Выбрать главу

— А якія-небудзь лекцыі вам чытаюць? — бачачы, як Тані не церпіцца зноў вярнуцца на сцэну і рынуцца ў танец, як яе сяброўкі, спытала Антаніна Фёдараўна ў апошні раз.

— Пропаведзі? — яна ўскінула галаву. — Гэта ёсць. Надакучыла! «Вы павінны выпраўляцца, з кожным днём станавіцца лепшымі. У вас наперадзе ўсё жыццё...» Зачытваюць нам цытаты Макаранкі, Сухамлінскага... А нядаўна прыязджаў святар. Хі-хі-хі! Божы служка. Кажуць, прапаноўваў свае паслугі. Хацеў прымаць ад нас пакаянні, здымаць грахі. Але нешта больш не відаць яго. Мусіць, не спадабаўся нашай дырэкцыі, — Таня нервалася, у яе было адно жаданне хутчэй зноў трапіць на сцэну, у гурт дзяўчат. I развітаўшыся, быццам козачка, пабегла туды.

Антаніна Фёдараўна выйшла з залы. Ала Іванаўна (яна дзяжурыла на вечары) пайшла праводзіць яе. У гэты час цэлая гурма дзяўчат з шумам па калідоры ішла ў клуб, дзе грымела музыка. У гэткіх жа квяцістых халаціках, як і тыя сямёра дзяўчынак, што дрыгаліся на сцэне.

— Папаўненне пайшло, — засмяялася Ала Іванаўна. — Затрымаліся. Адны — на кухні, іншыя — займаліся ўборкай...

— I так кожны вечар? — пацікавілася настаўніца.

— Калі кіно няма, танцуюць цэлы вечар. А калі паказваюць фільм, то весяляцца пад рок-музыку пасля яго, да адбою.

— Нічога сабе...

— Гэта ж не жартачкі... — ледзь не ўсклікнула Ала Іванаўна. — Нядаўна яны залезлі на дах аднаго з будынкаў вучылішча і заявілі, што аб'яўляюць галадоўку і не злезуць, пакуль не купяць ім музычную ўстаноўку. I што вы думаеце — двое сутак сядзелі там і ніякія ўгаворы не дапамаглі. Вось і пайшлі на гэта: спецыяльна купілі музычную апаратуру, задаволілі іх патрабаванні. Вы ж бачылі вялізныя калонкі... А ініцыятарам галадоўкі, кажуць, была Таня Касмылёва. Ну і «арэшак», ну і «арэшак»... — пахітала галавой. — Калі надыходзіць чарга дзяжурыць на вечары, здаецца, куды-небудзь уцякла б, хоць на іншую планету. Так непрыемны гэты гром...

Антаніна Фёдараўна разумела Алу Іванаўну, і па дарозе, пакуль выхавальніца праводзіла яе да кантрольна-прахаднога пункта, таксама гаварыла пра рок-музыку, што без яе ніводзін вечар у школе не праходзіць і ўдосталь надакучыла настаўнікам. Хай бы з'явіўся ўжо які-небудзь новы стыль...

Дома, прыехаўшы з Вербічаў, Антаніна Фёдыраўна доўгі час не магла супакоіцца. Усё валілася з рук. Думала пра Таню, пра яе лісты, якія яна напісала ёй і немаведама дзе падзеліся. Калі б згубіліся дзе-небудзь па дарозе, на пошце, то не ўсе б. Ну, няхай адзін, два лісты... А Таня ж напісала чатыры. У галаве былі розныя думкі. «А што, калі?...» Не хацелася дрэннае думаць пра выхавальнікаў вучылішча, асабліва пра намесніка дырэктара Зінаіду Львоўну. Яна, хацелася верыць, не пойдзе на самае горшае. «А калі ў тых лістах было пра не вельмі добрае ў вучылішчы, асабіста пра яе? Ці мела Зінаіда Львоўна права не пускаць лісты далей вучылішча і наогул, калі б тое здарылася, хто дазволіў ёй раскрываць, чытаць чужыя пісьмы? Гэта было б, па меншай меры, амаральна. А можа, у такой установе можна? Ці нават неабходна? Маўляў, мала чаго напішуць злачынцы. Ды, відаць, іх папярэджвалі, пра што можна пісаць. Эх, забылася спытаць у Тані...»

Беглі дні за днямі ў школьных і хатніх клопатах. Прайшоў месяц другой чвэрці вучобы. Больш цяжкімі сталі тэмы па матэматыцы ў спецкласе. Антаніна Фёдараўна шмат працавала з вучнямі, часта заставалася пасля ўрокаў. Вольнага часу амаль не было. Але, як насланнё, сядзела ў галаве, не давала спакою думка: Таня, яе лісты... «Завошта мне ўсё гэта? Вунь мае калегі адбудуць урокі — і хутчэй спяшаюцца дадому, аддаюць сябе сям'і і забываюць пра ўсё на свеце. Каб пра нейкую Таню Касмылёву думаць? Ды яны яе, напэўна, сцерлі б у парашок, каб дазволена было. Яна ім таксама нямала папсавала нерваў. Бач, як тады рэагавалі, калі выкладчыца хіміі Наталля Аляксандраўна Кравец паведаміла, куды накіравалі Таню. Амаль у ва ўсіх гарэлі нянавісцю вочы. А Гуз і Тумеля не скупіліся на адпаведныя словы... Калі б хто з іх ведаў, што я ездзіла ў вучылішча да Тані, то ніхто са мною — можна быць упэўненай — не стаў бы размаўляць, калі не горш... Лічылі б мяне ненармальнай».

Пра сваю паездку ў Вербічы Антаніна Фёдараўна нікому не расказвала, акрамя Танінай маці. Пасля гібелі Веранікі Рагозінай, пасля суда над Таняй ад Маргарыты Іосіфаўны адвярнуліся ўсе, нават суседзі па пляцоўцы дома. На рабоце, у магазіне «Мода», сталі пазбягаць з ёю сустрэч калегі. Затрымаюцца на хвіліну, спытаюцца, што трэба ў старшага таваразнаўцы і — зноў па сваіх аддзелах і секцыях. Маргарыта Іосіфаўна свае сакрэты расказвала толькі новаму мужу.