Тонік з цікавасцю ўзяў агульны сшытак. Нават разгарнуў яго. Ён і так пачаставаў бы вайскоўца арэхамі, бо ўбачыў у ім дзядзьку Лёніка — мамінага брата.
У першую ж ноч, як вярнуўся з войска, забілі... У калодзежы ўтапілі.
Сшытку Тонік быў рады — даўно хацеў мець такі. Ён шмат чаго цікавага запіша ў ім. Мо і пра жыццё сваё пісаць будзе, як і раіў пехацінец.
Вайскоўцу ён аддзяліў амаль палову сваіх арэхаў.
— Дзякуй, хлопчык! Поспехаў табе ў жыцці! — ляпнуў па-сяброўску вайсковец Тоніка па плячы — як роўнага. — А як зваць-велічаць цябе, будучы салдат?
— Тонік я. Антон яшчэ. А арэхі лускайце на здароўе, — прыжмурыў малы вока — сонца біла ў твар.
— Бывай, Тонік! Да сустрэчы ў войску!
Дадому прынёс як лепшы свой набытак. Паклаў на стале, асцярожна разгарнуў сшытак, пагладзіў ласкава старонкі і адчуў, як зашчымела, затрымцела ад шчаслівага прадчування дзіцячая душа. Абрадаваўся, не ўтрымаўся — на ўнутранай старонцы вокладкі намаляваў дарогу, а на пачатку яе — сябе. І ішоў ён па дарозе размашыстым крокам.
Карцела нешта ж і напісаць на першай старонцы. Але не ведаў што.
А потым прыдумалася. І напісалася:
«12 верасня 1955 года...
Глядзелі на вуліцы кіно. На сцяну прыбілі вялізную прасціну, і ўсе людзі сядзелі на зямлі. А нехта прынёс з дому зэдлікі і ўслоны. Было вельмі холадна. Запомніліся не пятлюраўцы і чырвонаармейцы ў кіно, а песня:
Такі быў першы запіс у сшытку, калі Тонік разам з ім выправіўся ў жыццёвую дарогу. На першы погляд запіс нічога не азначаў, ні да чога не абавязваў — проста фіксацыя падзеі, якая адбылася. Кіно ўражвала ўсіх. Але той запіс быў своеасаблівай прыступкай да нечага вялікага і значнага. Да таго маячка, што мільгаў на далёкім даляглядзе — успыхне і згасне, згасне — і ўспыхне...
І трэба ж было здарыцца такой бядзе.
Аднойчы ранічкай Тонік не намацаў за дымаходам, на гарышчы, свой сшытак. Тое, што яго маглі ўзяць бацька ці маці, адпадала адразу — на гарышча яны не падымаліся. Не было ў тым патрэбы. Падгледзеў малодшы брат Міколка? Дык навошта ён яму, малому, які і пісаць яшчэ не ўмеў? А калі і ўкраў бы, то не здолеў бы і схаваць — не ўмеў ён яшчэ хавацца і ўтрымліваць нейкую тайну...
Але Тонік усё ж спытаў у браціка пра сшытак. Паабяцаў нават, калі той яго верне, сцізорык з перламутравымі тронкамі, ліхтарык і бінокль з патрэсканымі лінзамі, што знайшлі ў старым, падбітым у вайну, танку. Міколка ж адмоўна круціў галавой, не разумеючы, пра які сшытак ішла размова, бажыўся, што не браў таго сшытка з чорнай вокладкай. Нават заплакаў, калі брат прыставіў ад адчаю кулак да носа.
І тады Тонік заплакаў сам. Ад крыўды. Ад таго, што не ўбярог такую каштоўную рэч. Маці як магла супакойвала сына, бацька недзе ў школе расстараўся агульны сшытак з чырвонымі вокладкамі — прынёс дадому.
— Не такі! Не такі! — біўся ў істэрыцы хлапчук, і разрывалася ў яго душа ад бяды, ад страчанага, бо зразумеў, сэрцам найперш адчуў, што ў яго жыцці адбылося першае вялікае гора. — Той быў інакшы, большы, і старонак болей. І папера лашчоная...
Бацькі не на жарт захваляваліся за здароўе сына, нават паклалі ў бальніцу. І кожны дзень праведвалі то маці, то бацька... А Тонік ні з кім не размаўляў. І не плакаў ужо. Не супакоіўся. У вачах аселі нявыказаны сум і скруха. Сваім горам ён не мог падзяліцца ні з кім на ўсім белым свеце...
То была першая ранка на дзіцячым сэрцы. Першы пісяг.
Нязначная, нябачная, але ж ранка...
Вось так і каханне нехта ўкраў у Антона і Яніны, як той сшытак з-пад дымахода.
Так ніколі той сшытак Антон Клімовіч і не адшукаў. Калі дзе бачыў на вітрыне ці ў каго ў руках, то ёкала душа і заходзілася сэрца, з грудзей вырывалася, у пяткі збягала. Калі ж браў у рукі — кожны раз чакала расчараванне: не яго, не такі...
Толькі ў сне ён знаходзіў яго. З радасцю тады разгортваў старонкі і пісаў, пісаў, невядома што. Пісаў густа і дробненька, каб усё памясцілася ў дзённіку яго жыцця. І распавядаў ён пра сябе падрабязна, з рознымі дэталямі, і так у яго ўсё складна выходзіла, што шчаслівым чалавекам ён адчуваў сябе ў сне...
А тут прымроілася ў вусцішным лесе прыгажуня Яніна. Апаліла напамінкам пра той цудоўны і шчаслівы час. І параніла, і адначасова абрадавала — як-ніяк гожая старонка ў іх мінулым жыцці. Касмічная. Чароўная...
А дождж не аціхаў, здавалася нават, што пачаў узмацняцца. А потым завіхурыла, закружыла, і вецер пачаў згінаць дрэвы: як мерыўся нехта нябачны іх паламаць і параскідаць па зямлі. Ужо нічога не было бачна перад самімі вачыма — суцэльная сцяна дажджу.