Później nadszedł wieczór. Zapaliły się ciemnawe latarnie zawieszone wysoko nad ziemią i prawie niczego nie oświetlające. Na dużych ulicach stało się już zbyt ciasno i cofając się przed tą ciasnotą Maksym znalazł się w jakimś mrocznym zaułku. Tam zrozumiał, że dzisiaj ma dosyć, i zatrzymał się.
Ujrzał trzy rozświetlone złociste kule, migocący niebieski napis ze szklanych rurek z jarzącym się gazem i drzwi prowadzące do sutereny. Wiedział już, że trzema złotymi kulami oznacza się tu zwykle miejsca, gdzie można coś zjeść. Zszedł w dół po wydeptanych stopniach i zobaczył salkę z niskim stropem, z dziesięć pustych stolików, podłogę posypaną grubą warstwą dosyć czystych trocin i szklany bufet zastawiony podświetlonymi butelkami tęczowych płynów. W tej kawiarni prawie nikogo nie było. Za niklowaną barierką przy bufecie z wolna poruszała się starsza, otyła niewiasta w białej kurtce z zawiniętymi rękawami; opodal za okrągłym stolikiem siedział w niedbałej pozie niski, ale silnie zbudowany człowiek z bladą, kwadratową twarzą i bujnymi, czarnymi wąsami.
Maksym wszedł, wybrał sobie stolik stojący w niszy, z daleka od bufetu i usiadł. Otyła niewiasta zza barierki popatrzyła w jego stronę i coś głośno powiedziała chrypliwym głosem. Wąsacz również spojrzał na niego pustymi oczami, odwrócił się, wziął stojącą przed nim wysoką szklankę z przezroczystym płynem, upił trochę i postawił na miejsce. Gdzieś trzasnęły drzwi i w salce pojawiła się młodziutka, sympatyczna dziewczyna w białym koronkowym fartuszku, odszukała Maksyma oczami, podeszła, oparła się palcami o stolik i zaczęła patrzeć ponad jego głową. Miała czystą, delikatną cerę, leciutki puszek na górnej wardze i piękne szare oczy. Maksym wytwornie musnął palcem koniec swego nosa i powiedział:
— Maksym.
Dziewczyna popatrzyła na niego z takim zdumieniem, jakby dopiero teraz go spostrzegła. Była tak miła, że Maksym mimo woli uśmiechnął się od ucha do ucha, i wówczas ona również się uśmiechnęła, wskazała na swój nos i powiedziała:
— Rada.
— Dobrze — powiedział Maksym. — Kolacja.
Skinęła głową i o coś spytała. Maksym na wszelki wypadek również pochylił głowę. Popatrzył na nią, gdy odchodziła. Była szczuplutka, zwinna i przyjemnie było pomyśleć, że w tym świecie również są piękni ludzie.
Otyły babsztyl przy bufecie wyrzucił z siebie długie, burkliwe zdanie i zniknął za barierką. Oni tu uwielbiają bariery — pomyślał Maksym. Wszędzie bariery, jakby wszystko było pod wysokim napięciem… Poczuł nagle, że wąsacz patrzy na niego. Nieprzyjemnie patrzy, nieprzychylnie. A właśnie to on cały jest jakiś nieprzyjemny. Trudno powiedzieć dlaczego, ale człowiek ten kojarzy mi się z wilkiem albo z małpą. No dobra, niech się kojarzy na zdrowie…
Rada znów się pojawiła i postawiła przed Maksymem talerz z parującą mieszaniną mięsa i owoców oraz gruby kubek z pieniącym się płynem.
— Dziękuję — powiedział Maksym i zapraszającym gestem wskazał stojące obok krzesło. Bardzo chciał, aby Rada posiedziała przy nim, póki będzie jadł, żeby coś mu opowiedziała, a on będzie słuchał jej głosu i starał się dać do zrozumienia, jak mu się bardzo podoba i jak mu jest z nią dobrze.
Ale Rada uśmiechnęła się tylko i pokręciła głową. Powiedziała coś — Maksym zrozumiał słowo „siedzieć” i odeszła pod barierkę. Szkoda — pomyślał Maksym. Wziął dwuzębny widelec i zaczął jeść, usiłując przy tym z trzydziestu znanych mu słów ułożyć zdanie wyrażające przychylność, sympatię i pragnienie jej towarzystwa.
Rada oparta plecami o barierkę stała z rękami skrzyżowanymi na piersiach i spoglądała na niego. Za każdym razem, kiedy ich oczy się spotkały, uśmiechali się do siebie. Maksyma zdziwiło jednak, że uśmiech Rady stopniowo stawał się coraz bledszy i niepewny. Targały nim nader mieszane uczucia. Chętnie patrzył na Radę, chociaż temu doznaniu towarzyszył radosny niepokój. Jedzenie sprawiało mu przyjemność. Podejrzana mieszanina okazała się nadspodziewanie smaczna i dosyć pożywna. Jednocześnie czuł na sobie krzywe, ciężkie spojrzenie wąsacza i bezbłędnie łowił płynące zza bariery niezadowolenie otyłej baby… Ostrożnie spróbował płynu z kubka: to było piwo, zimne, świeże, ale raczej zbyt mocne. Dla amatora.
Wąsacz coś powiedział i Rada podeszła do jego stolika. Rozpoczęli jakąś przytłumioną rozmowę, nieprzyjemną i wrogą, ale wtedy właśnie Maksyma zaatakowała mucha i musiał podjąć walkę. Mucha była potężna, niebieska i bezczelna. Zdawać by się mogło, że nadlatywała ze wszystkich stron jednocześnie, huczała i pojękiwała, jakby wyznawała Maksymowi miłość, nie chciała odlecieć, chciała być przy nim i przy jego talerzu, chodzić i oblizywać, była uparta i wielomówna. Skończyło się na tym, że Maksym wykonał niewłaściwy ruch i mucha wpadła do piwa. Maksym z obrzydzeniem odstawił kubek na drugi koniec stolika i zaczął dojadać ragoűt. Podeszła Rada i już bez uśmiechu, patrząc w bok, o coś zapytała.
— Tak — powiedział Maksym na wszelki wypadek. — Rada dobra.
Spojrzała na niego z przerażeniem, podeszła do bariery i wróciła niosąc na talerzyku malutką szklaneczkę z brunatnym płynem.
— Smaczne — powiedział Maksym patrząc na dziewczynę wzrokiem czułym i zaniepokojonym. — Co jest źle? Rada, siądź tu. Trzeba mówić. Nie trzeba odchodzić.
Ta starannie przemyślana przemowa wywarła na Radzie nieoczekiwanie złe wrażenie. Maksymowi wydało się nawet, że jest bliska płaczu. W każdym razie wargi jej zadrżały, wyszeptała coś i wybiegła z salki. Otyła niewiasta zza bariery wygłosiła kilka oburzonych słów. Coś robię nie tak, jak trzeba — pomyślał z niepokojem Maksym. Nie miał najmniejszego pojęcia, co mianowicie. Rozumiał tylko, że ani wąsacz, ani otyła kobieta nie chcą, aby Rada z nim rozmawiała.
Wąsaty człowiek wycedził coś przez zęby, niezbyt głośno, ale z wyraźnie już wrogą intonacją, jednym haustem dopił szklankę, wydobył spod stołu grubą, czarną, polerowaną laskę, podniósł się i bez pośpiechu podszedł do Maksyma. Siadł naprzeciw, położył laskę w poprzek stołu i nie patrząc na Maksyma, ale wyraźnie zwracając się do niego zaczął cedzić powolne, ciężkie słowa często powtarzając „Massaraksz” i jego mowa wydała się Maksymowi tak samo czarna i wypolerowana od częstego używania, jak jego paskudna laska. W mowie tej kryła się groźba, wyzwanie, wrogość, a wszystko to razem było jakoś dziwnie niwelowane obojętnością głosu, obojętnością twarzy i pustką bezbarwnych, szklistych oczu.