З пакінутай будкі фотографа, які да вайны здымаў салдат, што праводзілі маладыя гады на ваенным стрэльбішчы, якое знаходзілася тут недалёка, адкрываўся від на даліну Літавы і чырвоны электрычны ліхтар над уваходам у бардак «У кукурузнай шышкі», які ў 1918 годзе ў час вялікіх манэўраў у Шопроні быў ласкаў наведаць эрцгерцаг Стэфан, і дзе кожны вечар зьбіралася афіцэрская кампанія.
Гэта быў самы фэшэнэбэльны публічны дом у горадзе, куды ня мелі доступу ніжнія чыны і вольнапісаныя, якія хадзілі ў «Ружовы дом». Яго зялёныя агні таксама відаць былі з будкі фотографа. Такое разьмежаваньне па чынох захавалася і на фронце, калі монархія не магла ўжо дапамагчы свайму войску нічым іншым, апрача паходных бардакоў пры штабах брыгад, якія называліся «пуфамі». Такім чынам існавалі імпэратарскія афіцэрскія пуфы, імпэратарскія ўнтэр-афіцэрскія пуфы і імпэратарскія пуфы для радавых.
Мост на Літаве зьзяў агнямі. З другога боку Літавы зьзялі агнямі Кіраль-Хіда, Тысляйтанія і Трансляйтанія[62]. У абодвых гарадох, з якіх адзін быў вэнгерскім, а другі — аўстрыйскім, гралі цыганскія капэлі, пелі, пілі. Кафэ і рестораны былі ярка асьветлены. Мясцовая буржуазія і чыноўніцтва вадзілі з сабою ў кафэ і рэстораны сваіх жонак і дарослых дачок, і ўвесь Мост на Літаве, Bruk an der Leite, як i Кіраль-Хіда зьяўляліся ні чым іншым, як адным вялізарным бардаком.
У адным з афіцэрскіх баракаў у лягеры Швэйк чакаў свайго паручніка Лукаша, які пашоў вечарам у тэатр і да гэтага часу яшчэ не вярнуўся. Швэйк сядзеў на пасланай пасьцелі паручніка, а насупраць, на стале, сядзеў дзяншчык майора Вэнцэля.
Майор Вэнцэль вярнуўся з фронту назад у полк, пасьля таго, як у Сэрбіі, на Дрыне, бліскуча даЕёў сваю няздольнасьць. Хадзілі чуткі, што ён загадаў разабраць і зьнішчыць понтонны мост раней, чым палавіна яго батальёну перабралася на другі бок ракі. Цяпер ён быў назначан начальнікам вайсковага стрэльбішча ў Кіраль-Хідзе і апрача таго выконваў нейкія функцыі ў гаспадарцы вайсковага. лягеру. Сярод афіцэраў пагаворвалі, што цяпер майор Вэнцэль паправіць свае справы. Уваход у пакоі Лукаша і Вэнцэля быў з адных усходаў.
Дзяншчык майора Вэнцэля, Мікулашэк, нехлямяжы, зрыты воспаю хлапец, калыхаў нагамі і лаяўся:
— Што гэта можа азначаць, што стары чорт усё яшчэ ня ідзе. Цікава было-б ведаць, дзе гэта старызна цэлую ноч цягаецца. Мог-бы прынамсі пакінуць мне ключ ад кватэры. Я разлёгся-б на пасьцелі і бутэлечку адаткнуў-бы. У нас там віна чорт што.
— Ён, кажуць, крадзе, — сказаў Швэйк, насьмелую курачы папяросу свайго паручніка, бо той забараніў яму курыць у пакоі люльку. Ты-ж павінен ведаць, адкуль у яго віно…
— Куды загадае, туды і хаджу, — тонкім галаском сказаў Мікулашэк. — Напіша патрабаваньне на віно для шпіталю, а я атрымаю і дадому прынясу.
— А калі-б ён табе загадаў украсьці палкавыя грошы, ты-б таксама зрабіў? Тут то ты сьмелы, а перад ім дрыжыш, як асінавы ліст.
Мікулашэк заморгаў сваімі маленькімі вочкамі:
— Гэта-б мы яшчэ падумалі.
— Няма чаго тут думаць, сапляк ты гэтакі! — крыкнуў на яго Швэйк, але тут-жа асекся.
Адчыніліся дзьверы, і ўвайшоў паручнік Лукаш. У паручніка быў трохі ўзьняты настрой, што ня цяжка было заўважыць па яго надзетай задам наперад шапцы.
Мікулашэк так перапужаўся, што забыўся саскочыць з стала, і, седзячы, аддаваў чэсьць, забыўшыся пры гэтым, што ён быў бяз шапкі.
— Маю гонар далажыць, што ў даручаным мне памяшканьні ўсё ў поўным парадку, — адрапартаваў Швэйк, выцягнуўшыся ва фронт па ўсіх правілах, але з папяроскай у зубах. Паручнік Лукаш не зьвярнуў на Швэйка ніякай увагі і накіраваўся проста да Мікулашэка, які з вытрашчанымі вачыма сачыў за кожным рухам паручніка і па-ранейшаму аддаваў чэсьць, седзячы на стале.
— Паручнік Лукаш, — адрэкомэндаваўся паручнік, падыходзячы да Мікулашэка ня зусім цьвёрдым крокам. — А ваша як прозьвішча?
Мікулашэк анямеў. Лукаш падсунуў сабе крэсла, сеў проці Мікулашэка і, гледзячы на яго зьнізу ўгору, сказаў:
— Швэйк, дастаньце мне з куфэрка рэвольвэр.
Пакуль Швэйк корпаўся ў куфэрку, Мікулашэк не сказаў ні слова і толькі з жахам утаропіўся на паручніка. Каб ён мог заўважыць, што сядзіць на стале, то яму прышлося-б зьбянтэжыцца яшчэ больш, бо яго ногі датыкаліся да кален паручніка, які сядзеў насупраць.
— Як завуць, я ў вас пытаюся?! — крычаў паручнік зьнізу ўгору на Мікулашэка.
Але той маўчаў. Як ён растлумачыў потым, ён зусім аслупянеў, калі ў пакой увайшоў паручнік. Ён хацеў саскочыць за стала, але ня мог, хацеў адказаць — і ня мог, хацеў перастаць аддаваць чэсьць, але таксама ня мог гэтага зрабіць.
62
Тысляйтанія — тэрыторыя на тым баку Літавы (Leite) — Аўстрыя. Трансляйтанія — на гэтым баку Літавы — Вэнгрыя.