Мэгі сашчапіла рукі:
— Я паміраю, ойча! У мяне рак!
У першае імгненне яму страшэнна захацелася зарагатаць, каб даць волю палёгцы, што хваляй захліснула яго; але, зірнуўшы на бледны да сінечы твар дзяўчынкі, на яе схуднелыя рукі, ён ледзь утрымаўся, каб не заплакаць, не зарыдаць, не выкрыкнуць нябёсам горкага папроку за несправядлівасць. He, Мэгі не магла проста так узяць і ўявіць сабе такое — тут, напэўна, таіцца нешта сур’ёзнае.
— Адкуль ты ведаеш, даражэнькая?
Мэгі доўга маўчала, а калі нарэшце загаварыла, ён прынік да самых яе вуснаў, машынальна прыняў паставу свяшчэнніка ў спавядальні — засланіў ад яе вачэй свой твар далонню, падставіў прыгожае вуха, гатовы выслухаць грахоўнае прызнанне.
— Шэсць месяцаў ужо, як пачалося, святы ойча! У мяне страшныя болі ў жываце, але не ад таго, што з’ела нешта, і... ой, святы ойча!.. столькі крыві адтуль выходзіць!
Айцец Ральф рэзка ўскінуў галаву — у час споведзі ніколі такога не здаралася; ён глядзеў на яе сарамліва апушчаную галоўку, апанаваны бурай супярэчлівых пачуццяў, і не мог сабрацца з думкамі. Неймаверная, цудоўная палёгка, вялікая злосць на Фію — здаецца, забіў бы яе; глыбокая пашана і захапленне — такая малая і так храбра трымалася ўвесь час; і страшная, бязмежная збянтэжанасць.
Як і Мэгі, ён быў нявольнік свайго часу. У кожным горадзе, дзе ён бываў, ад Дубліна да Джыланбаўна, прадажныя дзеўкі прыходзілі да яго на споведзь і шапталі неверагодную лухту пад маркай чыстай праўды; яны бачылі ў ім толькі адно — мужчыну і не хацелі сабе прызнацца, што ім не пад сілу яго прабудзіць. Мармыталі яму нешта пра мужчын, што не прапускаюць ніводнай спадніцы, пра недазволеныя гульні з дзяўчатамі, пра пажадлівасць і пралюбадзейства, а адна з іх ці дзве, надораныя незвычайна жывым уяўленнем, не пасаромеліся нават ва ўсіх падрабязнасцях апісаць свае інтымныя зносіны з нейкімі свяшчэннікамі. Ён выслухоўваў усё без ніякага хвалявання, толькі муціла агіда да іх, бо ён прайшоў праз суровую муштру семінарыі, а чалавеку яго складу не цяжка засвоіць такі ўрок. Але ніколі, ніколі ніводная з гэтых дзевак не ўпамінала пра таінства арганізма, што прыніжае жанчын, адмяжоўвае іх ад мужчын.
Як ні намагаўся айцец Ральф, яму не ўдалося стрымаць пякучай хвалі, што разлілася ў яго пад скурай: прападобны Ральф дэ Брыкасар сядзеў, адвярнуўшыся ад Мэгі, затуліў твар рукой і мучыўся ад сораму, што пачырванеў па самыя вушы — першы раз у жыцці.
Але ж так Мэгі не дапаможаш. Ён пачакаў, пакуль чырвань не сплыве са шчок, тады падняўся, прыўзняў дзяўчынку і пасадзіў на плоскі мармуровы п’едэстал статуі, і іх твары апынуліся на адным узроўні.
— Паглядзі на мяне, Мэгі. He, ты на мяне глядзі!
Дзяўчынка ўзняла на свяшчэнніка насцярожаны позірк, убачыла, што ён усміхаецца, і адразу яе захліснула бязмежная радасць. Ён не ўсміхаўся б гэтак, калі б яна памірала; яна занадта добра ведала, што яна для яго значыла, — ён ніколі не хаваў гэтага.
— Ты, Мэгі, не паміраеш, і няма ў цябе ніякага рака. He мне табе гэта тлумачыць, але раз ужо так, растлумачу. Твая маці даўно ўжо павінна была ўсё табе расказаць, загадзя падрыхтаваць — чаму яна гэтага не зрабіла, розуму не дабяру.
Ён скіраваў вочы ўгору на непранікальны твар мармуровага анёла і неяк дзіўна, прыдушана і коратка засмяяўся.
— Божа літасцівы! Чаго толькі ты на мяне не ўскладаеш! — Потым павярнуўся да Мэгі, якая цярпліва чакала: — Мінуць гады, ты вырасцеш, лепш пазнаеш жыццё і свет і, магчыма, час ад часу будзеш з пачуццём збянтэжанасці і нават з сорамам успамінаць сённяшні дзень. Але ты не ўспамінай яго так, Мэгі. У гэтым няма абсалютна ніякага сораму, і не трэба бянтэжыцца. Вось тут і цяпер, як заўсёды і ва ўсім, я толькі зброя ў руках госпада нашага. Гэта маё адзінае прызначэнне на зямлі, і ніякага больш няма і быць не можа. Ты была ў вялікім страху, табе трэба было памагчы, і гасподзь бог паслаў табе дапамогу ў маёй асобе. Толькі адно гэта і запомні, Мэгі. Я слуга богаў і гавару ў імя яго. З табой адбываецца толькі тое, што і з усімі жанчынамі, Мэгі. Пачынаецца гэта гадоў у дванаццаць-трынаццаць — колькі табе цяпер, столькі ўжо споўнілася?
— Мне пятнаццаць, святы ойча.
— Пятнаццаць? Ужо? — Ён недаверліва пакруціў галавой. — Што ж, раз ты так кажаш, давядзецца паверыць. Выходзіць, ты крышачку запазнілася. Але так будзе паўтарацца кожны месяц, з году ў год, гадоў да пяцідзесяці; у некаторых жанчын яно паўтараецца акурат як фазы месяца, у другіх не з такой дакладнасцю. У адных праходзіць бязбольна, у іншых — вялікія болі. Ніхто не ведае, чаму так па-рознаму. Але штомесячны крывацёк — знак сталасці. Ты разумееш, што азначае слова «сталасць»?
— Вядома, святы ойча! Я чытала. Гэта калі робішся дарослай.
— Ну прыкладна так. Пакуль ёсць гэтыя крывацёкі, ты можаш мець дзяцей. Яны частка цыклу дзетанараджэння. Да грэхападзення, сказана ў Пісанні, у Евы не было месячных. Па-сапраўднаму гэта называецца менструацыя. Але калі Адам з Евай саграшылі, бог пакараў жанчыну болын сурова, чым мужчыну, бо грэх, па сутнасці, учыніўся праз яе. Яна спакусіла мужа. Памятаеш, як гаворыцца ў Пісанні? «У пакутах будзеш дзяцей нараджаць». А гэта значыць, што ўсё, што звязана з прадаўжэннем роду чалавечага, прычыняе жанчыне боль. Нараджэнне дзяцей — вялікая радасць, але і вялікія мукі. Такая доля твая, Мэгі, і ты павінна з ёю прымірыцца.
Мэгі не ведала, што гэтаксама свяшчэннік суцешыў бы і падтрымаў любую сваю прыхаджанку, хоць і не прымаў бы яе лёс так блізка да сэрца; быў бы вельмі ласкавы з ёю, але яе трывог не падзяляў. I, можа, менавіта таму былі такімі важкімі яго суцяшэнні і падтрымка, Быццам ён вышэй за ўсе гэтыя дробязі, а значыць, век іх нядоўгі, і няма чаго трывожыцца. Але сам ён гэтага не ўсведамляў; у тых, хто шукаў у яго дапамогі, ніколі не ўзнікала адчування, што ён пазірае на іх звысоку ці асуджае іхнія слабасці. Ад многіх свяшчэннікаў прыхаджане вярталіся з пакутлівым пачуццём вінаватасці, сваёй нікчэмнасці і агіднасці, але ў яго такога ніколі не было. Людзі адчувалі, што яго і самога мучаць смутак і сумненні; можа, і чужы ім смутак, незразумелыя ім сумненні, але ад гэтага не менш рэальныя.
I яшчэ ён нават і не здагадваўся, і ніхто не мог бы яго пераканаць, што львінай долі свайго ўплыву і прыцягальнасці ён быў абавязаны не так сваёй знешняй абаяльнасці, як нейкай незямной, амаль боскай, але і глыбока чалавечай адлучанасці яго душы.
Аднак з Мэгі ён гаварыў так, як калісьці гаварыў з ёю Фрэнк, — як быццам з роўнай. Але ён старэйшы за Фрэнка, больш мудры, непараўнальна лепш адукаваны, яму можна даверыцца ўжо зусім без апаскі. А які ў яго голас прыгожы, як плаўна ў яго вуснах гучыць англійская мова з ледзь прыкметным ірландскім акцэнтам. Прагнаў увесь яе смутак і страх. Але Мэгі была яшчэ малая гадамі, яе адольвала цікаўнасць, і цяпер ужо ёй не цярпелася хутчэй даведацца пра ўсё, што толькі можна; яна не пускалася ў складаныя мудраванні, як тыя людзі, каму заўсёды важней пытанне не «хто», а «чаму». Ён быў яе другам, ідалам, якога яна абагаўляла, новым сонцам на яе небасхіле.
— А чаму, святы ойча, не вы павінны мне гаварыць? Чаму вы кажаце, што мама павінна была мне ўсё сказаць?
— Разумееш, гэта чыста жаночая справа. Упамінаць пра менструацыі, або месячныя, пры мужчынах ці пры хлопцах не вельмі прыстойна, Мэгі. Жанчыны могуць пра гэта гаварыць толькі між сабой.
— Чаму?
Свяшчэннік матнуў галавой і засмяяўся:
— Па шчырасці, сам не ведаю. Я не супраць, каб было інакш, Але павер майму слову. I ніколі ні з кім пра гэта не гавары, апрача сваёй мамы, ды глядзі, нават ёй не кажы, што мы з табой пра гэта сёння гаварылі.
— He скажу, святы ойча.
Ох, як цяжка браць на сябе ролю маці — колькі трэба ўсяго памятаць!
— Цяпер ідзі дамоў, Мэгі, і скажы маме, што ў цябе бывае, папрасі, каб навучыла, што рабіць.
— А ў мамы таксама так бывае?
— Ва ўсіх здаровых жанчын так, Мэгі. Яно перастае, калі яны чакаюць дзіця, а як народзіцца, зноў пачынаецца. Гэтак жанчына даведваецца, што хутка будзе дзіця.
— А чаму перастае, калі чакаюць дзіця?
— He ведаю, Мэгі, прабач мне, але я і праўда не ведаю.