Варта было Мэгі зірнуць на Дэна — і ў яе кожны раз шчымела сэрца. Прыгожы малы, нават чужыя людзі на вуліцах Джылі заўважаюць гэта, калі Фія бярэ яго з сабою ў горад. Амаль заўсёды ён усміхаецца, і нораў у яго своеасаблівы — дзіўнае спалучэнне спакою і глыбокай, ціхай радасці; відаць, гэты чалавечак ужо склаўся як асоба і ўведаў самога сябе, і далося яму гэта без пакуты, якую звычайна зазнае дзіця, калі расце; амаль заўсёды ён без памылкі разбіраецца ў людзях і ў тым, што вакол яго, ніколі і ні ад чаго не злуецца і не бянтэжыцца. Іншы раз маці папраўдзе палохалася, бачачы, які ён падобны на Ральфа, але астатнія не заўважалі падабенства. Ральф даўно ўжо паехаў з Джылі, і прытым, хоць у Дэна той самы склад і тыя самыя абрысы твару, адно істотнае адрозненне затуманьвала ісціну. Валасы ў яго не чорныя, як у Ральфа, a залацістыя — не колеру захаду ці спелае пшаніцы, а колеру драгедскіх траў: бледнае золата з крэмавым і серабрыстым адлівам.
Джасціна цешыцца з браціка, палюбіла яго з першай хвіліны. Гатовая аддаць яму ўсё самае лепшае, разаб’ецца ў дошку, каб толькі яго парадаваць. З таго часу як ён навучыўся хадзіць, яна ніколі не пакідае яго аднаго, а гэта немалая палёгка Мэгі, бо місіс Сміт і Кэт з Міні ўжо немаладыя, могуць і не ўпільнаваць жвавага малога. Аднаго разу ў вольную нядзелю Мэгі ўзяла дачку да сябе на калені і вельмі сур’ёзна папрасіла пільна глядзець Дэна.
— Мне ніяк нельга заставацца дома і самой яго глядзець, — сказала яна, — дык я спадзяюся на цябе, Джасціна. Дэн — твой маленькі брацік, і ты павінна ўвесь час пільнаваць, каб з ім не здарылася якое бяды.
Светлыя вочы дачкі глядзелі з разуменнем, уважліва, яна слухала засяроджана, зусім не як чатырохгадовае дзіця, якое штохвіліны нечым новым забаўляецца.
— He трывожся, мама, — жвава сказала яна. — Я заўсёды буду глядзець яго замест цябе.
— Шкада, што я сама не магу пра яго паклапаціцца, — уздыхнула Мэгі.
— А мне не шкада, — самаўпэўнена заявіла дачка. — Лепей няхай Дэн будзе мой. He бойся. Я дагледжу. З ім нічога благога не здарыцца, — запэўніла яна.
Гэтыя запэўніванні, ведама, супакойвалі, але неяк не цешылі. Маці адчувала, што кемлівая не па гадах дачушка гатовая адабраць у яе сына, і гэтаму ніяк не перашкодзіш. I трэба вяртацца на выганы, пакідаючы Дэна пад пільнаю аховаю Джасціны. Яе абакрала родная дачка, маленькая пачвара. У каго яна, папытацца, такая ўдалася? He ў маці, не ў Люка, не ў Фіёну.
Але цяпер яна хоць і ўсміхаецца, і смяецца. Да чатырох гадоў яе ніколі нішто не забаўляла, навучылася яна гэтаму, напэўна, дзякуючы Дэну, ён дык умеў смяяцца яшчэ ў калысцы. А калі смяецца Дэн, з ім смяецца і Джасціна. Дзеці Мэгі ўвесь час адно ў аднаго чамусьці вучацца. Але дужа крыўдна, што яны выдатна абыходзяцца без мацеры, Да таго часу, як кончыцца гэтая агідная вайна, думала Мэгі, Дэн ужо стане вялікі і не будзе любіць мяне, як трэба. Джасціна заўсёды будзе яму бліжэйшая. Але чаму, ледзь толькі мне здасца, што я пачынаю ўладкоўваць сваё жыццё па-свойму, кожны раз нешта ды здараецца? Мне зусім не патрэбны ні гэтая вайна, ні засуха, і вось прыйшло ж гэтае насланнё...
Мабыць, выйшла нават на дабро, што Драгеду апанавалі цяжкія часіны. Калі б не гэта, Джэк і Х’югі таксама ў адзін момант апынуліся б у арміі. А так выбару не было — давялося ім застацца і вылузвацца са скуры, каб выратаваць усё, што можна, ад засухі, якую пазней назавуць Вялікаю Сушаю. Ад яе пацярпелі болей за мільён квадратных міляў пасеваў і пашаў, ад поўдня штата Вікторыя да лугоў Мітчала на Паўночнай тэрыторыі, дзе звычайна трава стаяла чалавеку да пояса.
Але вайна вымагала не меней увагі, чым засуха. Блізняты ваявалі ў Паўночнай Афрыцы, і таму драгедаўцы прагна сачылі за кожным прылівам і адлівам у бітве, якая пракочвалася назад і наперад па Лівіі. Спрадвечныя працаўнікі, яны ўсёю душою стаялі за лейбарыстаў і цярпець не маглі цяперашняга ўрада, лейбарысцкага па назве, але кансерватыўнага па сутнасці. Калі ў жніўні 1941-га Роберт Гордан Мензіс прызнаў сваё банкруцтва і падаў у адстаўку, яны ўзрадаваліся, а калі З кастрычніка ўзначаліць урад прапанавана было лідэру лейбарыстаў Джону Кёрціну, Драгедзе гэта было самае вялікае свята за многія гады.
У саракавым і сорак першым усё большую трывогу выклікала Японія, асабліва пасля таго як Рузвельт і Чэрчыль пазбавілі яе нафты. Еўропа далёка, і, каб уварвацца ў Аўстралію, Гітлеру давялося б перакінуць свае войскі за дванаццаць тысяч міляў, а вось Японія — гэта Азія, частка Жоўтае. Небяспекі; нібыта маятнік, які няўхільна апускаецца, у апавяданні Эдгара По, навісае яна над багатым, пустынным, малалюдным калодзежам Аўстраліі. I ніхто ў Аўстраліі ані не здзівіўся, калі японцы напалі на Пірл-Харбар: усе даўно гэтага чакалі, не ў Пірл-Харбары — дык дзе-небудзь яшчэ. Раптам вайна падступілася ўшчыльную, не сёння-заўтра яна ўварвецца ў кожны двор. Аўстралію ад Японіі аддзяляе не акіян, паміж імі ляжаць толькі вялікія астравы і малыя моры.
На каляды 1941-га здаўся Ганконг, але ўжо Сінгапура японцы век не возьмуць, гаварылі аўстралійцы сабе на ўцеху. А потым прыйшла вестка пра высадку японцаў у Малаі і на Філіпінах; магутная ваенна-марская база ў ніжнім канцы Малайскага паўвострава трымала мора пад заўсёдным прыцэлам сваіх вялізных гармат, і флот яе стаяў напагатове. Але 8 лютага 1942-га японцы перасеклі вузкі Джахорскі праліў, высадзіліся ў паўночнай частцы вострава Сінгапур і падышлі да горада з тылу, дзе ўсе яго гарматы былі бездапаможныя. Сінгапур быў узяты нават без бою.
А потым — прыемная навіна! Усе аўстралійскія войскі з Паўночнай Афрыкі вяртаюцца на радзіму! Прэм’ер-міністр Кёрцін спакойна вытрымаў буру Чэрчылевага гневу і цвёрда заявіў, што аўстралійскія войскі павінны найперш абараняць сваю радзіму. Шостая і Сёмая Аўстралійскія дывізіі неадкладна пагрузіліся на караблі ў Александрыі; Дзевятая дывізія, якая пакуль што набіралася сілы ў Каіры пасля цяжкіх баёў пры Тобруку, павінна была адправіцца следам, калі прыбудуць яшчэ караблі. Фія ўсміхалася, Мэгі нястрымна радавалася. Джымс і Пэтсі вяртаюцца дадому!
Аднак яны не вярнуліся. Пакуль Дзевятая дывізія чакала транспартных суднаў, шалі зноў хіснуліся ў другі бок: Восьмая армія спехам адступала ад Бенгазі. I прэм’ер Чэрчыль заключыў пагадненне з прэм’ерам Кёрцінам. Дзевятая Аўстралійская дывізія застанецца ў Паўночнай Афрыцы, а ўзамен на абарону Аўстраліі морам прыбудзе адна амерыканская дывізія. Бедалаг салдатаў перакідалі сюды і туды, паводле рашэнняў, прынятых урадамі нават не іх, а чужых краін. Невялікая ўступка тут, невялікі выйгрыш там.
Але Аўстраліі гэта быў цяжкі ўдар, калі Англія вытрасла з гнязда на далёкаўсходнім краі Брытанскай імперыі зараз усіх куранят, няхай сабе нават Аўстралія — птушыны двор шчодры і шматабяцальны.
Вечар 23 кастрычніка 1942 года выдаўся на рэдкасць ціхі. Пэтсі трохі пасунуўся ў цемры і, як маленькі, прытуліўся галавою да братавага пляча. Джымс адною рукою абняў яго за плечы, і яны заціхлі, без слоў разумеючы адзін аднаго. Сяржант Боб Мэлай штурхнуў локцем радавога Кола Сцюарта.
— Парачка гомікаў, — сказаў ён з усмешкаю.
— Ідзі вон, — адазваўся Джымс.
— Ну, Харпа, скажы слоўца, — прамармытаў Кол.
Пэтсі адказаў звычайнаю сваёю анёльскаю ўсмешкаю, ледзь бачнаю ўпоцемках, і, разявіўшы рот, дакладна паказаў, як трубіць Харпа Маркс. З усіх бакоў за дзесятак крокаў зашыкалі на яго: на фронце трывожна, загадана не парушаць цішыні.
— Фу, чорт, чакаеш і чакаеш, мяне гэта даканае, — уздыхнуў Боб.
— А мяне даканае, што трэба маўчаць! — раптам крыкнуў Пэтсі.
— Заткніся, пудзіла гарохавае, а не дык я сам цябе даканаю! — хрыпла зароў Кол і пацягнуўся па вінтоўку з прымкнутым штыком.
— Цішэй вы! — данёсся моцны шэпт капітана. — Які дурань там разроўся?
— Гэта Пэтсі! — хорам адазваўся дзесятак галасоў.