Настала лета, і яна паехала цягніком у Рым. У наступныя гады яна з усмешкаю будзе ўспамінаць, як мала бачыла за гэтую паездку цераз усю Францыю і далей па Італіі — надта паглынутая была тым, што абавязкова трэба сказаць Дэну, старанна запамінала самае важнае, каб не забыцца. Гэтулькі ўсяго назбіралася, пра ўсё не раскажаш.
Ды няўжо гэта Дэн? Вось гэты чалавек на пероне, высокі, светлавалосы — гэта Дэн? Нібыта ён ані не змяніўся — і ўсё-такі чужы. З другога свету. Джасціна ўжо хацела яго гукнуць, ды вокліч замёр на губах; яна адхіснулася назад на сядзенні, прыглядаючыся — яе вагон спыніўся амаль насупраць таго месца, дзе стаяў Дэн, сінімі вачыма спакойна азіраючы вокны. Аднабокая будзе размова, яна дык сабралася расказваць пра тое, як жыла пасля яго ад’езду, але цяпер ясна — ён зусім не прагне дзяліцца з ёю тым, што перажыў сам. О, каб яму! Няма ў яе колішняга малодшага браціка, у цяперашнім яго жыцці таксама мала агульнага з ёю, Джасцінаю, як было некалі ў Драгедзе. Дэн, Дэн! Як гэта, калі ўсё тваё існаванне дні і ночы, дзень у дзень, аддадзена нечаму аднаму?
— Ха! Ты ўжо думаў, я дарэмна цябе сюды выцягнула, а сама не прыехала? — папыталася яна, незаўважна падышоўшы да брата ззаду.
Ён павярнуўся, сціснуў яе рукі, з усмешкаю паглядзеў на яе зверху ўніз.
— Доўбня, — сказаў ён пяшчотна, падхапіў большы яе чамадан, незанятаю рукою ўзяў сястру пад руку. — Я да таго рады цябе бачыць!
Ён пасадзіў яе ў прыгожую «лагонду», на якой усюды ездзіў: ён страшэнна захапляўся спартыўнымі машынамі, і ў яго была свая з таго часу, калі па гадах можна было атрымаць правы.
— I я радая. Спадзяюся, ты падшукаў мне ўтульную гасцініцу, я ж сур’ёзна табе пісала — не хачу тырчаць у якой-небудзь ватыканскай келлі сярод кучы вечных халасцякоў, — засмяялася Джасціна.
— Цябе туды і не пусцяць, такую рыжую ведзьму. Будзеш жыць у маленькім пансіёне, гэта блізка ад мяне, і там гавораць па-англійску, так што ты зможаш паразумецца, калі мяне не будзе пад рукою. I ўвогуле ў Рыме ты не прападзеш, заўсёды знойдзецца хто-небудзь, хто гаворыць па-англійску.
— У такіх выпадках я шкадую, што ў мяне няма тваіх здольнасцяў да моваў. А ўвогуле спраўлюся, я ж мастачка на шарады і мімічныя сцэнкі.
— У мяне два месяцы вольныя, Джасі, праўда, здорава? Мы можам паездзіць па Францыі, па Іспаніі, і яшчэ застанецца месяц на Драгеду. Я замаркоціўся.
— Вось як? — Джасціна павярнулася, паглядзела на брата, на прыгожыя рукі, якія ўмела вялі машыну ў бурлівым патоку на вуліцах Рыма. — А я ніколечкі не замаркоцілася. У Лондане вельмі цікава.
— Ну, мяне не ашукаеш, — запярэчыў Дэн. — Я дык ведаю, як ты прывязана да мамы і да Драгеды.
Джасціна не адказала, толькі сціснула рукі на каленях.
— Чай піць пойдзем да маіх сяброў, не пярэчыш? — папытаўся Дэн, калі яны былі ўжо ў пансіёне. — Я загадзя прыняў за цябе запрашэнне. Яны вельмі хочуць цябе пабачыць, а я да заўтра яшчэ не свабодны, і мне няёмка было адмаўляцца.
— Доўбня! Чаго мне пярэчыць? Калі б ты прыехаў у Лондан, я звяла б цябе з кучаю сваіх сяброў, чаму б табе тут не звесці мяне са сваімі? З задавальненнем пагляджу на тваіх прыяцеляў з семінарыі, хоць гэта трошкі несправядліва, бо яны ўсе пад забаронаю — глядзець глядзі, a рукамі не чапай.
Яна падышла да акна, паглядзела на непрыглядную маленькую плошчу — брукаваны прамавугольнік, на ім два чэзлыя платаны, пад платанамі тры столікі, па адзін бок — царква, пабудаваная без асаблівага клопату пра вытанчанасць і прыгажосць, тынкоўка аблупілася.
— Дэн...
— Га?
— Я ўсё разумею, далібог.
— Ведаю, Джас. — Усмешка збегла з яго твару. — Вось калі б і мама мяне зразумела.
— Мама іншая справа. ЁЙ здаецца, што ты ёй здрадзіў, ёй няўцям, што ніякая гэта не здрада. He засмучайся. Паступова да яе дойдзе.
— Спадзяюся. — Дэн засмяяўся. — Дарэчы, ты сёння сустрэнешся не з маімі прыяцелямі з семінарыі. Я не адважыўся б ні іх, ні цябе падводзіць да такое спакусы. Мы п’ём чай у кардынала дэ Брыкасара. Я ведаю, ты яго не любіш, але абяцай быць цацаю.
Вочы ў Джасціны ўспыхнулі чароўнаю хітрасцю.
— Абяцаю! Я нават перацалую ўсе яго пярсцёнкі!
— А, ты не забылася! Я вельмі зазлаваўся на цябе тады, трэба ж было гэтак мяне перад ім асарамаціць.
— 3 таго часу я многа чаго перацалавала, і гэта было яшчэ меней гігіенічна, чым свяшчэннікаў пярсцёнак. У акцёрскім класе ёсць адзін агідны прышчаваты юнак, у яго не ў парадку міндаліны і страўнік і смярдзіць з рота, а мне
-давялося цалаваць яго роўна дваццаць дзевяць разоў, так што пасля гэтага мне ўжо нічога не страшна. — Джасціна прыгладзіла валасы, адвярнулася ад люстэрка. — Паспею я пераадзецца?
— Можаш не трывожыцца, ты і так добра глядзішся.
— А хто яшчэ там будзе?
Сонца ўжо стаяла так нізка, што не грэла гэтай старадаўняй плошчы, ствалы платанаў з аблупленаю карою здаваліся хворымі і трухлявымі, быццам пашкоджанымі праказаю. Джасціна здрыганулася, ёй стала зябка.
— Будзе яшчэ кардынал ды Канціні-Верчэзе.
Імя гэта было знаёмае Джасціне, вочы ў яе сталі зусім круглыя.
— Ого! Ты бываеш у такіх высокіх сферах?
— Ага. Стараюся гэта заслужыць.
— А можа, праз гэта ў іншым асяроддзі табе з людзьмі даводзіцца нялёгка, Дэн? — пранікліва заўважыла сястра.
— Ды не, па сутнасці. Няважна, хто з кім знаёмы. Я зусім пра гэта не думаю, і другія таксама.
Што за пакой, што за людзі ў чырвоным! Ніколі яшчэ Джасціна так востра не разумела, што ёсць мужчыны, у чыім жыцці жанчынам няма месца. У гэтыя хвіліны яна ўваходзіла ў свет, дзе жанчыны дапускаліся толькі як пакорныя прыслужніцы-манашкі. На ёй быў той самы пакамечаны ў вагоне аліўкава-зялёны палатняны касцюм, які яна надзела, выязджаючы з Турына, і, ступаючы па мяккім пунсовым дыване, яна ў думках кляла Дэна — трэба ж было яму гэтак спяшацца сюды, дарэмна яна не пераадзелася з дарогі!
Кардынал дэ Брыкасар ступіў з усмешкаю ёй насустрач; ужо вельмі немалады, але да таго прыгожы!
— Джасціна, дарагая. — Ён падаў руку з пярсцёнкам, паглядзеў не без яхіднасці: яўна помніць тую, колішнюю сустрэчу; дапытліва ўгледзеўся ў яе твар, быццам нечага шукае, а чаго — незразумела. — Вы зусім не падобныя на сваю маці.
Яна стала на адно калена, пацалавала пярсцёнак, пакорна ўсміхнулася, устала, усміхнулася ўжо не так пакорна.
— Ніколечкі не падобная, праўда? Пры маёй прафесіі мне зусім не зашкодзіла б маміна прыгажосць, але на сцэне я сяк-так спраўляюся. Там, ведаеце, зусім няважна, які ў цябе твар на самай справе. Важна, ці ўмееш ты, актрыса, пераканаць людзей, што ён у цябе такі, як трэба.
У крэсле воддаль нехта коратка засмяяўся; Джасціна падышла і пачціва пацалавала яшчэ адзін пярсцёнак на высахлай старэчай руцэ, але цяпер на яе глядзелі чорныя вочы, і вось што дзіўна: глядзелі з любоўю. 3 любоўю да яе, хоць гэты стары бачыў яе першы раз і наўрад ці што пра яе чуў. I ўсё-такі ён глядзеў на яе з любоўю. Да кардынала дэ Брыкасара яна і цяпер зусім не адчувае пяшчоты, як не адчувала і ў пятнаццаць гадоў, а вось гэты стары адразу ёй спадабаўся.
— Сядайце, дарагая. — I кардынал Віторыё паказаў ёй на крэсла побач з сабою.
— Вітанне, кіска, — сказала Джасціна і пачухала шыю дымчатай кошцы, якая разлеглася ў яго на каленях, абцягнутых чырвоным шоўкам — Такая слаўная, праўда?
— Вельмі.
— А як яе завуць?
— Наташа.
Дзверы адчыніліся, але паявіўся не чайны столік. Увайшоў, слава табе божа, зусім звычайна адзеты чалавек. Яшчэ адна чырвоная сутана — і я зараву, як бык, падумала Джасціна.
Але гэта быў не зусім звычайны чалавек, хоць і не свяшчэннік. Напэўна, у іх тут у Ватыкане ёсць яшчэ і такі парадак, мільганула ў бязладных Джасцініных думках, што звычайным людзям сюды доступу няма. Гэты не тое каб малы ростам, але на рэдкасць моцнага складу і таму здаецца каржакаватым: магутныя плечы, шырокія грудзі, вялікая львіная галава, рукі доўгія, як у стрыгаля. Нешта ў ім малпінае, але ўсё аблічча дыхае розумам, і па рухах і паходцы адчуваецца — ён хуткі, як маланка, калі нечага захоча, адразу схопіць, апамятацца не паспееш. Схопіць і, можа быць, сцісне ў руцэ і раздушыць, але не бязмэтна, не бяздумна, а з найтанчэйшым разлікам. Скура ў яго смуглявая, а густая львіная грыва — дакладна колеру тонкага стальнога дроту і, мабыць, такая самая навобмацак, калі стальны дрот, хай сабе самы тонкі, можна ўкласці акуратнымі мяккімі хвалямі.