Выбрать главу

Калі прайшоў нейкі час, — ён ня мог пазнаць, колькі спаў, — хлопчык прачхнуўся й, лежачы з расплюшчанымі вачыма, няясна прадстаўляў сабе, дзе ён і што сталася з ім. Чуўся бесьперарыўны шум, кроплі дажджу глуха падалі на дзеравяную страху. Ціхае пачуцьцё задаволеньня заўладала ім, але ў тую-ж мінуту яно заглушана было піскам, рогатам і сіплым сьмехам, што разьлягаўся саўсім блізка. Няпрыемныя дрыготкі прабеглі ў яго па целе; ён высунуў галаву, прабуючы разглядзець, адкуль чуўся шум. У вачох яго паказаўся страшэнны, нехарозны абраз. У процілежным канцы сьвірна, на падлозе гарэў агонь, вакол якога, асьветлены чароўным чырванаватым водбліскам, тоўпіўся самы рознаколерны збор галцяёў ды абадранцаў абодвых палоў — хто стаяў, хто сядзеў на зямлі або валяўся выцягнуўшыся. Тут былі здаравяцкія мужчыны, загарэлыя, кудлатыя ў фантастычным рызьзі і дзяцюкі невялікага росту з зьвярыным выразам твару, таксама ў лахманох; былі тут сьляпыя жабракі, з плястарамі або з павязкамі на вачох, клыбатыя з дзеравянымі нагамі і на кулях, хворыя з гнойнымі ранамі, зіхацеўшымі з-пад ганучаў; быў тут і разносчык падазроннага выгляду з кошыкам, тачыльнік, меднік, цырулік — кожны са свзімі прыладамі; былі й дзяўчынкі-падросткі й маладыя жанчыны і старыя, зморшчаныя ведзьмы — гразныя, абадраныя. Усе раўлі, лаяліся, гаварылі няпрыстойныя словы. Абраз дапаўняла трое малагодніх дзяцей хваравітага выгляду і некалькі худых, галодных сабак, з вяроўкамі на шыі, — служыўшых праваднікамі сьляпым.

Надыйшла ноч; шайка скончыла вячэру, I пачалося п'янства; чарка захадзіла па руках. Некалькі галасоў закрычала:

— Песьню, песьню! Бат! Дзік! А ну-ж, песьню!

Адзін сьляпы ўстаў, садраў плястар, затуляўшы яго здаровыя вочы, і дошчачку з жаласьлівым апісаньнем прычынаў сьлепаты. Дзік-кульгавы адвязаў дзеравяную нагу і на ўласных моцных нагах падыйшоў да свайго таварыша па прафэсіі. Яны сіплівымі галасамі зацягнулі вясёлую песьню, а ўся кампанія падхапляла прыпеўку аглушальным хорам. Калі дайшлі да апошняга куплету, дык паўп'яны энтузіязм настолькі ахапіў бадзякаў, што яны засьпявалі песьню спачатку, ды з гэткаю сілаю, што сьвіран дрыжэў.

Затым пайшлі тары-бары — але не на зладзейскім жаргоне, дзеля таго, што ім карысталіся толькі ў прысутнасьці пабочных. З гутарак

выясьнілася, што Джон Гобс ня быў навічком, а ўжо раней знаўся з шайкаю. Яго змусілі расказаць пра свае апошнія прыгоды, і калі ён паведаміў, што выпадкова забіў чалавека, дык пачуліся воклікі адабрэньня, — а калі дадаў, што чалавек гэты быў сьвяшчэньнік, дык усе пачзлі падвышаць Гобса і пілі за яго здароўе. Старыя знаёмыя радасна віталі яго, новыя з гордасьцяй ціснулі яму руку. Пасыпаліся распытваньні, дзе ён гэтак доўга прападаў.

— У Лёндане, браточкі, — адказваў ён, — там лепей і бесьпячней, чымся ў глушы ў апошнія гады, калі законы зрабіліся гэтак строгімі. Ня прыкінься да мяне бяда, дык я застаўся-б там. Не хацелася мне выбірацца й валачыцца па загародных месцах — але здарэньне, нічога не парадзіш.

Ён спытаўся, сколькі цяпер чалавек у шайцы. „Атаман" або „начальнік" адказваў:

— Дваццаць пяць малайцоў-шалапутаў, зладзеяў ды галаварэзаў, ня лічачы бабаў, дзявок ды іншых стварэньняў. Большая часьць тут, некаторых няма, пайшлі на ўсходні бок. І мы таксама пацягнемся раніцай за імі.

— Штосьці ня відаць Уэна ў нашай чэснай кампаніі. Куды-ж ён падзеўся?..

— Небарака, ён цяпер, мусі, у пекле ліжа гарачыя патэльні. Яго яшчэ ўлетку прыстукалі ў разбоі.

— Шкада, Уэн быў спрытны й адважны дзяцюк.

— Гэта праўда. Яго каханка, чорнамазая Бэс, засталася ў нас, ды няма яе тут — таксама пацягнулася на ўсход; слаўная дзеўка — чэснага й шляхетнага характару — ніхто ня скажа, каб піла больш, як чатыры дні, на тыдзень.

— Памятаю яе, як-жа — акуратная, добрая дзеўка, варта пахваліць. А маці-ж яе была яшчэ цікавей, неўгамонная, найзьлейшая баба, але затое разумная, як чорт.

— Гэта й пагубіла яе. Яна гэтак добра варажыла на руку, гэтак акуратна праракавала будучыну, што зрабілася вядомай, як варажбітка — і засудзілі яе спаліць жыўцом. Жаласьлівасьць забрала мяне, калі я ўбачыў, як стойка спаткала яна сьмерць. Страшэнна лаяла яна натаўп, які сабраўся паглядзець на яе, — вагністыя языкі высоўваліся і ўжо пачыналі лізаць твар, зачаплялі рэдкія валасы, трашчалі над сіваю галавою. А яна ўсё лаяла й кляла, — ды як яшчэ! Тысячу гадоў пражывеш — гэткае лайбы не пачуеш. Эх, яе талент загінуў разам з ёю. Засталося толькі слабое насьледаваньне — далёка ўсім да яе!