— А дзе Люк?
— He ведаю, мне ўсё роўна.
Мэгі заплюшчыла вочы, галава яе кінулася на падушцы — управа, улева, але пальцы, як і дагэтуль, моцна, не выпускаючы, сціскалі яго руку.
Доктар Сміт дакрануўся да яго пляча.
— Цяпер вам лепей пайсці адсюль, ваша праасвяшчэнства.
— Калі яе жыццё будзе ў небяспецы, вы мяне паклічаце?
— Абавязкова.
З плантацыі нарэшце прымчаўся Людвіг, не помнячы сябе ад трывогі: навокал ні душы, а ў спальню ўвайсці ён не мог. Нарэшце на веранду выйшлі Эн з архіепіскапам.
— Як яна, Эн?
— Так сабе. Доктар адкрыта не кажа, але, па-мойму, у яго паявілася надзея. Людвіг, у нас госць. Гэта архіепіскап дэ Брыкасар, даўні сябар Мэгі.
Людвіг, болей дасведчаны ў падобных справах, чым яго жонка, апусціўся на адно калена і пацалаваў пярсцёнак на руцэ, якую падаў яму архіепіскап.
— Прысядзьце, ваша праасвяшчэнства, пагаварыце з Эн. Я пайду згатую чаю.
— Дык вы і ёсць Ральф, — сказала Эн.
Яна прыставіла мыліцы да бамбукавага століка, госць сеў насупраць; маляўніча спадалі складкі сутаны, з-пад іх бачыліся начышчаныя да бляску чорныя боты для верхавой язды — ён закінуў нагу на нагу. He вельмі каб мужчынская поза, а зрэшты, гэта не мае значэння, ён жа свяшчэннік, і, аднак, ці такая поза, ці другая, адчуваецца ў ім нешта вельмі мужнае. I напэўна, ён маладзейшы, чым ёй спярша здалося; мусіць, толькі-толькі за сорак. Такі незвычайны ўзор сілы і красы — і прападае дарэмна!
— Але, я Ральф.
— З тае хвіліны, як у Мэгі пачаліся схваткі, яна не пераставала клікаць нейкага Ральфа. Прызнацца, я нічога не разумела. Дагэтуль яна ні разу не ўспамінала пры мне ні пра якага Ральфа.
— Вельмі на яе падобна.
— Адкуль вы ведаеце Мэгі, ваша праасвяшчэнства? I ці даўно?
Свяшчэннік натужна ўсміхнуўся, склаў тонкія, незвычайна прыгожыя рукі шатром, так што датыкаліся адзін да аднаго толькі кончыкі пальцаў.
— Я пазнаёміўся з Мэгі, калі ёй было дзесяць гадоў, праз некалькі дзён пасля яе прыезду з Новай Зеландыі. Па справядлівасці можна сказаць, што я ведаў Мэгі ў дні патопу і пажару, у дні душэўнага голаду, у дні жыцця і смерці. Усё гэта нам давялося перажыць. Мэгі — гэта люстра, у якім мне суджана бачыць, што я звычайны смертны.
— Вы яе любіце! — са здзіўленнем сказала Эн.
— Заўсёды любіў.
— Такое няшчасце вам абаім.
— Я спадзяваўся, што толькі мне. Раскажыце мне пра яе, што з ёю было з таго часу, як яна выйшла замуж. Ужо многа гадоў я яе не бачыў, але заўсёды за яе трывожыўся.
— Я вам усё пра яе раскажу, але спачатку раскажыце вы. Не-не, я пытаюся не пра асабістае, проста — як яна жыла да прыезду ў Дані? Бо мы з Людвігам зусім нічога пра яе не ведаем, мы толькі ведаем, што некалі яна жыла недзе пад Джыланбаўнам. Нам хацелася б ведаць болей, бо мы яе вельмі палюбілі. Але яна ніколі нічога не расказвала — напэўна, ад гонару.
Увайшоў Людвіг, прынёс паднос з чаем і ўсякаю ядою, сеў да стала, і архіепіскап коратка расказаў Мюлерам, як жыла Мэгі да таго, як стала Люкаваю жонкаю.
— Век бы нічога такога не падумала! Каб у Люка О’Ніла хапіла нахабства адарваць яе ад усяго гэтага і ператварыць у служанку! I яшчэ з умоваю, каб мы яе заробак клалі на яго рахунак! А вы ведаеце, што ў небаракі за ўвесь час, пакуль яна тут, у кішэні не было ні капейкі? На каляды я сказала Людвігу даць ёй трохі грошай, але да гэтага часу яна ўжо так абнасілася, што давялося іх адразу патраціць, а болей яна ў нас нічога браць не захацела.
— He шкадуйце Мэгі, — рэзкавата сказаў архіепіскап Ральф. — Я думаю, сама яна на свой лёс не наракае, ва ўсякім разе бяда не ў тым, што ў яе няма грошай. Урэшце, у грашах яна мала бачыла радасці. А калі б ёй спатрэбіліся грошы, яна ведае, дзе іх узяць. Думаю, відавочная Люкава абыякавасць раніць яе мацней, чым безграшоўе. Няшчасная мая Мэгі!
Потым Эн і Людвіг сталі расказваць, як жыве Мэгі ў іх у хаце, а дэ Брыкасар слухаў, паставіўшы рукі шатром, кончыкамі пальцаў адна да адной, і неадрыўна глядзеў на раскінутае шырокімі веерамі лісце прыгажуні пальмы перад домам. Hi разу нішто не зварухнулася ў яго на твары, нішто не перамянілася ў паглядзе прыгожых сініх вачэй. Папраўдзе, ён многаму навучыўся за гады службы Віторыё Скарбанца, кардынала ды Канціні-Верчэзе.
Даслухаўшы гэты расказ, Ральф дэ Брыкасар уздыхнуў і перавёў пагляд на заклапочаныя твары Мюлераў.
— Што ж, відаць, мы павінны ёй памагчы, калі гэтага не робіць Люк. Калі яна папраўдзе яму не патрэбная, лепей ёй вярнуцца ў Драгеду. Я разумею, вам шкада з ёю расставацца, але дзеля яе дабра пастарайцеся ўгаварыць Мэгі вярнуцца дахаты. Я вышлю ёй з Сіднея чэк, каб ёй не давялося прасіць грошай у брата. А дома яна ўсё растлумачыць сваім так, як сама пажадае. — Ён зірнуў у бок спальні, трывожна памахаў галавою. — Божа літасцівы, дай дзіцяці нарадзіцца шчасліва.
Але дзіця нарадзілася толькі праз суткі, і Мэгі, знясіленая, спакутаваная, ледзь не памерла. Доктар Сміт шчодра даваў ёй опіум, мяркуючы па даўняй звычцы, што гэта ў падобных выпадках самае правільнае, і яе зацягвала і кружыла ў віры няспынных жахаў, здаваліся страшыдлы, якія накідаліся на яе звонку і з сярэдзіны, драпалі, грызлі, ірвалі ікламі і кіпцюрамі, вылі, скавыталі, рыкалі. Часам на імгненне перад вачыма выплываў Ральфаў твар, і зноў яго змывала нахлынутым болем; але яна ўсё роўна помніла пра яго і ведала — пакуль ён яе ахоўвае, ні яна, ні дзіця не памруць.
Часам доктару Сміту ўдавалася ўлучыць хвіліну, каб перакусіць, падмацавацца ромам і пераканацца, што ніхто з іншых яго пацыентаў праз сваю неразважлівасць не памёр; ён пакідаў акушэрку адну і за гэты час дазнаваўся сёе-тое з гісторыі Мэгі — роўна столькі, колькі Эн і Людвіг палічылі патрэбным яму расказаць.
— Вы праўду кажаце, Эн, — згадзіўся ён, выслухаўшы ўсё гэта. — Напэўна, у яе цяперашніх пакутах вінаватая, апрача іншага, верхавая язда. Жанчынам, якім даводзіцца многа ездзіць верхам, вельмі кепска, што дамскае сядло выйшла з моды. Ад мужчынскае пасадкі развіваюцца не тыя мышцы, якія патрэбны для родаў.
— Я чуў, што гэта проста забабоны, — мякка заўважыў архіепіскап.
Доктар Сміт акінуў яго нядобрым паглядам. Доктар Сміт зусім не меў пяшчотных пачуццяў да каталіцкіх свяшчэннікаў, лічачы, што яны ўсе да аднаго — бязмозгія ханжы і крывадушнікі.
— Думайце што хочаце, — сказаў ён, — але адкажыце мне на адно пытанне, ваша праасвяшчэнства: калі ўзнікне выбар, зберагчы жыццё Мэгі ці дзіцяці, што падкажа вам ваша сумленне?
— У гэтым пытанні царква непахісная, доктар. Яна не дапускае ніякага выбару. Нельга загубіць дзіця дзеля выратавання мацеры, і нельга загубіць маці дзеля выратавання дзіцяці. — Ён адказаў доктару Сміту такою самаю нядобраю ўсмешкаю. — Але калі б да гэтага дайшло, доктар, я сказаў бы вам без ваганняў: выратуйце Мэгі, і ліха з ім, з дзіцем.
Доктар Сміт здзіўлена ахнуў, засмяяўся і ляпнуў архіепіскапу па спіне:
— Ды вы малайчына! Будзьце спакойныя, я не разбалбачу, што вы сказалі. Але пакуль што дзіця жывое, і, па-мойму, цяпер няма ніякага сэнсу яго забіваць.
А Эн падумала: хацела б я ведаць, што б вы адказалі, архіепіскап, калі б гэта было ваша дзіця?
Гадзін праз тры, калі сонца на захадзе маркотна хілілася да ўкрытай туманам гары-велікана Бартл-Фрыр, доктар Сміт выйшаў з спальні.
— Ну вось, скончылася, — сказаў ён, яўна задаволены. — У Мэгі яшчэ многа ўсялякага наперадзе, але, дасць бог, усё будзе добра. А нарадзілася дзяўчынка, худзенькая, слабенькая, усяго пяць фунтаў важыць, да пачварнасці галавастая, і з шалёнаю натураю, якраз падыходзіць да яе агніста-рыжых валасоў, я ніколі ў жыцці яшчэ не прымаў такога агніста-рыжага дзіцяці. Гэтую малечу нават сякераю не даб’еш, я-то ведаю, я амаль што паспрабаваў.
Радасны Людвіг адкаркаваў даўно прыхаваную пляшку шампанскага, наліў у бакалы, і ўсе пяцёра — свяшчэннік, доктар, акушэрка, фермер і яго калека жонка стоячы выпілі за здароўе і шчасце маладой мацеры і наравістага дзіцяці, якое моцна крычала. Было першага чэрвеня, першы дзень аўстралійскай зімы.
На змену акушэрцы прыехала сядзелка, яна павінна была заставацца ў Хімельхоху, пакуль Мэгі не пойдзе на папраўку. Доктар і акушэрка паехалі, а Эні, Людвіг і архіепіскап пайшлі зірнуць на Мэгі.