— Што з табой, сястрычка? — спытаўся ён і нізка нахіліўся тварам да яе твару. Ад Мэгі прыкра тхнула рвотай, але ён перасіліў сябе і не адвярнуўся.
— Ох, Фрэ... Фрэ... Фрэнк! — усхліпнула Мэгі. Тварык яе перакрывіўся, з вачэй, як прарваўшы гаць, хлынулі слёзы. Яна абхапіла Фрэнка за шыю, прыціснулася да яго і неяк дзіўна зарыдала — бязгучна, тужліва, як плакалі ўсе дзеці Кліры, ледзь толькі развітваліся з маленствам. На гэтую тугу цяжка глядзець, але яе нельга суняць ні ласкавым словам, ні пацалункам.
Калі Мэгі заціхла, Фрэнк узяў яе на рукі і панёс на кучу духмянага сена каля Робертсанавай гнядой кабылы, і яны сядзелі ўдваіх, адарваныя ад усяго свету, а кабыліны губы падбіралі сена па краях імправізаванай канапы. Мэгі прытуліла галоўку да голых, такіх гладкіх грудзей Фрэнка, і завіткі яе валасоў трапяталіся, калі, дзьмучы ў сена, гнядая моцна фыркала ад задавальнення.
— Чаму яна набіла нас усіх, Фрэнк? — запыталася Мэгі. — Я ж сказала ёй, што ўсё праз мяне.
Фрэнк ужо не адчуваў паху — звыкся; ён выставіў руку і безуважна пагладзіў наздраватую храпу кабылы, а калі яна стала залішне цікаўнай, адштурхнуў убок.
— Мы, Мэгі, людзі бедныя — у гэтым уся прычына. Манашкі заўсёды ненавідзелі бедных вучняў. Яшчэ некалькі дзён паходзіш у гэту паганую, затхлую школу і ўбачыш, што сястра Эг прыдзіраецца не толькі да нас, Кліры, а і да Маршалаў і Макдональдаў таксама. Усе мы беднякі. А былі б багацеі і прыязджалі ў школу ў экіпажах, як О’Брайаны, дык усе гэтыя манашкі на задніх лапках вакол нас бегалі б. Але мы не можам падносіць царкве розныя арганы і пазалочаныя рызы альбо новенькія каляскі з коньмі гэтым святым сёстрам. Мы ж для іх ніхто. Што хочуць, могуць з намі рабіць.
Помню, адзін раз сястра Эг так узлавалася на мяне, што на ўсё горла крычала: «Ну заплач, усімі святымі прашу! Падай голас, Фрэнсіс Кліры! Войкні хоць разок, зрабі мне такую ласку, і я не буду больш цябе так моцна і так часта біць!»
Вось табе і яшчэ адна прычына, чаму яна нас ненавідзіць, — тут ужо мы Маршалам і Макдональдам нос уцерлі. Яна ніяк не можа прымусіць каго-небудзь з Кліры заплакаць. Думала, мы чаравікі будзем ёй лізаць. А я нашым сказаў, што зраблю з любым Кліры, калі ён хоць раз віскне, як яго б’юць, ты і сама запомні гэта, Мэгі. Як бы моцна яна цябе ні біла, ты і піснуць не смей. Сёння ты плакала?
— He, Фрэнк, — пазяхнуўшы, адказала Мэгі, павекі яе стуліліся, і вялікі палец пачаў тыцкацца па шчацэ, шукаючы рота.
Фрэнк апусціў сястру на сена і, усміхаючыся і мурлычучы сабе пад нос нейкую песеньку, зноў узяўся за молат,
Мэгі яшчэ спала, калі ў кузню ўвайшоў Пэдзі. Шыракаполы капялюш быў насунуты на самыя вочы, рукі па локаць у брудзе — сёння ён чысціў хлявы на малочнай ферме ў містэра Джармена. Ён азірнуў сына, які каваў калёсную вось, — вакол галавы Фрэнка віхрам кружыліся іскры, потым перавёў позірк на кучу сена, дзе скруцілася ў клубочак дачка, а Робертсанава гнядая звесіла пысу над самым яе тварам.
— Так і ведаў, што яна тут, — сказаў Пэдзі, адкінуў бізун і павёў свайго старога дэраша ў дальні канец свірна, дзе была стайня.
Фрэнк коратка кіўнуў і ўзняў на бацьку змрочны погляд, поўны няўпэўненасці і сумнення, які заўсёды так раздражняў Пэдзі, і зноў пачаў біць молатам па распаленай дабяла восі; яго голыя бакі блішчалі ад поту.
Пэдзі рассядлаў каня, завёў у стойла, наліў у адно з гнёздаў кармушкі вады, перамяшаў авёс з вотруб’ем і крыху разбавіў вадой. Конь удзячна запырхаў, сочачы, як яго гаспадар вывальвае корм у яслі, і праводзіў яго вачамі, калі, сцягваючы на хаду кашулю, Пэдзі пайшоў да вялікага карыта, што стаяла за дзвярыма кузні. Пэдзі памыў да плячэй рукі, твар, да пояса тулава, намачыўшы валасы і свае верхавыя брыджы. Насуха выціраючыся старым мяшком, ён пытальна глянуў на сына:
— Мама сказала мне, што Мэгі з ганьбай прагналі са школы. Ты ведаеш добра, што здарылася?
Фрэнк паклаў астылую вось.
— Бедная дурніца званітавала на сястру Агату, усю яе заліла.
Адразу сагнаўшы з твару шырокую ўхмылку, Пэдзі ўтаропіў вочы на дальнюю сцяну кузні, праз момант перамог сябе і глянуў на Мэгі.
— Няўжо гэтак расхвалявалася ад таго, што пайшла ў школу?
— He ведаю. Раніцай, перад самым адыходам, яе знудзіла, і праз гэта ўсе затрымаліся і спазніліся да званка. Усім далі па шэсць удараў, і Мэгі вельмі расстроілася, бо лічыла, што яна адна павінна панесці кару. Пасля снедання сястра Эг зноў накінулася на яе, і наша Мэгі вывернула на чысценькае чорнае манаскае ўбранне ўвесь хлеб з джэмам, што з’ела.
— А далей што?
— Сястра Эг добра адлупцавала яе і прагнала дамоў.
— Ну, думаю, Мэгі атрымала сваё, і годзе. Вельмі паважаю я гэтых манашак, і наогул не нам ставіць пад сумненне іхнія ўчынкі, хаця, праўду кажучы, яны нешта вельмі ўжо часта хапаюцца за палку. Вядома, ім даводзіцца ўбіваць тыя тры навукі ў нашы тупыя ірландскія галовы, але ўсё ж такі сёння ў нашай малой быў першы дзень у школе.
Фрэнк здзіўлена пазіраў на бацьку. Яшчэ ніколі Пэдзі не гаварыў са старэйшым сынам як мужчына з мужчынам. Раптоўнае ўзрушэнне выцесніла з душы Фрэнка вечную крыўду — ён зразумеў, што хоць Пэдзі перад усімі выхваляецца сваімі сынамі, дачку ён любіць больш, чым сыноў. У Фрэнку варухнулася цёплае пачуццё да бацькі, і юнак усміхнуўся яму без ранейшага недаверу.
— Яна ў нас дзяўчынка проста шык, праўда? — сказаў ён.
Пэдзі рассеяна кіўнуў галавой, не зводзячы позірку з Мэгі. Гнядая гучна ўздыхнула, пляснула губамі; Мэгі варухнулася, перавярнулася на спіну і расплюшчыла вочы.
Убачыўшы побач з братам бацьку, з перапуду збляднела і паспешліва села.
— Ну што, Мэгі, дачушка, цяжкаваты быў у цябе дзянёк, праўда? — Пэдзі падышоў бліжэй, падняў яе з сена і моцна сапнуў, калі на яго непрыемна патыхнула. Але толькі паціснуў плячыма і моцна прытуліў дачку да сябе.
— Мяне адлупілі, татачка, — прызналася яна.
— Што ж, наколькі я ведаю сястру Агату, гэта не апошні раз, — засмяяўся Пэдзі і пасадзіў Мэгі сабе на плячо. — Давай лепш паглядзім, ці засталася ў мамы ў катле гарачая вада — памыць цябе трэба. Ад цябе пахне горш, чым у кароўніку ў Джармена.
Фрэнк падышоў да дзвярэй і з парога сачыў позіркам за дзвюма вогненна-рыжымі галовамі, якія то знікалі, то выплывалі над узгорыстай сцежкай, потым азірнуўся і сустрэў рахманы позірк гнядой кабылы.
— Гайда, старэча, я паганю цябе дамоў, — сказаў ён, знімаючы з кручка аброць.
Прыступ рвоты абярнуўся для Мэгі шчасцем. Сястра Агата не пераставала біць яе дубцом, толькі пабойвалася ўжо яе і блізка не падыходзіла, ад чаго ўдары трацілі сілу і трапнасць. Смуглянка, што сядзела з Мэгі за адной партай, была малодшая дачка італьянца — гаспадара і распарадчыка ярка-сіняга кафэ ў Вэгайне. Яе звалі Тэрэза Анунцыо, і была яна роўна настолькі тупаватая, каб залішне не прыцягваць увагі сястры Агаты, ды не такая ўжо тупіца, каб стаць аб’ектам яе нападак. Калі ў дзяўчынкі зноў выраслі зубы, яна зрабілася надзіва прыгожая, і Мэгі вельмі яе палюбіла. На перапынках яны шпацыравалі па школьным двары, абняўшы адна адну за талію, — знак таго, што яны «неразлучныя сяброўкі» і нікому не дазваляецца дамагацца іх прыхільнасці. А яны хадзілі і гаварылі, гаварылі, гаварылі.
Аднаго дня, на вялікім перапынку, Тэрэза павяла Мэгі ў кафэ, каб пазнаёміць з бацькамі, старэйшымі сёстрамі і братамі. Усе яны прыйшлі ў захапленне ад агністага золата яе валасоў, а яе ўразіла іх смуглая, цёмнавалосая прыгажосць, і, калі Мэгі ўзняла на іх свае вялікія шэрыя прамяністыя вочы, яна здалася ім маленькім анёлам. Ад маці Мэгі перадалася нейкая ледзь улоўная арыстакратычнасць — усе адразу яе адчувалі, і сям’я Анунцыо не была выключэннем. Як і Тэрэзе, ім захацелася чым-небудзь дагадзіць ёй, і яе пачаставалі вялікімі, тлустымі скрылікамі бульбы, падсмажанымі ў гаршчочках, дзе сквірчэў авечы лой, і надзіва смачнай, без ніводнай костачкі, рыбай, што смажылася, папярэдне абмакнутая ў рэдкае цеста, у дымлівым лоі тамсама, дзе і бульба. Мэгі ніколі яшчэ так смачна не ела, і яна б з ахвотай часта прыходзіла ў гэтае кафэ снедаць. Але каб мець такую прыемнасць, трэба было атрымаць дазвол маці і сясцёр-манашак.