені сонца віталі яго на ўзгорыстых схілах непадалёку ад Працівіна.
— Уперад! скамандаваў сам сабе ўдалы ваяка Швэйк. — Абавязак заклікае. Я павінен трапіць у Будэйовіцы.
Але на няшчасьце, заміж таго, каб ісьці ад Працівіна на поўдзень — да Будэйовіц, Швэйк падаўся на поўнач — да Пысэка.
Пад поўдзень ён убачыў вёсачку. Спускаючыся з ўзгорка, Швэйк падумаў:
«Так далей справа ня пойдзе. Запытаю вось, як ісьці ў Будэйовіцы».
Уваходзячы ў вёску, Швэйк са зьдзіўленьнем убачыў на слупе каля крайняй хаты надпіс «Пуцімская воласьць».
«Вось табе й на! — падумаў Швэйк, — зноў трапіў у Пуцім. Гэта-ж я тут у стозе начаваў».
Далей яму ня прышлося дзівіцца. З белага памалёванага доміка, на якім красавалася «курыца» (так называлі дзяржаўнага арла), вышаў жандар, як павук на паляваньне.
Жандар пашоў проста на Швэйка і спытаўся толькі:
— Куды?
— У Будэйовіцы, у свой полк.
Жандар саркастычна ўсьміхнуўся.
— А сам ідзе з Будэйовіц. Будэйовіцы-ж ззаду ў вас засталіся.
І павалок Швэйка ў аддзяленьне.
Пуцімскі жандарскі вахмістр быў вядомы на ўсю акругу тым, што дзейнічаў хутка і тактычна. Ён ніколі ня крычаў на арыштаваных, але так даскавала і спрытна дапытваў, што і нявінны-б прызнаўся. Для гэтай мэты ён прыстасаваў двух жандараў, і перакрыжаваны допыт справаджаўся заўсёды ўсьмешкамі ўсяго жандарскага пэрсоналу.
— Сутнасьць крыміналістыкі ў тым, каб быць хітрым і разам з тым ласкавым, — гаварыў заўсёды сваім падначаленым вахмістр. — Гарлаць на каго-б там ні было — справа пусьцяковая. З абвікавачанымі і падазронымі трэба абыходзіцца далікатна і тонка, але старацца ўтапіць іх у струмені пытаньняў.
— Проша, салдацік, — сказаў жандарскі вахмістр Швэйку. — Сядайце, здарожыліся нябось, утаміліся? Раскажэце-ж нам, куды вы ідзяцё?
Швэйк паўтарыў, што ідзе ў Чэскія Будэйовіцы ў свой полк.
— Вы відавочна, зьбіліся з дарогі,—з тонкай ўсьмешкай сказаў вахмістр. — Справа ў тым, што вы ідзяцё з Чэскіх Будэйовіц, у чым самі лёгка можаце пераканацца. Над вамі вісіць карта Чэхіі. Гляньце: на поўдзень ад нас знаходзіцца Працівін, на поўдзень ад Працівіна — Глыбокае, а яшчэ далей на поўдзень — Чэскія Будэйовіцы. Значыць вы ідзяцё не ў Будэйовіцы, а з Будэйовіц.