У той вечар сабраліся ўсе браты Кліры, трэба было разгрузіць фургон з зернем, якое Джымс і Пэтсі купілі ў Джыланбаўне.
— Ведаеш, Мэгі, я зроду не бачыў такое сушы, — сказаў Боб. — Два гады не было дажджу, ні кроплі. I яшчэ напасць — трусы, яны горшыя за кенгаў, жаруць болей травы, чым авечкі і кенгі разам узятыя. Мы спрабуем адмовіцца ад падножнага корму, але ты ж ведаеш, што такое авечкі.
Дзіва што, Мэгі добра гэта ведала. Бязмозгія стварэнні зусім пазбаўленыя здольнасці пра сябе паклапаціцца. Калі іх продкі і мелі нешта падобнае да мазгоў, дык пародзістыя арыстакраты, выведзеныя дзеля найлепшае воўны, страцілі апошні розум. Яны нічога не будуць есці, апрача травы пад нагамі ды галля, зрэзанага з кустоў, што растуць навокал. Але ў Дрэгедзе не хопіць рук нарэзаць удосталь галля, каб накласці поўныя яслі на сто тысяч авечак.
— Напэўна, я вам спатрэблюся? — папыталася Мэгі.
— Яшчэ як! Калі ты зможаш, як некалі, аб’язджаць блізкія выганы, у нас вызваліцца чалавек на рэзку.
Блізняты, як і абяцалі некалі, назусім вярнуліся дадому. У чатырнаццаць гадоў яны развіталіся з вучобаю, ім не цярпелася хутчэй вярнуцца на чарназёмныя раўніны Драгеды. Ужо цяпер яны дзіўна падобныя на старэйшых братоў, гэтаксама адзетыя, на манер усіх жывёлаводаў Вялікага Паўночнага Захаду: фланелевая кашуля і грубыя шэрыя штаны паступова аджылі сваё, іх замянілі белыя малескінавыя брыджы, белая кашуля, шырокі шэры фетравы капялюш з пляскатым верхам, невысокія боцікі для верхавой язды з гумкамі на баку і амаль без абцасаў. Толькі жменька мяшанцаў — жыхароў джыланбаўнскіх ускраін, беручы прыклад з каўбояў амерыканскага «дзікага Захаду», фарсіць у ботах на высозных абцасах і ў «стэтсанаўскіх» капелюшах з верхам памерам вядра на паўтара. Аўчару чарназёмных раўнін такая мода толькі перашкода, нікчэмнае перайманне чужых звычаяў. На высокіх абцасах цераз зараснік кустоў не прадзярэшся, а па зарасніках даводзіцца хадзіць часта. I ў капелюшы з вядзёрным верхам занадта цяжка і горача.
Буланае кабылкі і варанога каня даўно не стала, іх стойлы ў канюшні апусцелі. Мэгі пераконвала, што з яе даволі і простага рабочага каня, але Боб з’ездзіў да Марціна Кінга і купіў ёй двух мяшанцаў — буланую кабылу з цёмнаю грываю і хвастом і даўганогага буланага каня. Чамусьці страта тае буланае кабылкі ўзрушыла Мэгі ледзь не мацней, чым разлука з Ральфам, мабыць, толькі цяпер яна папраўдзе адчула гэтую разлуку; нібыта вось тут стала канчаткова зразумела — ён паехаў, яго болей з ёю няма. Але так добра зноў ездзіць па выганах, калі побач скачуць сабакі, і глытаць пыл, падняты атараю, і глядзець на птушак, на неба, на зямны прастор.
Суш стаяла страшэнная. Колькі помніла Мэгі, лугі Драгеды заўсёды неяк перажывалі засуху, але на гэты раз выйшла іначай. Паміж уцалелымі пучкамі травы віднелася голая зямля, яна спяклася ў цёмную скарынку, парэзаную частаю сеткаю трэшчын, і яны зеўралі, быццам сасмяглыя перасохлыя раты. I ўсё гэта найболей з трусінае ласкі. За чатыры гады пасля ад’езду Мэгі яны надзвычай распладзіліся, хоць, думала яна, і некалі ад іх было нямала шкоды. А тут раптам жыцця зусім не стала. Яны кішма кішаць на выганах і пажыраюць каштоўную траву.
Мэгі навучылася ставіць пасткі на трусоў; не вельмі прыемна глядзець, як стальныя зубы калечаць мілых пушыстых звяркоў, але Мэгі змалку працавала на зямлі і не прывыкла ўвільваць калі трэба, значыць, трэба. Забіваць дзеля таго, каб выжыць, — не жорсткасць.
— Праклятыя помі, патрыёты слінявыя, падбіла нячыстая прывалачы да нас трусоў! — бурчаў Боб.
Некалі трусы ў Аўстраліі не вадзіліся, англічане прывезлі іх сюды як нейкі лірычны напамінак пра радзіму — і яны зусім парушылі экалагічную раўнавагу кантынента; з авечкамі і каровамі гэтага не адбылося, бо іх з самага пачатку гадавалі па ўсіх правілах навукі. У Аўстраліі не было сваіх драпежнікаў, якія перашкодзілі б трусам нястрымна пладзіцца, а прывазныя лісы не прыжыліся. Хочаш не хочаш чалавек сам узяў на сябе ролю драпежніка, але людзей аказалася вельмі мала, а трусоў вельмі многа.
А потым ёй цяжка стала ездзіць верхам, і яна ўсе дні сядзела дома, з місіс Сміт, Міні і Кэт, шыла і вязала таму, хто варушыўся ўсярэдзіне. Насіць гэтага хлопчыка (Мэгі не сумнявалася, што ў яе народзіцца сын) было намнога лягчэй, чым Джасціну, — ні млосці, ні прыступаў слабасці і маркоты, і толькі хочацца, каб ён хутчэй нарадзіўся. Мабыць, часткова ў гэтым нецярпенні вінаватая Джасціна: маленькая істота з дзіўнымі светлымі вачыма не па днях, а па гадзінах ператвараецца з някемлівага дзіцяці ў разумніцу дзяўчынку, і сачыць за гэтым чарадзейным ператварэннем незвычайна цікава. Раней Мэгі была абыякавая да дачкі, а тут моцна захацелася аддаць ёй мацярынскую пяшчоту, абдымаць, цалаваць, разам з ёю смяяцца. I Мэгі была ашаломлена, калі пераканалася, што Джасціна кожны раз далікатна ўхіляецца ад яе ласкі.
Калі Джымс і Пэтсі, кончыўшы вучобу, вярнуліся ў Драгеду, місіс Сміт збіралася зноў узяць іх пад крылца, але, на немалое яе расчараванне, яны цэлымі днямі сталі прападаць на выганах. Місіс Сміт гатовая была аддаць сваё сэрца маленькай Джасціне, але і яе адхілілі гэтаксама рашуча, як і Мэгі. Відаць, Джасціна зусім не жадала, каб яе абдымалі, цалавалі і смяшылі.
I хадзіць і гаварыць яна пачала вельмі рана — у дзевяць месяцаў. А ледзь стаўшы на ногі і загаварыўшы (ды яшчэ як бойка!), гэтая незалежная асоба рабіла цяпер толькі тое, што ёй хацелася. He тое каб яна многа шумела ці грубіяніла, проста вельмі ўжо цвёрды і непадатлівы аказаўся ў яе нораў. Калі б Мэгі хоць трошкі разумела пра гены, яна, напэўна, задумалася б пра тое, што можа даць спалучэнне
Кліры, Армстронгаў і О’Ніла. Даволі выбуховая сумесь, іначай і не магло быць.
Усіх найболей засмучала, што Джасціна ўпарта не хацела ні смяяцца, ні хоць бы ўсміхацца. Усе ў Драгедзе з скуры лезлі, спрабуючы рознымі фокусамі і крыўляннем яе пазабаўляць, — але дарэмна. Па прыроджанай сур’ёзнасці гэтая няўсмешка перасягнула нават бабулю.
Першага кастрычніка, у той самы дзень, калі Джасціне споўніўся год і чатыры месяцы, у Драгедзе ў Мэгі нарадзіўся сын. Нарадзіўся нечакана, амаль за месяц да пары: дзве-тры вельмі моцныя схваткі, адразу адышлі воды — і, ледзь паспеўшы пазваніць доктару, Фія з місіс Сміт ужо прынялі немаўля. Мэгі і азірнуцца не паспела. Яна амаль не пачула болю — так хутка кончылася гэтае выпрабаванне; і хоць праз паспешнасць, з якою дзіця паявілася на свет, давялося ёй накласці швы, Мэгі адчувала сябе вельмі добра. У свой час Джасціне ў яе не было ні кроплі малака, цяпер яго, здаецца, хапіла б на дваіх. He спатрэбіліся ні пляшачкі, ні штучнае кармленне.
А які слаўны нарадзіўся малы! Доўгенькі, але зграбны, бездакорнай формы галава з чубком залацістых валасоў і ярка-сінія вочы, такой яркай сіні, што ясна — колер іх ніколі не зменіцца. I чаго яму мяняцца? Гэта ж Ральфавы вочы, і рукі ў яго якраз як у Ральфа, і нос, і рот, і нават ногі. Бессаромная Мэгі ў душы падзякавала богу за падабенства Люка і Ральфа — так добра, што яны аднолькавага складу, і абодва цёмнавалосыя, і нават абрысы твару падобныя. А вось кісці рук, малюнак броваў, кліночак валасоў на лбе, нават цяпер выразна акрэслены дзіцячым залацістым пухам, маленькія пальцы на руках і на нагах — гэта ўсё ад Ральфа, нічога агульнага з Люкам. Адна надзея, што ніхто гэтага не заўважыць.
— Ты ўжо надумалася, як яго назавеш? — папыталася Фія, здавалася, малы адразу яе зачараваў.
Мэгі глядзела, як яна стаіць з унукам на руках, і ў душы радавалася — нарэшце мама зноў зможа палюбіць, напэўна, не гэтак, як любіла Фрэнка, а ўсё-такі закамянелае сэрца яе памякчэе.
— Я хачу назваць яго Дэн.
— Дзіўнае імя! Што табе ўздумалася? Ці гэта ў О’Нілаў? Мне здавалася, ты з О’Ніламі скончыла?
— Люк тут ні пры чым. Гэта будзе толькі яго імя, болей нічыё. Цярпець не магу, калі і дзядоў і ўнукаў называюць аднолькава. Я Джасціну назвала Джасцінаю проста таму, што мне спадабалася імя, вось і Дэна назаву Дэнам, бо мне так падабаецца.