— Начальнік станцыі там разьбярэ, — вырашыў кандуктар. — Гэта абыдзецца вам дваццаць крон.
Пасажыры павылаэілі тым часам з вагонаў, зайшоўся, засьвіргатаў обэр-кандуктарскі сьвісток, і нейкая пані з перапуду пабегла з ручным сакваяжам цераз поле.
— I варта, — разважаў Швэйк, захоўваючы поўны спакой, — дваццаць крон — гэта яшчэ мала. Калі гасудар імпэратар праяжджаў па Жыжкаве[3], нейкі Франта Шнор спыніў яго карэту, кінуўшыся перад гасударом імпэратарам проста пасярод бруку. У паліцыі камісар, плачучы, дакараў Шнора, што той не павінен быў гэтага рабіць у яго раёне, а мог-бы выбраць сабе хоць-бы суседнюю вуліцу, якая ўваходзіць у раён камісара Краўса, і там выказваць свае вернападданьніцкія пачуцьці. Потым Шнора пасадзілі.
Швэйк аглянуўся і ўбачыў, што да натоўпу слухачоў, што сабраліся кругом яго, падышоў обэр-кандуктар.
— Ну пара ехаць далей, сказаў Швэйк. — Добрага мала, калі цягнік позьніцца. Калі-б гэта было ў мірны час, тады, калі ласка, але раз вайна, то трэба ведаць, што ў кожным цягніку едуць вайсковыя чыны: генэрал-майоры, паручнікі, дэяншчыкі. Спазьненьне — рэч небясьпечная. Наполеон пры Ватэрлёо спазьніўся на пяць мінут і п… усю сваю славу.
У гэты момант праз натоўп слухачоў прарваўся паручнік Лукаш. Зьбялелы, як сьмерць, ён мог выгаварыць толькі:
— Швэйк!
Швэйк ўзяў пад казырок і далажыў:
— Пан обэр-лейтэнант, асьмелюся далажыць, гэта на мяне злажылі, што я спыніў цягнік. Дзіўныя плёмбы на гэтых тармазох. Чалавеку лепш да іх і не набліжацца, а то здарыцца бяда, і з яго захочуць дваццаць крон, як хочуць садраць з мяне.
Обэр-кандуктар даў сьвісток і цягнік крануўся.
Пасажыры разышліся па сваіх мясцох. Лукаш не сказаў ні слова і пашоў у сваё купэ.
З Швэйкам засталіся толькі чыгуначнік і праваднік. Праваднік выняў запісную кніжку і складаў пратакол пра здарэньне. Чыгуначнік варожа глядзеў на Швэйка. Швэйк запытаўся ў яго — Даўно служыце на чыгунцы?
I таму што чыгуначнік не адказаў, Швэйк расказаў выпадак з адным сваім знаёмым, нейкім Францішкам Млічкам з Угржэнэвэса пад Прагай, які таксама нек раз пацягнуў за ручку тормаза і з перапуду яму заняло мову. Адпусьціла толькі праз два тыдні, калі ён пашоў у госьці да гародніка Вапэка і там пабіўся, а рэшта гасьцей схвасталі аб яго бізун з валовых жыл.
— Гэта здарылася, — дадаў Швэйк, — у 1912 годзе ў маі месяцы.
Чыгуначнік замкнуўся ў клёзэце.
З Швэйкам застаўся праваднік і стаў цягнуць з яго душу, патрабуючы, каб Швэйка заплаціў дваццаць крон штрафу, напіраючы на тое, што ў адваротным выпадку Швэйка прыдзецца зсадзіць у Табары і здаць начальніку станцыі.
— Ну што-ж, вельмі добра, — сказаў Швэйк, — я не ад таго, каб пагутарыць з адукаваным чалавекам. Вельмі рад пазнаёміцца з табарскім начальнікам станцыіі.
Швэйк вынуў з вапазухі люльку, закурыў, і, выпускаючы хмары горкага дыму, казаў далей:
— Некалькі гадоў таму назад начальнікам станцыі Сьвітава быў пан Вагнэр. Вось быў жывадзёр. Прыдзіраўся да падначаленых і прыціскаў іх, дзе толькі мог, але больш за ўсё насядаў на стрэлачніка Юнгвірта, пакуль небарака з адчаю не пабег тапіцца. Але перад тым як скончыць самагубствам, Юнгвірт напісаў начальніку станцыі ліст, што пасьля свае сьмерці будзе прыходзіць да яго па начох. Дальбог ня лгу. Так і зрабіў. Сядзіць, напрыклад, начальнік станцыі ўночы каля тэлеграфнага апарату, як раптам чуецца званок, і начальнік станцыі прымае такую тэлеграму: «Як маешся, сволач? Юнгвірт».
Гэта цягнулася цэлы тыдзень, і начальнік станцыі стаў пасылаць па ўсіх правадох у адказ на тэлеграмы з таго сьвету такую дэпэшу: «Даруй мне, Юнгвірт». Нарэшце аднае ночы апарат настукаў яму такую тэлеграму: «Павесься на сэмафоры каля моста, Юнгвірт». Начальнік станцыі паслухаўся. Потым за гэта арыштавалі тэлеграфіста з суседняй станцыі… Як бачыце, бываюць у нябесных сфэрах рэчы, пра якія мы нічагусенька ня ведаем.
Цягнік падышоў да станцыі Табар, і Швэйк, перад тым, як пайсьці за правадніком да начальніка станцыі, далажыў, паводле дысцыпліны, паручніку Лукашу:
— Гонар маю далажыць, пан паручнік, мяне вядуць да начальніка станцыі.
Паручнік Лукаш не адказаў. Яго апанавала нейкая нэндза.
«Пляваць мне на ўсё, — мільганула ў яго ў галаве, — і на Швэйка і на лысага генэрал-майора, што сядзіць насупраць. Сядзець-бы да Будэйовіц, каб ніхто не чапаў, а там выйсьці з цягніка, зьявіцца ў казармы і накіравацца на фронт з першай-жа маршавай ротай. На фронце падставіць лоб пад няпрыяцельскія кулі,—толькі-б уцячы з гэтага няшчаснага сьвету, па якім цягаюцца такія сволачы, як Швэйк».