«Касмылёва... Касмылёва... 5 лютага намазала спінку настаўніцкага крэсла сілікатным клеем, ім выпацкалася выкладчыца гісторыі Зоя Міхайлаўна...»
А вось яшчэ запіс, вельмі дзіўны: «На ўроку рускай літаратуры ў час чытання па ролях «Рэвізора» Гогаля Таня Касмылёва заявіла, што будзе чытаць тады, калі Мая Міхайлаўна дасць ёй ролю Хлестакова. Але настаўніца дала ёй ролю дачкі Гараднічага. Таня стукнула дзвярыма і пабегла з урока...»
Антаніна Фёдараўна задумалася, чытаючы гэтыя радкі: «Цікава, чаму ролю Хлестакова? Дзяўчынка, і раптам захацела быць Хлестаковым?..»
Не, яна не магла ведаць: Таня толькі што стала прынцэсай тусоўкі «Рэтс». Ёй, відаць, хацелася адчуць сябе і тут вышэй за ўсіх, хацелася ўлады: хай баяцца, хай гнуцца перад Хлестаковым-Касмылёвай усе гэтыя Гараднічыя, Землянікі, Бобчынскія, Добчынскія — яе ж аднакласнікі.
Антаніна Фёдараўна паволі перагортвала даволі тоўстую запісную кніжку, якая стракацела ад яе ўборыстага почырку. Нечакана яна спынілася на абзацы, які быў падкрэслены чырвоным алоўкам. «Інцыдэнт: Рагозіна — Касмылёва — Цэхановіч. Таня лінула ў твар Вераніцы кампотам у сталовай. Дала аплявуху Цэхановічу. За што?».
Гэтае пытанне «За што?», помніць, стала прычынай склікання нечарговага класнага сходу. Можна было правесці ў класе традыцыйны разбор, нават учыніць разнос Касмылёвай... Ды што з таго? Колькі падобных разносаў учынялася ў школе? А хуліганы ад гэтага не станавіліся лепшымі, наадварот, яны яшчэ больш затойвалі ў сабе злосць і на другі ж дзень імкнуліся адпомсціць.
Неабходна прыдумаць нешта іншае. Антаніна Фёдараўна ўспомніла, што ў сёмым класе па рускай літаратуры вывучаюць па пазакласнаму чытанню раман Этэль Ліліян Войніч «Авадзень». А гэтую цудоўную кнігу яна добра запомніла са школьных гадоў. Ёсць там эпізод, калі Джэма незаслужана б'е па шчацэ Артура. Узяць яго, разгледзець. Папрасіла выкладчыцу рускай літаратуры Маю Міхайлаўну, каб усім вучням дала заданне прачытаць раман да класнага сходу. Запрасіла на сход Маю Міхайлаўну. Тая згадзілася. Расказала ёй пра інцыдэнт у сталовай, напомніла пра эпізод у рамане...
Вадзім і Вераніка таксама прыйшлі на сход.
— Дзеці, вы ўсе прачыталі раман Войніч «Авадзень»? — спытала Мая Міхайлаўна пасля таго як Антаніна Фёдараўна адкрыла сход і назвала яго тэму.
— Усе! — пачулася ў адказ.
— I Касмылёва?
— Я не чытала...
— Ну, што ж, Таня, пазнаю цябе. Застаецца табе толькі слухаць. Вы памятаеце той момант,— Мая Міхайлаўна звярнулася да ўсіх вучняў,— калі Джэма ўдарыла па шчацэ Артура? Ударыла незаслужана, думаючы, што Артур выдаў іх агульнага паплечніка па барацьбе Боллу. Вы помніце, як потым пакутавала Джэма. Яна думала, што з-за гэтага недарэчнага яе ўчынку, магчыма, утапіўся Артур. Як перажывала яна! Як перажывала!!! Давайце зачытаем вось гэты ўрывак на старонцы сто сорак шэсць. Дайце кнігу Тані Касмылёвай. Калі ласка, Таня, прачытай вось гэты абзац,— падышла, паказала настаўніца рускай мовы і літаратуры.
Таня неахвотна пачала чытаць: «Усё яе юнацтва было атручана думкай аб тым учынку. Дзень за днём, год за годам мужна змагалася з дакорам сумлення. Яна не пераставала сцвярджаць сабе, што служыць будучаму, і старалася адмежавацца ад неадступнага прывіду мінулага. Але штодзень, штогод яе суправаджаў вобраз тапельца, якога несла ў мора, у сэрцы гучаў горкі ўсхліп, які яна не магла заглушыць: «Артур загінуў! Я забіла яго!» Часам ёй здавалася, што гэткае ярмо надта цяжкае для яе пляч'эй».
— А цяпер, Таня, раскажы,— гэта ужо загаварыла Антаніна Фёдараўна,— пра свой учынак у сталовай...
Касмылёва хвіліну памаўчала, апусціўшы вочы. Відаць, абдумвала, як зманіць.
— Раскажы, раскажы, як было...— папрасіла Мая М-хайлаўна.
— Я піла кампот,— пачала Таня.— Вераніка праходзіла паміж сталоў і наўмысна штурхнула мяне пад локаць. Кампот разліўся мне на хвартух. Я не вытрымала і рэшткамі кампоту пырснула Рагозінай у твар. А тут ад не куль з'явіўся Вадзім, схапіў мяне за руку са шклянкай. Другой, вольнай рукой я незнарок ударыла яго па твары...
— Усё так было, Вераніка, Вадзім? — спытала Антаніна Фёдараўна.
— Не, не так...— запярэчыла Вераніка.— Я ішла паперадзе Вадзіма. Ён гарэзіў і ненаўмысна падштурхнуў мяне. Я зачапіла Таню, якая піла кампот. Кампот крышку разліўся на стол, астатнім Касмылёва лінула на мяне. Абліла мой хвартух, а не свой. I зусім невыпадкова,— Вераніка звярнулася да Касмылёвай,— ты ўдарыла Вадзіма. Што ты сказала перад гэтым, успомні? «Заступнічак знайшоўся...» I пляснула па твары... Так было, Вадзім? — Вераніка перавяла позірк на Цэхановіча.