— Вы калі-небудзь плачаце, Фія? Я толькі адзін раз бачыў вашы слёзы.
— I ніколі болып не ўбачыце, са слязамі я пакончыла. — Яна перасмыкнулася ўсім целам. — Ведаеце, што я вам скажу, айцец Ральф? Толькі два дні назад я зразумела, як я кахала Пэдзі, але, як і ўсё ў маім жыцці, адкрыццё гэтае прыйшло да мяне занадта позна. Запозна і для яго, і для мяне. Калі б вы толькі ведалі, як захацелася мне абняць яго, сказаць, як я яго кахаю! He дай бог нікому зазнаць такое!
Ён адвярнуўся, каб не бачыць яе роспачнага твару, даць ёй час зноў надзець маску спакою і даць і сабе час разабрацца ў загадцы, імя якой — Фія.
— Ніхто і ніколі не адчуе такога болю, як ваш, — сказаў ён.
Фія сурова ўсміхнулася краем вуснаў.
— Гэта так. Вялікае суцяшэнне, праўда? Зайздросціць, пэўна ж, няма чаму, але боль мой належыць толькі мне.
— Вы згодны паабяцаць мне нешта, Фія?
— Калі ласка.
— Паклапаціцеся пра Мэгі, не забывайцеся пра яе. Ёй трэба бываць на танцах, сустракацца з маладымі людзьмі, падкажыце ёй, каб яна падумала пра замуства, пра свой уласны сямейны ачаг. Сёння я бачыў, якімі вачамі глядзелі на яе ўсе гэтыя маладыя людзі. Дайце ёй магчымасць зноў сустрэцца з імі ўжо пры іншых, не такіх сумных абставінах.
— Будзе, як вы просіце, айцец Ральф.
Ён уздыхнуў і пакінуў яе, і Фія зноў утаропіла вочы на свае схуднелыя, бяскроўныя рукі.
Мэгі праводзіла яго да стайні, дзе гняды конь шынкара з джыланбаўнскага «Імперыяла» двое сутак еў да адвалу сена з вотруб’ем, быццам у нейкім конскім раі. Айцец Ральф ускінуў яму на спіну пацёртае шынкарова сядло, нахіліўся і стаў зацягваць папругу, а Мэгі, прыхінуўшыся да цюка з саломай, не зводзіла з яго позірку.
— Зірніце, што я знайшла, святы ойча, — сказала Мэгі, калі айцец Ральф скончыў і выпрастаўся, і выставіла руку, на далоні ляжала бледная ружова-попельная ружа. — Толькі адна. Я знайшла яе за домам на кусце пад апорамі цыстэрны. Там пажар, відаць, не дыхнуў на яе сваім агнём, а дождж не дастаў. Вось я і сарвала яе вам. Гэта вам памяць пра мяне.
He зусім цвёрдай рукой айцец Ральф узяў з яе далоні напаўраспушчаную кветку і пастаяў, разглядаючы ружу. Потым сказаў:
— Мэгі, ніякія напаміны пра цябе мне не патрэбныя, ні цяпер, ні потым, ніколі. Ты заўсёды са мной, сама ведаеш. Гэтага я ўсё роўна не ўтаю ад цябе, праўда?
— Але іншы раз памятны падарунак — рэальны вобраз мінулага, — не адступалася Мэгі. — Дастанеце яго, пагледзіце, і ён нагадае вам такое, што вы маглі і забыцца. Прашу вас, святы ойча, вазьміце.
— Мяне завуць Ральф, — сказаў ён. Адчыніў сакваяж, у якім вазіў свой свяшчэнніцкі скарб, і выняў аб’ёмісты малітоўнік у дарагім перламутравым пераплёце, што належаў асабіста яму. Трынаццаць гадоў таму назад яго падарыў яму бацька, цяпер ужо нябожчык, калі Ральф прыняў духоўны сан. Кніга раскрылася там, дзе ляжала шырокая стужка з белага шоўку, ён перагарнуў некалькі старонак, паклаў між іх ружу і зашпіліў засцежку кнігі. — Ты б хацела мець і ад мяне падарунак на памяць, праўда?
— Хацела б.
— Нічога я на памяць табе не дам. Хачу, каб ты забыла мяне, каб азірнулася, паглядзела навокал, знайшла добрага, ласкавага чалавека і выйшла за яго замуж, і каб у цябе былі дзеці, ты ж заўсёды гэтак хацела дзяцей. Ты нарадзілася, каб быць маці. Ты не павінна заставацца вернай мне, выкінь гэта з галавы. Я ніколі не пакіну царквы і дзеля цябе самой скажу шчыра: я не жадаю адмаўляцца ад сану, бо не люблю цябе той любоўю, якой палюбіць муж, ты разумееш? Забудзь мяне, Мэгі!
— I вы не пацалуеце мяне на развітанне?
Замест адказу айцец Ральф ускочыў на гнядога, ступою пусціў яго да выхаду і нахлабучыў на галаву стары фетравы капялюш шынкара. На міг азірнуўся, бліснуўшы сінімі вачыма, потым конь выйшаў пад дождж і нехаця пабрыў па слізкай дарозе ў Джылі.
Праз трыццаць гадзін айцец Ральф увайшоў у кабінет архібіскупа, папскага легата, падышоў да яго, пацалаваў пярсцёнак на руцэ прэлата і стомлена апусціўся ў крэсла. Толькі адчуўшы на сабе пагляд прыгожых, праніклівых вачэй, ён зразумеў, які дзіўны ў яго, мабыць, выгляд і чаму, калі ён сышоў з поезда на Цэнтральным вакзале, людзі так здзіўлена пазіралі на яго. Ён зусім забыўся пра чамадан, які пакінуў у Джылі ў айца Уоці Томаса, за дзве мінуты да адпраўлення сеў у начны паштовы поезд і ў неацепленым вагоне праехаў шэсцьсот міль у адной кашулі, брыджах і ботах для верхавой язды, наскрозь прамоклы, але не адчуваючы холаду. Цяпер ён агледзеў сябе, вінавата ўсміхнуўся і падняў вочы на архібіскупа.
— Прабачце, ваша высокапраасвяшчэнства. Столькі ўсяго здарылася, што я зусім не падумаў, як дзіўна я выглядаю.
— He варта прасіць прабачэння, Ральф. — У адрозненне ад папярэдняга начальніка айца Ральфа, папскі легат пажадаў называць свайго сакратара проста па імені. — Па-мойму, выгляд у вас вельмі рамантычны і зухаваты. Толькі крышачку занадта свецкі, вы згодны?
— Ну вядома, выгляд не зусім як у духоўнай асобы. А што да рамантычнасці і зухаватасці, вам проста мала давялося бачыць, як звычайна апранаюцца ў Джыланбаўне.
— Дарагі мой Ральф, калі б вам уздумалася адзецца ў валасніцу і пасыпаць галаву попелам, вы б усё роўна ўмудрыліся выглядаць рамантычна і зухавата! Але касцюм для верхавой язды, далібог, вам зусім да твару. Амаль як і сутана, і не трацьце дарэмна слоў, спрабуючы запэўніць мяне, нібыта вы не ведаеце, што ён падыходзіць вам больш, чым чорная рыза свяшчэнніка. Вам уласціва зусім асаблівая зграбнасць у рухах, і вы захавалі фігуру; думаю, яна ў вас такая будзе заўсёды. I яшчэ я думаю ўзяць вас з сабой, калі мяне адклічуць у Рым. Вельмі пацешна будзе паглядзець, якое ўражанне вы зробіце на нашых кароценькіх і тоўстых прэлатаў. Гэтакі прыгожы пешчаны кот сярод тлустых перапалоханых галубоў.
Рым! Айцец Ральф выпрастаўся ў крэсле.
— Там справы вельмі кепскія, Ральф? — запытаўся архібіскуп, мерна пагладжваючы малочна-белай рукой з пярсцёнкам шаўкавістую спіну абісінскай кошкі.
— Жахлівыя, ваша высокапраасвяшчэнства.
— Вы моцна прывязаліся да гэтых людзей?
— Так.
— I вы аднолькава любіце іх усіх, ці каго больш, каго менш?
Але айцец Ральф каварствам ніколькі не ўступаў легату і ўжо даволі доўга праслужыў у яго, каб вывучыць ход яго думак. I на ўяўна спагадлівае пытанне адказаў з падманлівай шчырасцю — хітрасць, якая імгненна ўсыпляла падазрэнні яго высокапраасвяшчэнства, як ён ужо паспеў пераканацца. Гэты тонкі вынаходлівы розум не здагадваўся, што вонкавая адкрытасць можа аказацца нашмат болып ілжывай за любую ўніклівасць.
— Так, я люблю іх усіх, як вы справядліва зазначылі, каго больш, каго менш. Больш за ўсіх люблю дачку, Мэгі. Я заўсёды адчуваў асаблівую адказнасць за яе, таму што ў гэтай сям’і ўся ўвага аддадзена сынам, а пра дзяўчыну там ніхто надта не думае.
— Колькі гадоў гэтай Мэгі?
— Дакладна сказаць не магу. Недзе каля дваццаці, здаецца. Але я ўзяў з яе маці слова хоць на кароткі час адарвацца ад канторскіх кніг і паклапаціцца, каб дачка час ад часу бывала на танцах і сустракалася з маладымі людзьмі. А так усё яе жыццё марна пройдзе ў Драгедзе, калі яна адтуль не выберацца, а гэта было б вельмі крыўдна.
Ён не сказаў ні слова няпраўды; беспамылковым чуццём архібіскуп адразу гэта зразумеў. Хоць ён быў усяго толькі на тры гады старэйшы за свайго сакратара, духоўная яго кар’ера не ведала перашкод і замінак, як гэта было ў Ральфа, і ў шмат якіх адносінах ён адчуваў сябе бязмерна старэйшым за Ральфа, такім старым Ральф ніколі не стане; Ватыкан у нейкім сэнсе падточвае твае жыццёвыя сілы, калі вельмі рана заўладаў табой, а ў Ральфа жыццёвыя сілы б’юць цераз край.
Крыху аслабіўшы пільнасць, легат працягваў прыглядацца да сакратара і зноў заняўся займальнай гульнёй, разгадваючы, што ж кіруе Ральфам дэ Брыкасарам. Спачатку, калі ён узяў Ральфа да сябе сакратаром, ён не сумняваўся, што знойдзе ў гэтым чалавеку не адну, дык другую чыста плоцевую слабасць. Такая незвычайная мужчынская прыгажосць пры такой цудоўнай постаці не магла не зрабіць яго прадметам жаданняў многіх жанчын, і наўрад ці можна не ведаць гэтага і застацца чыстым. Паступова легат пераканаўся, што меў рацыю напалавіну: ведання, безумоўна, Ральфу не бракуе, але ў чыстаце яго сумненняў няма. Значыць, якія б імкненні ні апаноўвалі яго, Ральфам кіруюць не парывы плоці. Архібіскуп падстройваў так, што Ральф сутыкаўся з вопытнымі і вельмі абаяльнымі гомасексуалістамі, абаяльнымі для таго, хто і сам гомасексуаліст, але дарэмна. Сачыў за ім, калі той бываў у кампаніі надзіва прыгожых жанчын, але марна. Hi пробліску цікавасці, не кажучы ўжо пра любоўную страсць, а ён не мог ведаць, што за ім сочаць. Бо архібіскуп не заўсёды сачыў уласнымі вачыма, а выведчыкаў наймаў не праз свайго сакратара.