— Дык, значыць, у суботу вечарам, — сказала Джасціна. — Давайце недзе ў шэсць, тады мы вольным часам з дапамогаю пляшкі-другой абмяркуем артыкулы мірнага дагавору, а калі прыйдзем да пагаднення, я вас накармлю. Ну, што, згода?
— Ага, ведама. Да пабачэння, herzchen.
Яна дала адбой, і ўсё абарвалася; з хвіліну Ліан сядзеў з трубкай у руцэ, потым, паціснуўшы плячыма, паклаў яе на рычаг.
Ліха на яе, гэту Джасціну! Яна пачынае яму перашкаджаць працаваць.
Яна перашкаджала яму працаваць і ў наступныя некалькі дзён, хоць амаль ніхто гэтага не заўважаў. А ў суботу вечарам, хутка пасля шасці, ён прыйшоў да яе дадому, як заўсёды, з пустымі рукамі — не так проста ёй што-небудзь падарыць. Да кветак яна абыякавая, цукерак не есць, а гасцінец каштоўны нядбайна закіне куды-небудзь у куток і забудзе пра яго. Здаецца, яна даражыць толькі Дэнавымі дарункамі.
— Шампанскае перад вячэраю? — здзівіўся Ліан.
— Ну, я думаю, на такі выпадак гэта трэба. Гэта ж наш самы першы разрыў і самае першае прымірэнне.
Адказ прагучаў зусім праўдападобна; Джасціна паказала госцю на зручнае крэсла, а сама ўладкавалася на дыване са светла-карычневых кенгуровых скур, вусны яе трошкі прыадкрыліся, быццам, што б ён цяпер ні сказаў, у яе ўжо гатовая наступная рэпліка.
А ён не гатовы весці размову — спярша трэба хоць крыху разабрацца з яе настроем — і толькі моўчкі да яе прыглядваецца. Раней яму няцяжка было трымацца нібыта абыякава, але цяпер, пры першай сустрэчы пасля таго пацалунка, давялося сабе прызнацца, што захоўваць абыякавасць надалей будзе куды цяжэй.
Мусіць, нават калі яна зусім састарыцца, у яе твары і ў звычках застанецца нешта дзіцячае, нібы ёй не наканавана займець нешта, што характэрна сталай жанчыне. Здаецца, усёй яе істотаю верхаводзіць цвярозы, эгаістычны і лагічны розум, і, аднак, Ліана неадольна вабіць да яе, здаецца, ніколі ніякая другая жанчына яе не заменіць. Ён нават ні разу не папытаўся ў сябе, а ці вартая яна таго, каб так доўга і цяжка яе заваёўваць? З філасофскага пункту погляду, пэўна, не вартая. Але што за важнасць? Толькі яе ён дамагаецца, толькі да яе імкнецца.
— Вы сёння вельмі прыгожая, herzchen, — сказаў ён нарэшце і падняў келіх даволі неакрэсленым жэстам: ці то гаворачы тост, ці то вітаючы праціўніка.
У невялікім віктарыянскім каміне чырванее жар, экрана перад ім няма, але Джасціна, відаць, не супраць цяпла — уладкавалася на дыване, зусім блізка да агню, і не зводзіць вачэй з Ліана. Потым са звонам адставіла келіх да каміна, падалася наперад, абхапіўшы рукамі калені, босыя ступні хаваюцца ў складкаў чорнай, як ноч, сукенкі.
— He магу я хадзіць кругом ды навокала. Вы сур’ёзна гэта гаварылі, Лівень?
Яму адразу стала лягчэй на душы, з вялікаю палёгкаю ён адкінуўся ў крэсле.
— Што іменна?
— Тое, што вы сказалі ў Рыме... Што вы мяне кахаеце.
— Дык вось пра што вы хочаце ведаць, herzchen? Таму і паклікалі?
Джасціна адвяла вочы, паціснула плячыма, зноў паглядзела на Ліана і кіўнула галавою:
— Але, ведама.
— Навошта ж зноў гэта варушыць? Вы мне тады выказалі ўсё, што думалі, і я так зразумеў, што запрошаны сёння не аднаўляць мінулае, а толькі падумаць пра будучыню.
— Ах, Лівень! Вы так гаворыце, нібы я бессаромнае трапло, Нават калі гэта так, дык вы, пэўна, самі ведаеце чаму.
— He, не ведаю. — Ён адставіў келіх, нахіліўся, каб лепей бачыць яе твар. — Вы вельмі добра далі мне зразумець, што маё каханне вам ні ў якай меры не патрэбнае, і я спадзяваўся, што вы хоць бы дзеля прыліку ўстрымаецеся ад размоў на гэту тэму.
Джасціна ніяк не чакала, што гэтым вечарам, чым бы ён ні скончыўся, яна апынецца ў такім няёмкім становішчы — усё ж такі гэта ён, Ліан, выступіў спярша ў ролі просьбіта, вось і чакаў бы пакорна, каб яна змяніла сваё рашэнне. А ён усё павярнуў супраць яе. I цяпер, калі ласка, адчувай сябе дзяўчынкаю, якая насваволіла, якую прабіраюць за нейкі благі ўчынак.
— Вось што, прыяцель, не я, а вы першы парушылі наш статус кво! Я зусім не збіраюся прасіць прабачэння за тое, што закранула самалюбства вялікага Хартгейма, не на гэта я вас сёння запрасіла!
— Пераходзіце да абароны, Джасціна?
Яна нецярпліва скрывілася.
— Ага, ліха на вас! I як вы ўхітраецеся мяне да гэтага давесці, Лівень? Хоць бы раз далі задавальненне, далі ўзяць над вамі верх!
— Калі б я хоць раз вам паддаўся, вы б мяне выкінулі, як старую анучу, — сказаў ён з усмешкаю.
— Гэта я і цяпер магу, друг!
— Глупства! Калі да гэтага часу не выкінулі, то ўжо і не выкінеце. Вы і надалей са мною не раззнаёміцеся, таму што са мною вы як на іголках.
— Таму вы і сказалі мне, што кахаеце? — праз сілу папыталася Джасціна. — Проста схітравалі, каб трымаць мяне як на іголках?
— А як па-вашаму?
— Па-мойму, вы проста падлюга! — працадзіла яна скрозь зубы, на каленцах па дыване прысунулася да яго вельмі блізка, няхай лепей разгледзіць, якая яна злосная. — Толькі паспрабуйце яшчэ раз сказаць, што вы мяне кахаеце, няшчасны нямецкі ёлупень, і я плюну вам у фізіяномію!
Раззлаваўся і Ліан.
— He, болей я гэтага не скажу! Вы ж не на гэта мяне запрашалі, праўда? Mae пачуцці ані вас не цікавяць, Джасціна. Вы мяне пазвалі, каб праверыць свае пачуцці, а што ў адносінах да мяне гэта несправядліва, падумаць не захацелі.
Яна не паспела адхіліцца — ён нагнуўся да яе, схапіў за рукі, чуць ніжэй плеч, сціснуў яе каленямі — не вырвацца, I ўміг яе злосці як не было — кулакі расціснуліся, яна абаперлася далонямі на яго бёдры, адкінула галаву. Але Ліан не пацалаваў яе. Разняў рукі, перагнуўся назад, патушыў лямпу за спінаю і, адпусціўшы Джасціну, адкінуўся галавою на спінку крэсла, і незразумела, ці трэба яму цемра, якая парушаецца толькі водсветам ад каміна, каб заняцца любоўю, ці проста каб Джасціна не бачыла яго твару, Разгубленая, са страхам — раптам ён зусім ад яе адвернецца, яна чакала: што ён скажа, як быць далей? Ведама, трэба было раней зразумець, што з такімі, як Ліан, жарты кароткія. Яны няўмольныя, як сама смерць. Ну чаму яна не можа прытуліцца галавою да яго каленяў і сказаць — кахай мяне, Лівень, даруй, я вінаватая, не магу я без цябе... Відаць, калі цяпер дамагчыся блізкасці з ім, нейкая плаціна прарвалася б, і ўсё хлынула б вонкі...
Усё яшчэ хмурны, адчужаны, ён дазволіў ёй зняць з яго пінжак, развязаць гальштук, але, расшпільваючы на ім сарочку, яна ўжо разумела — усё гэта дарэмна. У яе рэпертуар не ўваходзіць спрыт спакусніцы, якая ўмее звычайнымі дзеяннямі будзіць эратычнае хваляванне. Такія важныя хвіліны, а яна ўсё сапсавала. Пальцы яе задрыжалі, вусны скрывіліся. I яна заплакала наўзрыд.
— He, не! Herzchen, liebchen[16], не плач!— Ліан прыцягнуў яе да сябе на калені, прыціснуў яе галаву да свайго пляча, абняў. — Прабач мне, herzchen, я не хацеў даводзіць цябе да слёз.
— Цяпер ты ведаеш, — усхліпваючы, выгаварыла Джасціна. — Hi на што я не годная. Я ж табе сказала, усё дарэмна, нічога ў нас не атрымаецца. Я так баялася цябе страціць, Лівень, але я ж ведала, калі ты ўбачыш, якая я нікчэмная, нічога ў нас не атрымаецца!
— Ну канечне, нічога б не атрымалася. Хіба магло быць іначай? Я не памагаў табе, herzchen. — Ён прыпадняў яе галаву, заглянуў у твар і пачаў цалаваць павекі, мокрыя шчокі, куточкі рота. — Гэта не ты, гэта я вінаваты. Я стараўся табе адплаціць, хацеў паглядзець, ці далёка ты зойдзеш, калі я не зраблю ні кроку насустрач. Але, відаць, я не так цябе зразумеў, nicht Wahr[17]? — Голас яго загучаў глушэй, і ў ім выразней чуўся нямецкі акцэнт. — Слухай, калі ты гэтага хочаш, будзе і гэта, будзе і тое і другое.
— He, Лівень, калі ласка, давай пра гэта забудзем! He ўмею я адчуваць па-чалавечы. Ты толькі ўва мне расчаруешся!
— Ты ўсё выдатна ўмееш, herzchen, я гэта зразумеў, калі бачыў цябе на сцэне. Як ты можаш у сабе сумнявацца, калі ты са мною?
Гэта была такая праўда, што слёзы яе ўраз высахлі.
— Пацалуй мяне, як пацалаваў у Рыме, — прашаптала яна.
Толькі гэта быў пацалунак зусім, зусім не падобны на той у Рыме. Там быў нейкі грубы, нечаканы, небяспечны, тут — глыбокае здранцвенне, у яго апускаешся няспешна, і ўсё, што адчуваеш скураю, і на пах, і на смак, працята сладастраснасцю. Джасцініны пальцы пацягнуліся да гузікаў яго сарочкі, Ліанавы пальцы — да замка «маланка» на яе сукенцы, потым ён засунуў яе руку сабе пад сарочку, на грудзі, дзе густа кучаравіліся мяккія валасы. Раптам яго вусны мацней прыціснуліся да яе шыі, і, бездапаможная, узрушаная, Джасціна ледзь не страціла прытомнасць, здалося — яна падае, і выявілася, яна і напраўду распасцёртая на шаўкавістым дыване і невыразна распазнае над сабою твар Ліана. На ім ужо няма сарочкі, а можа, не толькі сарочкі, у дрыготкіх водсветах ад каміна відаць толькі яго плечы і прыгожыя сурова сцятыя вусны. He, яна назаўсёды знішчыць гэту суровую складку! Яна ўпусціла пальцы ў густыя валасы ў яго на патыліцы, прыцягнула да сябе яго галаву — няхай цалуе яшчэ, вельмі моцна, вельмі моцна!