— Дык жа ў гэта ўсё і ўпіраецца, Эн! Калі мы з Люкам ездзілі ў Этэртан, я нарэшце зразумела: пакуль у яго ёсць сіла, ён не пакіне трысняговых плантацый. Яму падабаецца такое жыццё, надта падабаецца. Падабаецца, калі навокал мужчыны, такія самыя дужыя, незалежныя, падабаецца вечна вандраваць. Цяпер я разумею, ён заўсёды быў валацуга. А жанчына яму не патрэбная нават для задавальнення, трыснёг забірае ў яго ўсю сілу. А яшчэ, як бы вам растлумачыць... Люк такі, яму ўсё роўна, ён можа есці, седзячы не за сталом, а на фанернай скрынцы, і спаць проста на падлозе. Разумееце? Яго не завабіш утульнасцю, нейкімі мілымі, прыгожымі рэчамі, усё гэта яму не патрэбна. Іншы раз мне здаецца, ён проста пагарджае ўсім мілым, прыгожым. У гэтых рэчах — слабасць, ад іх ён і сам стане слабы. Яго ані не цягне перамяніць лад жыцця, і ў мяне няма чым яго спакусіць.
Мэгі з прыкрасцю паглядзела на столь у верандзе, быццам стамілася перакрыкваць шум дажджу.
— He ведаю, Эн, ці хопіць у мяне сілы на такое вось адзінокае бяздомнае жыццё — яшчэ на дзесяць, пятнаццаць гадоў ці колькі там пройдзе, пакуль Люк нарэшце не выдыхнецца. У вас мне вельмі добра, не думайце, што я няўдзячная. Але мне патрэбна хата, свой куток! Я хачу, каб у Джасціны былі браты і сёстры, хачу выціраць пыл са свае мэблі, шыць фіранкі на свае вокны, гатаваць на сваёй пліце, свайму мужу. Ox, Эн! Я самая звычайная жанчына, вы ж ведаеце, я не прагная да славы, і не такая ўжо разумная, і не вельмі адукаваная. I мне не так многа трэба — мужа, дзяцей і сваю хату. I каб мяне трошкі любілі — хоць хто-небудзь!
Эн дастала насатку, выцерла вочы і паспрабавала засмяяцца.
— Ну і размазні ж мы з вамі! Але я разумею, Мэгі, добра разумею. Мы з Людвігам жанатыя дзесяць гадоў, і гэта самыя шчаслівыя гады ў маім жыцці. У пяць гадоў мяне скруціў дзіцячы параліч — і вось засталася калекаю. Думала, што ніхто на мяне ніколі і не паглядзіць. Ніхто і не глядзеў, бог сведка. Калі мы сустрэліся з Людвігам, мне споўнілася трыццаць, я была настаўніцаю, гэтым зарабляла на жыццё. Ён на дзесяць гадоў маладзейшы за мяне, і калі ён сказаў, што любіць, што хоча са мною ажаніцца, я проста не прыняла гэта ўсур’ёз. Скалечыць жыццё зусім маладому чалавеку, Мэгі, — што можа быць страшнейшае! Пяць гадоў я пацвельвалася з яго — і насміхалася, і злавалася, а ён усё роўна прыходзіў зноў. I я выйшла за яго і шчаслівая. Людвіг кажа, што і ён шчаслівы, не ведаю, не зусім веру. Яму давялося ад многага адмовіцца, і ад дзяцей у тым ліку, і на выгляд ён цяпер старэйшы за мяне, бядак.
— Гэта ўсё тутэйшае жыццё, Эн, і тутэйшы клімат.
Дождж перастаў гэтаксама раптоўна, як і пачаўся; вызірнула сонца, у небе, яшчэ зацягнутым дымкаю, зазіхацела яркая вясёлка, з хмараў, якія імкліва несліся і рассейваліся, ліловым веліканам выплыла гара Бартл-Фрыр.
— Я паеду, — зноў загаварыла Мэгі. — Вялікі вам дзякуй, што вы гэта прыдумалі, напэўна, мне гэта патрэбна. Толькі ж вам будзе многа клопату з Джасцінаю...
— Які там клопат! Людвіг усё абдумаў. Мне да вас памагала на гаспадарцы такая Анна-Марыя, у яе ёсць меншая сястра Аннунцыята, яна хоча паехаць у Таўнсвіл, у нянькі наняцца. Яна праз некалькі дзён канчае школу, а ёй толькі ў сакавіку споўніцца шаснаццаць. To, пакуль вы ў ад’ездзе, яна будзе да нас хадзіць. I яна добра ўмее дзяцей няньчыць. У сям’і Тэзар’ера куча дзяцей.
— А дзе гэты востраў Матлак?
— Каля Вялікага Бар’ернага рыфа, якраз каля праліва Уітсандзі. Вельмі ціхі, адасоблены астравок, па-мойму, туды звычайна ездзяць маладыя на мядовы месяц. Вы ведаеце, як бывае ў такіх мясцінах — не адна вялікая гасцініца, а асобныя домікі. Вам не давядзецца выходзіць да агульнага стала, за якім поўна народу, быць ласкаваю з людзьмі, на якіх і глядзець не хочацца. Ды ў гэтую пару года там, напэўна, і няма нікога, баяцца летніх цыклонаў. Макрэча з дажджом нікога не палохае, а летам ехаць на Рыф няма ахвотнікаў. Напэўна, прычына ў тым, што туды ездзяць найболей з Сіднея і Мельбурна, а летам і ў Сіднеі, і ў Мельбурне харашыня, выязджаць няма патрэбы. Вось на зіму, на чэрвень, ліпень і жнівень кожны наймае домік загадзя, за тры гады наперад.
13
У апошні дзень 1937 года Мэгі села на цягнік да Таўнсвіла. Яе канікулы толькі пачаліся, а яна ўжо адчувала сябе намнога лепей, бо ззаду застаўся абрыдлы ёй у Данглаў моташлівы смурод патакі. Таўнсвіл, самы вялікі і багаты горад Паўночнага Квінсленда, налічваў некалькі тысяч жыхароў, белыя драўляныя домікі стаялі на палях. Ад цягніка да парахода амаль не заставалася часу, і Мэгі не было калі разглядаць горад, але яна амаль усцешылася, што і думаць няма калі, трэба адразу бегчы на прыстань: пасля незабыўных жахаў плавання па Тасманавым моры шаснаццаць гадоў назад ёй зусім не выпадала прабыць трыццаць шэсць гадзін на карабліку намнога меншым за «Уэйхан».
Але аказалася на гэты раз усё іначай, параходзік ледзь чутно, быццам шэпчучы нешта, плыве па люстраной вадзяной роўнядзі, дый ёй ужо не дзесяць, а дваццаць шэсць. У паветры зацішша паміж двума цыклонамі, стомленае мора спакойнае; і хоць да вечара было далёка, Мэгі прылегла — і моцна заснула без сноў, толькі назаўтра ў шэсць раніцы яе разбудзіў сцюард, прынёс ёй чаю і талерку пячэння.
Яна выйшла на палубу і ўбачыла новую, незнаёмую Аўстралію. У празрыстым, пяшчотным, бясфарбным небе паволі разлівалася, падымалася ўсё вышэй жамчужна-ружовае ззянне, і вунь там, на ўсходзе, на краі акіяна ўзышло сонца, толькі што народжанае ярка-чырвонае святло ператварылася ў белы дзень. Параход ціха плыў па чысцюткай вадзе, такой празрыстай, што за бортам, глыбока ўнізе, можна было разгледзець змрочныя ліловыя пячоры і яркіх рыб, якія праносіліся міма. Удалечыні мора густа сінела, часам адсвечвала зялёным, а мясцінамі, там, дзе дно ўкрывалі водарасці ці каралы, цямнелі плямы колеру густога віна — і ўсюды, быццам самі па сабе, як крышталі ў кварцы, узнікалі астравы, то сляпуча белыя пясчаныя, парослыя пальмамі, то гарыстыя, скрозь укрытыя джунглямі, то плоскія, у зелені кустоўя, толькі трошкі паднятыя над вадою.
— Вось гэтыя плоскія і ёсць сапраўдныя каралавыя астравы, — растлумачыў нейкі матрос. — Якія колам, а ўсярэдзіне вада, лагуна, тыя называюцца атолы, а калі проста з мора тырчыць кавалак рыфа, ён рыф і ёсць. Якія вышэйшыя, гэта макаўкі падводных гор, але вакол іх усё роўна ёсць каралавыя рыфы, а пасярод лагуны.
— А дзе востраў Матлак? — папыталася Мэгі.
Ён паглядзеў з цікаўнасцю: жанчына адна едзе на востраў, дзе маладыя святкуюць мядовы месяц? Неяк няскладна выходзіць.
— Мы цяпер ідзём па Уітсандзійскім праліве, а там выйдзем да ціхаакіянскага боку Вялікага Бар’ернага. На Матлаку з таго боку такі грукат, сваіх думак і то не чутно — велізарныя валы накочваюцца з акіяна за сотню міль, што тыя кур’ерскія цягнікі. На адной такой хвалішчы можна сотню міль праляцець, уяўляеце? — Матрос летуценна ўздыхнуў: — Да Матлака прыйдзем да захаду сонца.
I за гадзіну да захаду сонца параходзік прабіўся праз хвалі прыбою, што адкочваліся ад берага, падымаючы сцяну пенных пырскаў, якія затуманьвалі неба на ўсходзе. Насустрач над рыфам, аголеным у гэты час адліву, добрай паўмілі цягнулася прыстань на тонкіх палях, а далей падымаўся круты скалісты бераг, — ані не падобна на трапічную пышнасць, якая малявалася Мэгі яе фантазіяй. На прыстані чакаў вельмі немалады чалавек, ён памог Мэгі сысці, узяў у матроса яе чамадан.
— Добрага здароўя, місіс О’Ніл, — сказаў ён. — Я Роб Уолтэр. Спадзяюся, ваш муж усё-такі таксама зможа прыехаць. На Матлаку ў гэтую пару і пагаварыць амаль што няма з кім, у нас, бачыце, курорт зімовы.
Яны пайшлі побач па хісткіх дошках прыстані, аголены адлівам карал нібыта плаваў у промнях на захадзе сонца, грознае ўспененае мора адсвечвала трывожнаю чырванню.
— Цяпер адліў, а то б вам было не так спакойна плысці. Бачыце, які туман на ўсходзе? Там самы край Вялікага Бар’ернага. Тут на Матлаку мы толькі тым і жывыя, што ён нас засланяе; там у прыбоі такая сілішча, у нас увесь час аддаецца, адчуваем, як востраў пад нагамі дрыжыць. — Ён памог Мэгі сесці ў аўтамабіль. — Гэта наветраны бок Матлака — дзікаваты на выгляд і не дужа прыветлівы, праўда? Нічога, вось убачыце яго з падветранага боку, там ёсць на што паглядзець!